Η τάση του zero waste, που πρόσφατα έχει μπει στα σαλόνια της ΕΕ, ήταν μια πρακτική που οι άνθρωποι, κυρίως στα χωριά, εφάρμοζαν χωρίς να νιώθουν ότι χρειάζεται να πάρουν παράσημο για αυτό. Τα αποστάγματα είναι ένα από τα δεκάδες παραδείγματα της νοοτροπίας μηδενικού απορρίμματος, η οποία εξ ανάγκης εφαρμόζεται εδώ και αιώνες από τους παραγωγούς του πρωτογενή τομέα. Ένα μέρος του σταφυλιού πρόσφερε ανέκαθεν το κρασί και το υπόλοιπο μετουσιώνονταν σε τσίπουρο και τσικουδιά.
Σήμερα, μέλη του Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΟΑΠ) είναι επίσης, οι παραγωγοί ούζου, λικέρ, brandy και κάποιων ειδικών αλκοολούχων ποτών. Επιπλέον, το προϊόν “Μεταξά” είναι μια ξεχωριστή κατηγορία στη λίστα των μελών του Συνδέσμου, ενώ στο σύνολο της ποσότητας παραγόμενων αποσταγμάτων περιλαμβάνεται στην κατηγορία “Άλλα αποστάγματα” και το μερίδιο του είναι περίπου το 80% της κατηγορίας.
Ένα κοινό στοιχείο όλων των αποσταγματοποιών είναι η έντονη εξαγωγική τους δραστηριότητα. Όπως μας λέει ο Χάρης Μαυράκης, πρόεδρος του ΣΕΟΑΠ, κοντά στο 70% των προϊόντων που παράγουν τα μέλη του Συνδέσμου, βρίσκουν τον τελικό τους προορισμό σε αγορές του εξωτερικού.
Οι εξαγωγές αποσταγμάτων είναι σταθερά ανοδικές εδώ και μια δεκαετία με αποτέλεσμα το 2021 να είναι αυξημένες σχεδόν 30% σε σχέση με το 2011. Όσον αφορά την εγχώρια κατανάλωση, θα λέγαμε ότι με εξαίρεση το 2020, μια χρονιά που επηρεάστηκε σημαντικά από την πανδημία, παρουσιάζει μικρές διακυμάνσεις γύρω από το μέσο όρο, οποίος για την περασμένη δεκαετία είναι περίπου στα 5,93 εκατομμύρια λίτρα αλκοόλης (η συνολική ποσότητα είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς η αλκοόλη αποτελεί ένα μέρος των συστατικών ενός αποστάγματος.)
Το ούζο πρωτοστατεί στις αγορές του εξωτερικού
Τη μερίδα του λέοντος στην παραγωγή έχει το ούζο, το οποίο είναι και αυτό που αναγνωρίζεται περισσότερο διεθνώς, μαζί με το “Μεταξά” . Το 2021, η παραγωγή ούζου έφτασε τα 11.775.218 λίτρα, εκ των οποίων τα 9.415.745, δηλαδή σχεδόν το 80% ταξίδεψαν στις αγορές του εξωτερικού. Τσίπουρο και τσικουδιά ακολουθούν από μεγάλη απόσταση με συνολική παραγωγή 1.720.197 λίτρα εκ των οποίων μόλις το 6% καταναλώθηκε εκτός Ελλάδας.
Ωστόσο, ειδικά όσον αφορά το τσίπουρο – τσικουδιά, υπάρχει μια τεράστια στρέβλωση, καθώς, όπως μας λέει ο Χάρης Μαυράκης, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Συνδέσμου, η ποσότητα που παράγεται στην Ελλάδα είναι τουλάχιστον πενταπλάσια. Η κατάσχεση 300 τόνων τσίπουρου στον Τύρναβο το 2016 και 17 τόνων στη Λάρισα στις αρχές του 2023, αποκαλύπτουν ένα μικρό μόνο μέρος του προβλήματος. Σύμφωνα με το Χάρη Μαυράκη, η πολιτεία, λόγω περιορισμένου ανθρώπινου δυναμικού που είναι διαθέσιμο για ελέγχους, αδυνατεί να επιλύσει αποτελεσματικά το πρόβλημα, γεγονός που εκτός από ζήτημα ανταγωνισμού στον κλάδο, ενέχει σοβαρούς κινδύνους και για τη δημόσια υγεία.
Σε ερώτηση μας, αν ο Σύνδεσμος είναι αντίθετος στην ιδιοπαραγωγή τσίπουρου – τσικουδιάς, ο Χάρης Μαυράκης μας απάντησε ότι αυτή είναι σημαντικό να συνεχιστεί, γιατί άλλωστε βρίσκεται στις ρίζες της παράδοσης μας, αλλά θα πρέπει το παραγόμενο προϊόν να μην είναι εμπορικά διαθέσιμο. Η νομοθεσία προβλέπει κάτι τέτοιο, καθώς, οι ιδιοπαραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν τις μικροποσότητες που παράγουν και μάλιστα πληρώνουν φόρο, ο οποίος μειώθηκε τον περασμένο Μάρτιο, αλλά στην πράξη ελάχιστοι είναι αυτοί που λειτουργούν νόμιμα.
Το παλαιωμένο τσίπουρο ανεβαίνει διαρκώς
Συνήθως, οι φόροι είναι ένας τρόπος, ώστε να περιοριστούν συμπεριφορές και διασυνοριακές συναλλαγές, οπότε η εφαρμογή ολοένα και υψηλότερων φόρων στην παραγωγή αλκοολούχων ποτών, είναι πρακτικά ένα σήμα που στέλνει η ΕΕ σχετικά με τις προθέσεις της για την κατανάλωση αλκοόλ. Η βαριά φορολογία έχει δώσει την αφορμή σε κάποιους παραγωγούς να θεωρούν κάποια προϊόντα premium, γιατί από τους 40 αλκοολικούς βαθμούς που είναι συνήθως διαθέσιμα στην αγορά, τα διαθέτουν με παραπάνω αλκοολικούς βαθμούς. Ενώ όμως το περιεχόμενο αλκοόλ είναι ένα στοιχείο που θα μπορούσε να ελέγξει το ενδιαφέρον ορισμένων καταναλωτών, ο χαρακτηρισμός ενός προϊόντος ως premium συνήθως εξαρτάται κυρίως από άλλες παραμέτρους, όπως το υλικό και η διαδικασία παραγωγής, η σπανιότητα και η συσκευασία. Σε αυτήν άλλωστε την κατηγορία ανήκουν τα παλαιωμένα τσίπουρα, τα οποία μέσα σε λιγότερο από 3 χρόνια, έχουν πολλαπλασιαστεί με ταχύτατο ρυθμό.
Σχεδόν όλοι οι παραγωγοί τσίπουρου που συμμετείχαν στην έκθεση αποσταγμάτων, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 29 Ιανουαρίου στο Ωδείο Αθηνών, είχαν στη λίστα τους ένα παλαιωμένο τσίπουρο με λιανική τιμή που συνήθως βρίσκονταν ανάμεσα στα 35 με 40 ευρώ.Θα μπορούσε άραγε σε αυτήν την τιμή, το παλαιωμένο τσίπουρο να διεκδικήσει μερίδιο αγοράς από το whiskey ή το brandy; Για κάποιους αποσταγματοποιούς είναι επιθυμία και μένει να δούμε αν θα υλοποιηθεί.
Τα 10 νέα προϊόντα που ήρθαν πρόσφατα ή έρχονται σύντομα στην αγορά
Λίγο πριν φύγει το 2022, η “Αποστάγματα Καρδάση” παρουσίασε στην αγορά το Distiller’s Choice 2021 με αφορμή τα 30 χρόνια λειτουργίας της. Πρόκειται για το πρώτο της παλαιωμένο τσίπουρο με τριετή παλαίωση σε γαλλικά βαρέλια. Το προϊόν είναι διαθέσιμο σε 536 φιάλες και η πορεία του θα δείξει αν η εταιρεία θα προχωρήσει σε μια επόμενη εμφιάλωση.
Η “Κατσάρος Αποστάγματα” έχει διαθέσει στην αγορά το πρώτο τσίπουρο τριπλής απόσταξης, το οποίο ονομάζει Angel Tears. Το προϊόν αυτό μετά από τρία χρόνια παραμονής σε βαρέλι θα μετουσιωθεί στο Anger Tears Aged, το οποίο αναμένεται να είναι διαθέσιμο στην αγορά πριν το φετινό Οινόραμα σε ποσότητα 1.000 περίπου φιαλών.
Η “Lost Lake DIstillery” των αδερφών Ζαχαρία από το Κτήμα Μουσών, διέθεσε στην αγορά 2.500 φιάλες, ενός παλαιωμένου τσίπουρου που έχει προέλθει από Ασύρτικο, Μούχταρο, Sauvignon Blanc, Κουντούρα και Μαλαγουζιά και παρέμεινε σε καινούργια και μεταχειρισμένα βαρέλια για τρία χρόνια. Η εταιρεία ονόμασε το προϊόν “Last Battle” επειδή στον τόπο παραγωγής του έγινε η τελευταία μάχη της ελληνικής επανάστασης.
Η “ΑΟΣ Τυρνάβου” παρουσίασε ένα νέο τσίπουρο, το οποίο είναι αρωματισμένο με μαστίχα Χίου και θα είναι διαθέσιμο σε συσκευασίες 700 και 200 ml. Περίπου 2 τόννοι θα ξεκινήσουν να είναι διαθέσιμοι στην αγορά εντός του Φλεβάρη. Τα δύο συστατικά έχουν συμβιώσει και στο παρελθόν, οπότε πρόκειται για μια αναβίωση παραδοσιακής μεθόδου.
Η “Αποστακτήριο Δημητριάδης” παρουσίασε ένα απόσταγμα σταφυλής που προέρχεται από την ανάμιξη Sauvignon Blanc, Chardonnay, Ασύρτικου και Μαλαγουζιάς. Το προϊόν θα έχει την ονομασία “Έναυσμα” και αναμένεται να είναι διαθέσιμο στην αγορά πριν το Πάσχα σε 1.500 συσκευασίες των 200 ml αρχικά και των 500 ml αργότερα.
Η “Κατώγι Αβέρωφ” παρουσίασε λίγο πριν και λίγο μετά την είσοδο του 2023, τρία νέα προϊόντα εκ των οποίων τα δύο μονοποικιλιακά και ένα blend. To blend βασίζεται σε 40% Κατώγι Αβέρωφ Ερυθρό, 40% Κατώγι Αβέρωφ Λευκό, 20% Κατώγι Αβέρωφ Ροζέ και θα είναι διαθέσιμο σε συσκευασίες 200 και 500 ml με συνολική ποσότητα περίπου 20 τόννους. Τα μονοποικιλιακά Τσίπουρο Alba di Munte από τα στέμφυλα της ποικιλίας Traminer και το Τσίπουρο Rossiu di Munte από τα στέμφυλα της ποικιλίας Cabernet Sauvignon θα διατεθούν στην αγορά σε συνολική ποσότητα ενός τόνου έκαστο.
Η “Μεταξά” παρουσίασε στο τέλος της περασμένης χρονιάς το προϊόν METAXA Greek Orange Limited Edition, το οποίο θα είναι διαθέσιμο στην αγορά για την ερχόμενη τριετία σε ποσότητες που θα εξαρτηθούν από τη ζήτησή του. Βασίζεται στο METAXA 5 αστέρων και περιέχει εκχύλισμα ελληνικών πορτοκαλιών. Το προϊόν θα είναι σύντομα διαθέσιμο και στην ευρύτερη λιανική. Επίσης, μέσα στο 2023, αναμένεται μια νέα έκδοση του “Angels Treasure” από ένα μόνο βαρέλι, το οποίο αναμένεται να είναι διαθέσιμο σε περίπου 4.500 φιάλες σε παγκόσμιο επίπεδο.
