Τριλογία, Κτήμα Κόκκαλη. Ένα κρασί-αποκάλυψη, που γεννήθηκε τη δεκαετία του 1990 με αποκλειστική πώληση αρχικά στη Γερμανία, σε σημεία όπου το ελληνικό κρασί ακόμα και σήμερα δυσκολεύεται να τοποθετηθεί. Λίγο έως πολύ, οι περισσότεροι οινόφιλοι είχαμε ακούσει ή διαβάσει κάποια στιγμή γι’ αυτό το θρυλικό, σαρωτικό Cabernet Sauvignon από την Ηλεία. Το ερυθρό κρασί που δημιούργησε ο Χρήστος Κόκκαλης είχε αποκτήσει από την αρχή ένα δικό του πιστό κοινό, που ήταν διατεθειμένο να πληρώσει γι’ αυτό αρκετές φορές πάνω από τον μέσο όρο του ανταγωνισμού. Ένα κρασί που δεν διαφημιζόταν παρά μόνο από στόμα σε στόμα, ένα κρασί πέρα από τα φώτα της mainstream δημοσιότητας, ένα από τα πρώτα ελληνικά κρασιά που χαρακτηρίστηκαν cult.
Αν και γεννημένος και μεγαλωμένος στην Αμαλιάδα Ηλείας, ο Χρήστος Κόκκαλης, μόλις ενηλικιώθηκε, μετεγκαταστάθηκε στη Γερμανία με σκοπό να σπουδάσει Φαρμακευτική. Εκεί γνώρισε τη Γερμανίδα σύζυγό του Monica, εκεί παντρεύτηκε, εκεί γεννήθηκε ο γιος του Βασίλης, εκεί έζησε τη ζωή του μέχρι και σήμερα. Έχτισε μια πολύ επιτυχημένη καριέρα στον χώρο του φαρμάκου, άνοιξε δύο φαρμακεία, ενώ οι αμιγώς γερμανικές φιλίες του τον βοήθησαν να μπει βαθιά στην κουλτούρα της νέας του χώρας. Τη δεκαετία του 1980, από χόμπι ξεκίνησε να δοκιμάζει κάποια σπουδαία γαλλικά κρασιά. Του έκαναν μεγάλη εντύπωση η δομή, ο χαρακτήρας και η πολυπλοκότητα των ερυθρών κρασιών του Bordeaux, μιας σπουδαίας οινικής περιοχής με μεγάλες όμως δυσκολίες καλλιέργειας, κυρίως λόγω υγρασίας και άστατου καιρού. «Γιατί η Γαλλία και όχι η Ελλάδα;» φάνηκε να σκέφτεται, καθώς ποτέ δεν ξέχασε την ιδιαίτερη πατρίδα του.
Έτσι, το 1990 ξεκίνησε τις πρώτες φυτεύσεις στην Ελλάδα, σε έναν μαγευτικό αμπελώνα 30 στρεμμάτων στον Άγιο Ανδρέα, μόλις 5 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αμαλιάδας. Ο αρχικός αμπελώνας φυτεύτηκε αποκλειστικά με Cabernet Sauvignon, με τις καλύτερες προδιαγραφές. Ο Χρήστος Κόκκαλης παρέμεινε φαρμακοποιός και επιχειρηματίας και πηγαινοερχόταν μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας όλα αυτά τα χρόνια. Μπορεί για εκείνον το κρασί να ήταν μια δευτερεύουσα δραστηριότητα, την αντιμετώπιζε όμως με την ίδια επαγγελματική σοβαρότητα όπως την κύρια δουλειά του. Κάθε Αύγουστο τρυγούσε τα σταφύλια, τα οποία μετέφερε στο σπίτι του στην παραθαλάσσια Σκαφιδιά Ηλείας, 20 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά. Οινοποιούσε στο υπόγειο, έκανε pigéage σε ανοιχτούς πλαστικούς κάδους και άφηνε το κρασί να ωριμάσει σε δρύινα βαρέλια. Είχε δηλαδή μετατρέψει το σπίτι του σε ένα μικροσκοπικό οινοποιείο. Όταν το κρασί ήταν έτοιμο, το εμφιάλωνε στο γειτονικό Κτήμα Μερκούρη.
Το κρασί το ονόμασε Τριλογία, από το χρυσό τρίπτυχο το οποίο θεώρησε από την αρχή καθοριστικό για την επιτυχία του: γη, αέρας και καλλιέργεια. Η γη με τα κατά τόπους ασβεστολιθικά, αμμώδη και αργιλώδη εδάφη, ο ευεργετικός αέρας που ανεβαίνει συνεχόμενα από τη θάλασσα και η εντατική καλλιέργεια με τις χαμηλές αποδόσεις συνέβαλαν όλα στην επιτυχία του κρασιού. Αργότερα κυκλοφόρησε ένα ακόμα ερυθρό κρασί από Cabernet Sauvignon και Αγιωργίτικο, το οποίο ονόμασε MoVa, από τις αρχικές συλλαβές των ονομάτων της γυναίκας του Monica και του γιου του Βασίλη. Αλλά και ένα τρίτο κρασί από Syrah, από έναν ξεχωριστό αμπελώνα 10 στρεμμάτων σε κοντινή τοποθεσία.
Τη δεκαετία του 1990, οι περίπου 5.000 ετησίως φιάλες της Τριλογίας πωλούνταν αποκλειστικά στη Γερμανία, σε τιμές της premium κατηγορίας. Στην Ελλάδα το κρασί το γνώριζαν ελάχιστοι δημοσιογράφοι και συλλέκτες, με σπάνιες ευκαιρίες δοκιμής του, καθώς ολόκληρη η παραγωγή κατευθυνόταν στο εξωτερικό. Το κρασί τοποθετήθηκε σε κορυφαία γερμανικά εστιατόρια, σε λίστες δίπλα σε παγκόσμια κρασιά-θρύλους, και απέκτησε ένα πιστό κοινό. Τα χρόνια πέρασαν, ο Χρήστος Κόκκαλης συνταξιοδοτήθηκε και το μέλλον του οινικού παιδιού του καθίστατο αβέβαιο, χωρίς διαφαινόμενη διάδοχη κατάσταση. Για να εξασφαλιστεί η συνέχεια του Κτήματος, ο Χρήστος Κόκκαλης πρότεινε την πώλησή του στους συνιδιοκτήτες του Κτήματος Βιβλία Χώρα, Βαγγέλη Γεροβασιλείου και Βασίλη Τσακτσαρλή. Για καλή τύχη του Κτήματος αλλά και των απανταχού οινόφιλων, το Κτήμα Βιβλία Χώρα εξαγόρασε το 2014 τον αμπελώνα και τα εμπορικά σήματα του Κτήματος Κόκκαλη.
Στον αρχικό αμπελώνα των 30 στρεμμάτων προστέθηκαν άλλα 70, τα οποία φυτεύτηκαν για πρώτη φορά με λευκές ποικιλίες (Ασύρτικο και Κυδωνίτσα) αλλά και με τις ερυθρές Αγιωργίτικο, Μαυροδάφνη, Βερτζαμί και Malbec. Όταν και τα νεότερα 40 στρέμματα ενηλικιωθούν πλήρως, η παραγωγή αναμένεται από τις σημερινές 33.000 φιάλες να φτάσει τις 85.000. Το Κτήμα περιλαμβάνει επίσης και 10 στρέμματα ελαιώνα. Οι άνθρωποι του Κτήματος Βιβλία Χώρα πίστεψαν από την αρχή στη δυναμική της Τριλογίας και του Κτήματος. Έβαλαν σε αυτό την τέχνη τους, τη γνώση τους, την επιστημονική τους κατάρτιση, το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, την αρτιζάνικη στόφα τους. Οι πρώτες αλλαγές σηματοδότησαν τη νέα εποχή: πλέον τα σταφύλια μετά τον τρύγο μεταφέρονται στο Κτήμα Βιβλία Χώρα στο Κοκκινοχώρι Καβάλας, όπου οινοποιούνται, ωριμάζουν και εμφιαλώνονται. Αλλά και σε εμπορικό επίπεδο, μετά από μια μεταβατική περίοδο, οι νέοι ιδιοκτήτες μετονόμασαν το Κτήμα Κόκκαλη σε Κτήμα Δύο Ύψη, από τα διαφορετικά υψόμετρα των λόφων που περιτριγυρίζουν τα αμπέλια.
Πράσινος τρύγος, διαδοχικά περάσματα για τη συλλογή των σταφυλιών, πιστοποιημένη βιολογική καλλιέργεια με χρήση χαλκού για τη φυτοπροστασία, μείωση του ξεφυλλίσματος και στάγδην άρδευση (drip irrigation) σε ακραίες συνθήκες ζέστης είναι μόνο λίγες από τις νέες πρακτικές καλλιέργειας. Πλέον η παραγωγή της Τριλογίας έχει αυξηθεί από 5.000 σε 6.000 έως 8.500 φιάλες, ανάλογα με τη χρονιά. Δοκιμάζοντας την Τριλογία του 2016, αναρωτιέμαι πώς ένα κρασί σχεδόν πέντε χρόνων δεν έχει αναπτύξει καθόλου ακόμα τριτογενή αρώματα, διατηρώντας ένα νεαρό γευστικό προφίλ που προσφέρει cassis, μαύρο πιπέρι, πράσινη πιπεριά, κέδρο, δέρμα και νότες από ξύσμα μολυβιού. Η πυκνότητα και η δύναμή του αποτελούν εχέγγυα για μακρόχρονη παλαίωση, ενώ η μακρά του εκχύλιση δεν του αφαιρεί καθόλου το απαραίτητο drinkability, χάρη στη μοναδική συμπύκνωση του σταφυλιού. Τα κρασιά του Κόκκαλη Syrah και MoVa ερυθρό (Cabernet, Αγιωργίτικο) καταργήθηκαν. Στη θέση τους πλέον κυκλοφορεί ο ερυθρός Διάλογος, ένα εκπληκτικό χαρμάνι από 50% Syrah και 50% Αγιωργίτικο. Με πυκνό μαύρο φρούτο, αρώματα κακάο, μπαχαρικών και βοτανικές νότες, το κρασί έχει ένα εξίσου πυκνό προφίλ με αυτό της Τριλογίας, που μάλιστα σε αλκοόλ την ξεπερνάει (15% έναντι 14,5% η Τριλογία του 2016). Φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει κάποιο λευκό από τη νέα συλλογή, τη στιγμή που η Βιβλία Χώρα παράγει λευκά κρασιά παγκόσμιας κλάσης.
Έτσι δημιουργήθηκε το κρασί Διάλογος λευκός από 50% Ασύρτικο και 50% Κυδωνίτσα, ένας πυκνός λευκός δυναμίτης με αλκοόλ (14,5%) και συμπύκνωση που θυμίζουν Σαντορίνη. Είναι κρίμα να μην παλαιώσει κανείς αυτό το κρασί. Η τέταρτη ετικέτα του Κτήματος Δύο Ύψη αποτελεί μια έκπληξη: τον Σεπτέμβριο του 2021 αναμένεται να κάνει το ντεμπούτο του στην αγορά το Malbec του Κτήματος από μόλις δύο βαρέλια, σε περίπου 600 φιάλες. Είχα τη χαρά να βρεθώ στο Κτήμα Δύο Ύψη τον Ιούλιο του 2020. «Να ξέρεις ότι είσαι ο πρώτος που το επισκέφτηκε», μου είπε στο τηλέφωνο ο Βασίλης Τσακτσαρλής. Νιώθω τυχερός. Ένα μοναδικό αμπέλι με μαγική τοπογραφία, με θέα που φτάνει μακριά μέχρι τη θάλασσα, με τη φύση να σε ξελογιάζει με την ομορφιά και τη γοητεία της. Αυτό είναι ένα μοναδικό Cru που έχω την αίσθηση ότι θα μας απασχολήσει πολύ έντονα στο κοντινό μέλλον ως το επόμενο Κτήμα–σύμβολο του ελληνικού αμπελώνα. Η πιθανή δημιουργία κάποιου boutique οινοποιείου μέσα στον πανέμορφο αμπελώνα θα προσδώσει ακόμα μεγαλύτερη δυναμική σε ένα έτσι κι αλλιώς συναρπαστικό project.
Μέχρι τότε, ο Βασίλης Τσακτσαρλής θα συνεχίσει να επισκέπτεται ανελλιπώς τον πανέμορφο αμπελώνα στην Αμαλιάδα κάθε δύο εβδομάδες, φροντίζοντας την υγιή ανάπτυξη των φυτών και οραματιζόμενος μαζί με τον Βαγγέλη Γεροβασιλείου το μέλλον του Κτήματος, εμείς θα συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε τα μαγικά κρασιά που ήδη βγαίνουν από αυτόν τον προικισμένο τόπο και ο Χρήστος Κόκκαλης θα χαμογελά από τη Γερμανία, απολαμβάνοντας τη νέα Τριλογία και παρακολουθώντας την… ανεξέλεγκτη πρόοδο της δικής του αρχικής δημιουργίας. g
