Κάθε χρόνο, το πρώτο Σαββατοκύριακο του Φεβρουαρίου, ο Λίγηρας γίνεται το επίκεντρο του οινικού κόσμου, μια και διοργανώνονται οι μεγαλύτερες εκθέσεις φυσικών κρασιών στον πλανήτη.
Στην ουσία, οι εκθέσεις ξεκινούν διαδοχικά από την Παρασκευή και τελειώνουν την Τρίτη, οπότε δεν μιλάμε για διήμερο, αλλά για μαραθώνιο εκθέσεων, γνωστό και ως «Σαλόνια του Λίγηρα». Φέτος, με τον σύντεκνο, συνάδελφο και συνοδοιπόρο στα οινικά ταξίδια μου, Γιάννη Γκουγκουτούδη*, αλλά και με δύο ακόμα φίλους, τον Νίκο Φωτιάδη και τον Νικόλα Καζή, αποφασίσαμε να κάνουμε αυτό το extra large ταξίδι και να επισκεφτούμε όσο περισσότερες εκθέσεις μπορούσαμε.
Όσες μέρες ήμουν στη Γαλλία, έλαβα πολλά μηνύματα από φίλους στο Ιnstagram που απειλούσαν πως θα μου συμβούν διάφορα κακά πράγματα, αν του χρόνου δεν τους πάρω μαζί μου σ’ αυτό το ταξίδι. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι τόσο χαλαρό ταξίδι όσο φαίνεται ή τουλάχιστον εμείς δεν το κάναμε χαλαρά. Υπάρχει πολλή κούραση, ορθοστασία, περπάτημα, πολύ junk food, πολύ κακός καφές και πολλά κρουασάν.
Εμείς διαλέξαμε να μείνουμε και φέτος στην Angers (περίπου μιάμιση ώρα από το Παρίσι με το TGV), όπου γίνεται η έκθεση Salon des Greniers St Jean και λαμβάνουν μέρος τρία ελληνικά οινοποιεία: Σκλάβος, Τετράμυθος και Kamara Winery. Εκείνη τη βδομάδα επισκέπτονται την περιοχή άνθρωποι του κρασιού από όλο τον κόσμο. Είναι λογικό να φανταστεί κανείς ότι θα ζοριστεί λίγο όσον αφορά τη διαμονή, την εστίαση αλλά και την ενοικίαση αυτοκινήτου, παρότι τα μέσα μαζικής μεταφοράς της Γαλλίας λειτουργούν σαν ελβετικό ρολόι.
Δέκα μέρες πριν από το ταξίδι μας, συνειδητοποιήσαμε ότι η μοναδική κράτηση για φαγητό ήταν το τελευταίο μας βράδυ στην Angers κι ότι όλες οι υπόλοιπες μέρες μας ήταν κενές. Μετά από πολλές μάταιες προσπάθειες καταλήξαμε στο ότι κάθε βράδυ θα τη βγάζαμε στο διαμέρισμα, με τυριά και πατέ. Όχι και τόσο άσχημα δηλαδή.
Les Pénitentes
Lassaigne από Σαμπάνια, Pattes Loup από Chablis, Foillard πατέρας και γιος από το Beaujolais, Labet, «ένα όνομα μια ιστορία», από το Jura και ο Hervé Villemade από το Cheverny ήταν μερικοί από τους Γάλλους παραγωγούς που ξεχωρίσαμε. Πιο πολύ όμως ενθουσιαστήκαμε με τα πεντακάθαρα κρασιά του Joan Ramón Escoda (λίγο έξω από τη Βαρκελώνη), με τα ζουμερά Pais (από αμπέλια 200 ετών) του Roberto Henriquez από τη Χιλή και με τα φανταστικά λευκά του Cristoph Heiss από την Αυστρία. Προς το τέλος της έκθεσης, πήραμε λίγο από ένα Pet Nat και το απολαύσαμε παρέα με έναν κουβά στρείδια.
Αυτό όμως που μας έμεινε από αυτή την έκθεση, εκτός από τα κρασιά, ήταν η ενέργεια του κόσμου και ειδικότερα των παραγωγών. Ήταν όλοι φίλοι, μια παρέα που γελούσε συνεχώς με τις διάφορες ατάκες που έλεγε ο ένας στον άλλο. Τραγουδούσαν, φώναζαν «Vive la France» χωρίς κάποιον ιδιαίτερο λόγο και αντάλλασσαν ποτήρια με κρασί. Μου θύμισε πολύ τις σκηνές με τα γλέντια στο χωριό των Αστερίξ και Οβελίξ.
Salon des Greniers St Jean
Η έκθεση διοργανώθηκε πρώτη φορά από τον Nicolas Joly και τον Mark Angeli, δύο από τους σημαντικότερους παράγοντες παγκοσμίως στη βιοδυναμική. Εκτός αυτού, είναι και σπουδαίοι ακτιβιστές με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος. Το «σαλόνι» έχει φιλανθρωπικό χαρακτήρα και το 100% των εσόδων πηγαίνει στα δάση της Μαδαγασκάρης.
Ο Mark Angeli, μαζί με τον γιο του Martial, παράγουν εκρηκτικά λευκά κρασιά από την ποικιλία Chenin Blanc, λίγο έξω από την Anjou.
Το 2007 αποφάσισε να απαρνηθεί την Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης και να «υποβαθμίσει» όλα του τα κρασιά σε Vin de France. Ο λόγος που «τα πήρε στο κρανίο» είναι ότι δεν άντεχε άλλο την υποκρισία της νομοθεσίας και των υπόλοιπων παραγωγών συμβατικής καλλιέργειας όσον αφορά τα επιτρεπόμενα χημικά σκευάσματα για το αμπέλι και τα οινολογικά τεχνάσματα. «Τα πήρε» τόσο πολύ μάλιστα, που έκανε διαμαρτυρίες με τρόπους που οι Γάλλοι δεν συγχωρούν, όπως να αναγράφει στην οπίσθια ετικέτα τα συστατικά του κρασιού του ή/και αν είναι ξηρό, ημίγλυκο ή γλυκό. Επίσης, βοήθησε πολλούς νέους οινοποιούς στα πρώτα τους βήματα να μπουν στον σωστό δρόμο για να φουντώσει η οικολογική επανάσταση.
Θα ήθελα να σταθώ στον όρο «Vin de France» και να πω ότι είναι κάτι που συναντάμε όλο και συχνότερα στα φυσικά κρασιά.
Οι Γάλλοι παραγωγοί φυσικών κρασιών σε πολλές περιπτώσεις προτιμούν να φέρουν τα κρασιά τους την παραπάνω ένδειξη, παρά να ακολουθήσουν τις νόρμες των αντίστοιχων Appellation Contrôlée (AOC), οι οποίες μπορεί να μη συνάδουν με τη φιλοσοφία τους στην καλλιέργεια, στην οινοποίηση αλλά και στη χρήση συγκεκριμένων ποικιλιών.
Ο Nicolas Joly, ιδιοκτήτης του Château de la Roche-aux- Moines στο Savennières, μαζί με την κόρη του Virginie, είναι επίσης masters του Chenin Blanc. Τους ανήκει το θρυλικό Clos de la Coulée de Serrant, ένα Cru του Savennières στο οποίο καλλιεργούνται μόνο αμπέλια από τις αρχές του 12ου αιώνα. Ο Joly είναι το ίδιο τρελαμένος με τον Mark Angeli, μεγάλος ακτιβιστής και φιλάνθρωπος, διοργανώνει συνεχώς ομιλίες για τη βιοδυναμική και την προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ., κ.λπ. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Μέχρι το 1977 ήταν υπάλληλος στην πολυεθνική JP Morgan στη Νέα Υόρκη. Τότε αποφάσισε να τα αφήσει όλα πίσω του και να ασχοληθεί με το κτήμα της οικογένειάς του, που μέχρι τότε παρήγε κρασιά συμβατικής οινοποίησης. Το 1981 διάβασε το βιβλίο του Rudolf Steiner περί βιοδυναμικής και από το 1985 μέχρι σήμερα το οινοποιείο ακολουθεί αυτή την πορεία.
Δεν έχει νόημα να αναφέρω τα οινοποιεία που ξεχωρίσαμε σ’ αυτή την έκθεση, γιατί νομίζω δεν θα μας φτάσουν οι σελίδες του Grape. Όλα τα μεγάλα ονόματα της βιοδυναμικής είναι εδώ. Μάλλον όχι όλα, μια και μοιράζονται και στη La Dive. Θα αναφέρω όμως μερικούς από τους αγαπημένους μου παραγωγούς, έτσι για να βγει από μέσα μου. Φανταστικός, όπως πάντα, ο Benoit Marguet (Champagne), ο Julien Guillot και το Château de Beru (Βουργουνδία), ο Mathieu Barret (Ροδανός), Les Grandes Vignes (Λίγηρας), ο Emidio Pepe (Ιταλία) και ο Clemens Busch (Γερμανία).
La Dive Bouteille
Δεν θα φοβηθώ, θα το πω δημόσια: Μαζί με την Greniers St Jean είναι οι δύο σπουδαιότερες εκθέσεις φυσικών κρασιών του κόσμου. Περίπου 300 παραγωγοί κρασιών, αποσταγμάτων, cider, sake, ξιδιών (δεν θέλω σχόλια) και ελαιολάδου. Λίγο περισσότεροι από τους μισούς παραγωγούς είναι Γάλλοι. Όλοι οι υπόλοιποι είναι από διάφορες χώρες του πλανήτη. Κάθε χρόνο όλοι περιμένουν πώς και πώς να δουν τους νεοφερμένους, να δοκιμάσουν νέα προϊόντα, νέα κρασιά, δείγματα από τα βαρέλια και τις δεξαμενές.
Καθώς διασχίζεις τους σκοτεινούς διαδρόμους, θα συναντήσεις πολλά ιερά τέρατα του natural κινήματος, όπως ο JP Robinot, ο JF Ganevat, ο διάσημος καλλιτέχνης Michel Tolmer και πολλοί άλλοι. Αυτό όμως που δεν πρέπει να χάσει κανείς είναι η σούπα που σερβίρεται στο εστιατόριο. Άνετα παίρνει 2 αστέρια Michelin.
Προσωπικά είμαι πολύ περήφανος, διότι και στην Dive η Ελλάδα εκπροσωπείται. Περνούσα ανά τακτά χρονικά διαστήματα από το stand της Ελλάδας, για να ακούσω τα σχόλια των επισκεπτών όταν δοκίμαζαν τα κρασιά, και όλοι μιλούσαν με τα καλύτερα λόγια. Νάουσα Θυμιόπουλου, Μοσχάτο Βαϊμάκη και για πρώτη φορά φέτος το Βιδιανό της Ηλιάνας Μαλίχιν από τις Μέλαμπες. Άλλοι ξένοι που ξεχώρισαν ήταν η Judith Beck και ο Claus Preisinger από την Αυστρία, η αγαπημένη Elisabetta Foradori και η Arianna Occhipinti από την Ιταλία και ο Matt Taylor από τις ΗΠΑ.
Αυτό που καταλαβαίνεις όμως στην Dive είναι το μεγαλείο του γαλλικού αμπελώνα. Δεν είμαι ξενολάγνος (μπορεί λίγο), αλλά κάθε φορά σε αυτές τις εκθέσεις συνειδητοποιώ για ποιον λόγο γίνεται παγκοσμίως αναφορά στο γαλλικό κρασί και στους Γάλλους παραγωγούς.
Στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για παραγωγούς που δίνουν έμφαση στο terroir, στο σταφύλι, στο αμπέλι, στη γη. Καθαρή ενέργεια. Παραγωγοί όπως ο Yann Durieux και ο Sylvain Pataille (Βουργουνδία), ο Thierry Germain (Λίγηρας), ο Matthieu Lapierre (Beaujolais), αλλά και πολλοί ακόμα που θέλουν το ίδιο πράγμα: όλοι να πίνουμε αληθινά κρασιά· κρασιά που δεν είναι μασκαρεμένα, που δεν είναι επιβλαβή για τον οργανισμό μας· κρασιά που απολαμβάνουμε και μας κάνουν χαρούμενους.
Εκτός από τις παραπάνω, υπάρχουν ακόμα δύο εκθέσεις που δεν προλάβαμε. Η μία είναι η Anonymes στην Angers, με περίπου
50 παραγωγούς κυρίως από τη Γαλλία. Φέτος όμως διοργάνωσε την πρώτη του έκθεση ο Clovis Ochin, ένας Γάλλος ράπερ, τώρα πια και οινοποιός. Μεγάλη περσόνα στον χώρο των φυσικών κρασιών, αφού με τον δικό του τρόπο προτρέπει πολλούς νέους να πίνουν μόνο natural. Το βασικότερο όλων, όμως, είναι ότι είναι κολλητός της Dua Lipa, η οποία ήταν στην έκθεση κι εμείς δεν πήγαμε. Και το έμαθα εκ των υστέρων. Ήταν εκεί η Dua Lipa. Κι εμείς δεν πήγαμε. Χάσαμε την Dua Liipa για να είμαστε μέσα στις σπηλιές…
Αυτό που μου έμεινε μετά από το συγκεκριμένο ταξίδι είναι όλη αυτή η θετική ενέργεια, των επισκεπτών και των παραγωγών. Όλοι έχουν ζωγραφισμένο ένα χαμόγελο στο πρόσωπο και περνάνε καλά. Ταυτόχρονα, φαίνεται να επιλέγουν τα φυσικά κρασιά στο πλαίσιο ενός συνολικού well being και όχι τόσο στο πλαίσιο μιας χιπστεριάς. Αλλά, ακόμα και χιπστεριά να είναι, αυτό που συμβαίνει μόνο καλό μπορεί να κάνει σε εμάς και στον πλανήτη.
Ευχαριστώ τους τρεις φίλους για την παρέα σ’ αυτή την περιπέτεια, για το άπειρο γέλιο που μου χάρισαν, για το bullying που μου κάνουν όταν οδηγώ και όταν αργώ να ξυπνήσω και για πολλές ακόμα στιγμές. ¶
- Γιάννης Γκουγκουτούδης: Υπεύθυνος Moby Dick or the Whale, Θεσσαλονίκη
- Νίκος Φωτιάδης: Εισαγωγέας Fritz Kola
- Νικόλας Καζής: Οινόφιλος/ιδιοκτήτης «Μήτσου» (βλ. Wine Buddies με Ιάνθη Μιχαλάκη)
