Η Κουμανδαρία εντάχθηκε στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO

Η Κουμανδαρία, ένα από τα αρχαιότερα κρασιά με Ονομασία Προέλευσης στον κόσμο, εντάχθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2025 στη Λίστα Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, σε μια αναγνώριση που αφορά όχι μόνο το ίδιο το κρασί, αλλά και τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής, τη συσσωρευμένη γνώση και τις κοινωνικές πρακτικές που το συνοδεύουν εδώ και αιώνες.

Πρόκειται για μια διάκριση που έρχεται να επιβεβαιώσει τη σημασία της Κουμανδαρίας ως στοιχείο πολιτισμού — ένα κομμάτι ζωντανής οινικής παράδοσης που συνεχίζει να παράγεται, να παλαιώνει και να μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Η Κουμανδαρία ή «Κουμανταρία» παράγεται αποκλειστικά στην Κύπρο, σε μια αυστηρά οριοθετημένη ζώνη 14 χωριών στις νότιες υπώρειες του Τροόδους. Σήμερα δραστηριοποιούνται περίπου 10 έως 12 οινοποιεία, γεγονός που καθιστά την παραγωγή της εκ των πραγμάτων περιορισμένη.

Δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά, δημόσια ετήσια στοιχεία παραγωγής. Ωστόσο, εκτιμάται ότι οι συνολικές ποσότητες παραμένουν κάτω από το ένα εκατομμύριο φιάλες ετησίως, συχνά σημαντικά χαμηλότερες, καθώς μεγάλο μέρος της παραγωγής παλαιώνει για χρόνια πριν κυκλοφορήσει στην αγορά. Η ταυτότητα της Κουμανδαρίας είναι άρρηκτα δεμένη με τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής της. Παράγεται αποκλειστικά από τις γηγενείς ποικιλίες Ξυνιστέρι και Μαύρο, από σταφύλια που αφήνονται να υπερωριμάσουν στο αμπέλι και στη συνέχεια λιάζονται στον ήλιο, ώστε να αφυδατωθούν φυσικά και να συμπυκνώσουν τα σάκχαρα και τα αρώματά τους. Η ζύμωση σε υψηλά σάκχαρα είναι απαιτητική και συχνά διακόπτεται φυσικά, οδηγώντας σε κρασιά με αλκοολικό βαθμό τουλάχιστον 15% vol., χωρίς προσθήκη συμπυκνωμένων γλευκών ή τεχνητή ενίσχυση.

Η παλαίωση είναι ουσιαστικό στοιχείο του χαρακτήρα της Κουμανδαρίας. Πολλοί παραγωγοί εφαρμόζουν μακρά ωρίμανση σε δρύινα βαρέλια και, σε ορισμένες περιπτώσεις, συστήματα τύπου solera, με αποτέλεσμα κρασιά χωρίς εσοδειακή αναφορά.

• Ποικιλίες: Ξυνιστέρι & Μαύρο
• Τεχνική: υπερωρίμαση & λιάσιμο σταφυλιών
• Ύφος: φυσικά γλυκό, υψηλό αλκοόλ, δομή για παλαίωση
• Ωρίμανση: δρύινα βαρέλια, συχνά πολυετής, ενίοτε solera

Γιατί έχει σημασία η εγγραφή στη UNESCO — και τι αλλάζει

Η εγγραφή της Κουμανδαρίας στη λίστα της UNESCO αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε μια εποχή όπου η έννοια της οινικής κληρονομιάς επαναπροσδιορίζεται διεθνώς. Λειτουργεί ως πλαίσιο προστασίας και προβολής για έναν τρόπο παραγωγής που παραμένει ενεργός, με σαφείς πολιτισμικές αλλά και εμπορικές προεκτάσεις.

Είναι δεδομένο ότι η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου αποτελεί ιστορικό πυρήνα του παγκόσμιου κρασιού. Η Κύπρος, με τα αιωνόβια κλήματα που σε πολλές περιπτώσεις καλλιεργούνται σε υψόμετρο που φθάνει πολύ πάνω από τα 1.000 μέτρα, τις τοπικές ποικιλίες και τη βαθιά παράδοση, επαναφέρει στο προσκήνιο τα παραδοσιακά γλυκά κρασιά ως κατηγορία με ταυτότητα, βάθος και διεθνές ενδιαφέρον.