Το Οινόραμα 2025 με σχεδόν 2.400 κρασιά αποτύπωσε την ελληνική οινοπαραγωγή στο σύνολό της, καθώς και ό,τι συμβαίνει στην οινική αγορά της Ελλάδας όσον αφορά τις εισαγωγές. Περισσότερα από 800 κρασιά των περίπου 210 Ελλήνων παραγωγών της έκθεσης ήταν εσοδείας 2024, αφού οι ίδιοι επέλεξαν το Οινόραμα για την πρώτη επίσημη παρουσίασή τους.

Το 10% των κρασιών του φετινού Οινόραματος ήταν νέες κυκλοφορίες, δηλαδή κρασιά που είδαν για πρώτη φορά την αγορά κυρίως μετά την περσινή έκθεση ή ετικέτες που έχουν υποστεί ολικό rebranding. Με προέλευση εκτός Ελλάδας, 223 κρασιά ήρθαν στην έκθεση από 16 χώρες διαφόρων ηπείρων και ημισφαιρίων της γης, πιο συγκεκριμένα από Αργεντινή, Αυστραλία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Ισπανία, Ιταλία, Νέα Ζηλανδία, Νότια Αφρική, Ουγγαρία, Ουρουγουάη, Πορτογαλία, Σερβία, Σλοβενία και Χιλή, ενώ και φέτος η παρουσία της Κύπρου ήταν κάτι περισσότερο από ζωντανή, με 88 κρασιά και 15 παραγωγούς.

ΓΜ Μια από τις παλαιότερες εκθέσεις οίνου στην Ελλάδα σας έχει προφανώς δώσει την ευκαιρία να βιώσετε τα ορόσημα εξέλιξης της ελληνικής αγοράς. Ποια ήταν τα σημαντικότερα για εσάς;

ΚΣ Το Οινόραμα είναι η πρώτη οπότε και η παλαιότερη έκθεση κρασιού στην Ελλάδα. Αντί να σταθούμε σε συγκεκριμένες χρονολογίες και γεγονότα, που τελικά θα αδικούσαν πολλά και πολλούς, θα έλεγα πως το Οινόραμα δεν είναι η έκθεση που απλώς παρατηρεί τις εξελίξεις του ελληνικού κρασιού. Αποτελεί μέρος τους· συνεπώς, υπό αυτήν την έννοια, είναι και αυτό ένα από τα ορόσημα του ελληνικού κρασιού. Ωστόσο, σίγουρο είναι πως ορόσημα για το ελληνικό κρασί υπήρξαν και πριν από το Οινόραμα. Ενδεικτικά, θα αναφέρω τη θέσπιση των Ονομασιών Προέλευσης για τους ελληνικούς οίνους. Αυτή ξεκίνησε περίπου ένα τέταρτο του αιώνα πριν από το πρώτο Οινόραμα, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1994.

Πιάνοντας, όμως, το νήμα από τότε, συγκυριακά, το Οινόραμα συνέπλευσε με αυτό που αποκαλούμε «αναγέννηση» του ελληνικού κρασιού, την οποία θεμελίωσαν άνθρωποι εμπνευσμένοι, με όραμα και τόλμη περισσή. Ήταν αυτοί που, μαζί με λίγες καθιερωμένες μεγάλες οινοποιίες, διαμόρφωσαν την κρίσιμη μάζα οινοποιών ώστε να γίνει τότε μια έκθεση κρασιού στην Ελλάδα. Όταν αυτοί άρχισαν να πληθαίνουν, το Οινόραμα ξεκίνησε να μεγαλώνει και, όταν οι πρώην «μικροί» έγιναν «μεγάλοι», το Οινόραμα είχε αποκτήσει και αυτό ένα μέγεθος που, μαζί με τους οινοποιούς, κοίταξαν και προς άλλες κατευθύνσεις. Ουσιαστικά, εκεί που προσέβλεπαν οι οινοποιοί, δηλαδή στο εξωτερικό, στράφηκε και το Οινόραμα. Στις εξαγωγές οι οινοποιοί, στους ανθρώπους του κρασιού από το εξωτερικό το Οινόραμα, το οποίο άρχισε να γίνεται προορισμός και σημείο συνάντησής τους. Το ίδιο είχε συμβεί ήδη και συνέχισε να συμβαίνει με τους Έλληνες επαγγελματίες οίνου.

Όταν δε πολλοί Έλληνες οινοποιοί έγιναν πια απαστράπτουσες οντότητες, όπως συνάδελφοί τους του εξωτερικού, και το ελληνικό εμφιαλωμένο κρασί ξεκίνησε να γίνεται τάση, το Οινόραμα έγινε το πιο σημαντικό ραντεβού και για τους οινόφιλους καταναλωτές. Απέκτησε, έτσι, μια δύσκολη διοργανωτικά, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα μικτής έκθεσης, δηλαδή επαγγελματικής και καταναλωτικής, επενδύοντας ευρύτερα στην εξωστρέφεια, όπως έκαναν και οι Έλληνες οινοποιοί.

Εδώ δε και μερικά χρόνια, που πολλοί μικροί και νέοι οινοποιοί ξεπετάγονται σε όλη την επικράτεια, συγκροτώντας τάση, το Οινόραμα φροντίζει να τους προβάλει ξεχωριστά, στην περίφημη και κοσμαγάπητη αίθουσα «Οινικές Αποκαλύψεις». Μεταφερόμενοι από τους οινοποιούς στα ελληνικά κρασιά, το Οινόραμα ήταν εκεί και όταν αυτά αναζήτησαν εκ νέου την ταυτότητά τους, ως «New Wines of Greece», υποστηρίζοντας, προβάλλοντας και προωθώντας τα. Αγκαλιάζοντας προγράμματα και φορείς του κλάδου, καθώς και τις περίφημες, τότε, «τοποποικιλίες», προσφέροντας σε όλα και όλους χώρο και βήμα, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην αλλαγή θέσης του ελληνικού κρασιού σε πολλές αγορές του εξωτερικού προς το καλύτερο, και αποκτώντας οντότητα.

Όλα αυτά μαζί με πολλές πρωτιές, που ―ας το πούμε και μια φορά ανοιχτά― αντιγράφτηκαν και αντιγράφονται συνεχώς, όπως π.χ. η Πλατεία Γευσιγνωσίας. Μια άλλη καινοτομία ήταν ότι το Οινόραμα υπήρξε η πρώτη έκθεση της Ελλάδας χωρίς υποχρεωτική ροή επισκεπτών, για να μην μιλήσουμε για τις παράλληλες εκδηλώσεις της έκθεσης, οι οποίες έχουν παρελάσει από τις αίθουσές της, με πρωτοτυπία και ποιότητα που ακόμα και σήμερα φαντάζει πολύ μπροστά από την εποχή.
Όλα αυτά γίνονται γιατί εμείς στη Vinetum, τη διοργανώτρια εταιρεία του Οινόραματος, ανάμεσα σε άλλα, βλέπουμε την έκθεση αυτή και ως «τέχνη», όπως και πολλοί οινοποιοί την παραγωγή των κρασιών τους. Ως γνωστόν, η τέχνη προπορεύεται της ζωής, οπότε και το Οινόραμα προπορεύεται των εξελίξεων, και έτσι οραματιζόμαστε να συνεχίσει.

ΓΜ Για έναν διοργανωτή εκθέσεων οίνων, η αύξηση των οινοποιείων είναι μια ευκαιρία ανάπτυξης. Ωστόσο, ολοένα και περισσότεροι μιλούν για μεγάλο αριθμό οινοποιείων (σχεδόν 1.000 ενεργά) σε μια χώρα με το μέγεθος της Ελλάδας. Πώς μεταφράζετε εσείς τα μεγέθη; Τι σκέψεις σας έχει δημιουργήσει το κύμα εξαγορών που έχει παρατηρηθεί τα δύο περασμένα χρόνια και συνεχίζεται φέτος;

ΚΣ Ξεκινώντας από το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, θα έλεγα πως ο κλάδος του κρασιού, τουλάχιστον όσον αφορά τα οινοποιεία, είναι από τους πιο καλά συντηρημένους. Εννοώ πως, εάν τον συγκρίνεις με άλλους, οι πτωχεύσεις, οι εξαγορές κ.λπ. είναι, μάλλον, λιγότερες—ίσως και με διαφορά—ενώ οι νέοι που εισέρχονται στον κλάδο αυτόν δεν έχουν σταματημό. Συνεπώς, ευρισκόμενοι σε ελεύθερη αγορά, τι πιο φυσικό από το να γίνονται και εδώ τόσο εξαγορές και συγχωνεύσεις όσο και άλλα συναφή; Πέρα, λοιπόν, από ενδεχόμενα συναισθήματα καθαρά προσωπικού επιπέδου, κάθε τέτοια διαδικασία είναι λογική και υγιής.

Όσον αφορά τον αριθμό των οινοποιείων, δεν θα έλεγα πως είναι ούτε μεγάλος ούτε μικρός, γιατί πιστεύω πως δεν μπορούμε να τον εξετάζουμε υπό την οπτική απόλυτων αριθμών. Επίσης, στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς, το επιχειρείν είναι σαφώς ελεύθερο, και ο καθένας που το τολμά υποτίθεται πως έχει ερευνήσει τον χώρο, τις ανάγκες του και όλα όσα χρειάζονται για να κάνει το όποιο βήμα. Η Ελλάδα είναι μία χώρα γεμάτη αμπέλια. Οι αμπελουργοί είναι πολλοί, και ένα από τα κύρια προβλήματα είναι οι μικροί κλήροι των αμπελώνων. Το μεγαλύτερο κέρδος από τη μεταποίηση του σταφυλιού σε κρασί (εδώ με απόλυτους αριθμούς) είναι σίγουρο, παρότι, όπως λέγεται, «για να κάνεις μια μικρή περιουσία από το κρασί πρέπει να δαπανήσεις μια μεγάλη».

Οι καιροί, όμως, έχουν αλλάξει, το ίδιο και η τεχνολογία και η επιστήμη, και εάν κάποιος τις εκμεταλλευτεί, μειώνει τις δαπάνες. Έχει αλλάξει, όμως, και η ζήτηση του κρασιού στην Ελλάδα, με την παρουσία του να έχει γίνει, πια, μέχρι και αντικείμενο κατάχρησης, καθώς τόσοι και τόσοι χώροι επιδιώκουν να περνούν το μήνυμα πως είναι wine-oriented, πως κάνουν wine pairings κ.λπ. Οπότε, γιατί να μη δούμε την εικόνα θετικά, ως πεδίο δόξης λαμπρό, παρότι η τελευταία γενιά ενηλίκων γυρίζει την πλάτη εν γένει στο αλκοόλ; Εκτιμώ, όμως, πως, μεγαλώνοντας, θα αλλάξουν αρκετά, και δη υπέρ του κρασιού—αν και αυτό είναι μια προσωπική άποψη.

Αντικειμενικά, οι αγορές ποικίλουν. Πολλοί μικροί ή/και νέοι οινοποιοί πωλούν το κρασί τους τοπικά και τα πάνε περίφημα. Μεγαλώνοντας, εάν θέλουν—γιατί δεν το θέλουν όλοι—αναζητούν την αγορά της Αθήνας και άλλων μεγάλων κέντρων. Άλλοι τα καταφέρνουν, άλλοι όχι, και σίγουρα το μονοπάτι των εξαγωγών είναι πάντα εκεί. Με αφορμή τη συμμετοχή του στο φετινό Οινόραμα, πρόσφατη συνομιλία μου με Έλληνα παραγωγό με εξέπληξε, όταν ανέφερε ότι το ποσοστό της παραγωγής του που πάει στην Ιαπωνία—όχι στη Γερμανία, στην Αγγλία ή στις ΗΠΑ—είναι πολλών δεκάδων.
Εν κατακλείδι, μόνο θετικοί μπορεί και πρέπει να είμαστε όσον αφορά νέους, σε ηλικία, στον χώρο ή και στα δύο, που τολμούν να μπαίνουν στην οινοπαραγωγή, και σε καμία περίπτωση να μην βάζουμε εμείς «κόφτες». Μόνο η ποιότητά τους και η σταθερότητά τους στον χρόνο, καθώς και η ίδια η αγορά, βέβαια, δικαιούνται να το κάνουν.

Όσον αφορά την αρχική σας παρατήρηση περί συσχετισμού της αύξησης των οινοπαραγωγών και της ανάπτυξης της έκθεσης, θα πω πως, όντως, το προφανές είναι αυτό που λέτε. Ωστόσο, το Οινόραμα είναι εδώ και χρόνια sold out αρκετά πριν από κάθε διοργάνωσή του, οπότε, πολλές φορές, ο πολλαπλασιασμός των οινοποιείων μπορεί να αποτελεί μέχρι και «βραχνά» στο κεφάλι μας, ως διοργανωτές αυτής της έκθεσης κρασιού, για ευνόητους λόγους.

ΓΜ Το κόστος συμμετοχής στην έκθεση έχει ακολουθήσει επίσης μια αυξητική πορεία. Παράλληλα, όμως, αυξητική πορεία έχει ακολουθήσει και ο πληθωρισμός. Είναι αυτά τα δύο άμεσα συνδεδεμένα ή έχει να κάνει και με την ολοένα και μεγαλύτερη φήμη που έχει αποκτήσει η έκθεση;

ΚΣ Χαίρομαι που, ουσιαστικά, απαντάτε ο ίδιος στην ερώτηση μέσα από τη διατύπωσή της, αναφερόμενος στον πληθωρισμό. Το Οινόραμα προσπαθούσε και προσπαθεί να παραμένει όσο πιο λογικό και ευαίσθητο είναι δυνατόν όσον αφορά το κόστος συμμετοχής εκθετών, ανάλογα και με την αίθουσα κ.λπ. Το ίδιο κάνει και σε ό,τι αφορά το κόστος εισόδου επισκεπτών. Οι όποιες αυξήσεις ακολουθούν τα έξοδα διοργάνωσης, πολλές φορές, μάλιστα, με πολύ σκεπτικισμό για την τσέπη αμφότερων των προαναφερόμενων πελατών μας. Κατά τα άλλα, όπως σημείωσα, ουσιαστικά με καλύψατε.

ΓΜ Τα προηγούμενα χρόνια δημιουργήσατε μια ξεχωριστή περιοχή, η οποία εξακολουθεί να φιλοξενεί μικρά οινοποιεία. Οπότε, έχετε διαπιστώσει πόσα από αυτά επιβιώνουν επιχειρηματικά ή είναι νωρίς ακόμα για συμπεράσματα;

ΚΣ Εν τη ρύμη των απαντήσεων στις προηγούμενες ερωτήσεις σας, νομίζω πως έχω δώσει ήδη απάντηση. Αλλά, ειδικεύοντας εδώ, θα αναφέρω πως τόσο η αίσθηση όσο και οι πληροφορίες μου είναι θετικές για την έκβαση των προσπαθειών νέων ή/και μικρών οινοποιών. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την επιλογή κάποιων, που ήταν εκθέτες στην αίθουσα Οινικές Αποκαλύψεις, να συνεχίσουν την παρουσία τους στην έκθεση σε μεγαλύτερες αίθουσες.
Άλλωστε, οι χρονιές που μπορούν να συμμετάσχουν στην εν λόγω αίθουσα είναι περιορισμένες, προκειμένου εκεί να έχουμε πάντα μια κρίσιμη μάζα εντελώς νέων οινοποιείων (και μικρών, γιατί κάποιοι μεγαλώνουν κιόλας). Εκτιμάμε την επιλογή τους να μην λείψουν από το Οινόραμα, αλλά πιστεύουμε πως είναι και μία ένδειξη, εάν όχι απόδειξη, πως αναπτύσσονται. Αυτό δεν ισχύει, βέβαια, για όλους, αλλά η απόφαση κάποιων να μην κάνουν την προαναφερόμενη αναβάθμιση δεν σημαίνει υποχρεωτικά πως δεν τα πάνε καλά επιχειρηματικά και οικονομικά.