“Ανοίγουμε τη συζήτηση για το κρασί”
Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας, ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης είναι ο πρώτος που παίρνει θέση στην ανοιχτή συζήτηση που έχουμε ξεκινήσει για τον αμπελοοινικό τομέα στην Ελλάδα. Μιλάει αποκλειστικά στο Grape Business και και απαντάει στις ερωτήσεις του Γιάννη Μουρατίδη για τις προτεραιότητες της κυβέρνησης, τον διάλογο και τις συνεργασίες με τους θεσμικούς φορείς του αμπελοοινικού χώρου,για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό αλλά και τις οικονομικές ενισχύσεις και την αγορά του κρασιού.
Ο αμπελουργικός και οινοπαραγωγικός τομέας διαμαρτύρονται για διαχρονική παραοικονομία, ποιες είναι οι κινήσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει να γίνονται και ποιες αυτές που θα γίνουν για να λυθεί το πρόβλημα;
Οι έλεγχοι που διενεργούνται στον αμπελοοινικό τομέα από το ΥΠΑΑΤ, προβλέπονται από την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία. Οι υπάλληλοι των Δ.Α.Ο.Κ.και τα κλιμάκια ελεγκτών διενεργούν ελέγχους για τα αμπελοοινικά προϊόντα και προβαίνουν σε δέσμευση των αμπελοοινικών προϊόντων, όταν διαπιστώνονται παραβάσεις της κείμενης νομοθεσίας.
Προφανώς, όπως κάνουμε σε όλη την αλυσίδα της αγοράς, οι έλεγχοι στον αμπελοοινικό τομέα πρέπει να συνεχιστούν και ενδεχομένως να διευρυνθούν ώστε να κλείσουμε όλα τα παραθυράκια σε όσους παραβαίνουν την νομοθεσία. Σε αυτό το πλαίσιο εξετάζουμε όλες τις προτάσεις που τίθενται στον θεσμικό διάλογο όπως η πρόταση της ΚΕΟΣΟΕ για την αναγκαιότητα δημιουργίας Κεντρικού ελεγκτικού φορέα, υπό την ευθύνη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με στόχευση στους ελέγχους κατά την διάρκεια του τρυγητού, αλλά και τους ελέγχους των οινοποιείων.
Δυστυχώς, ο τομέας ελέγχου καταναλωτικών προϊόντων στη χώρα μας χαρακτηρίζεται, μέχρι σήμερα, από την ύπαρξη πληθώρας αρμοδίων Αρχών.
Η προσπάθεια για υπεραξία στο κρασί, υποδαυλίζεται από τις παράτυπες εισαγωγές και ελληνοποιήσεις οίνων. Ήδη το ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών έχει αλλάξει επικίνδυνα. Ποιες είναι οι δράσεις σας προς αυτήν την κατεύθυνση;
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση στην ΕΕ η παραγωγή οίνου για τη χώρα μας, για το αμπελοοινικό έτος 2022-2023 ανήλθε σε 2.126.844 εκατόλιτρα οίνου και γλεύκους, τα οποία δηλώθηκαν στην αντίστοιχη ψηφιακή υπηρεσία του ΥΠΑΑΤ.
Ο παγκόσμιος αγροδιατροφικός τομέας αντιμετώπισε θεμελιώδεις προκλήσεις όπως το ξέσπασμα της πανδημίας covid -19 και οι επακόλουθες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, οι κακές καιρικές συνθήκες και το αυξανόμενο κόστος παραγωγής και μεταφοράς, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Παρόλα αυτά όμως από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι τα τελευταία χρόνια οι εξαγωγές οίνου τόσο προς την ΕΕ όσο και προς τρίτες χώρες κατάφεραν να διατηρήσουν την ισορροπία τους γεγονός που σημαίνει ο αμπελοοινικός τομέας είναι ιδιαίτερα δυναμικός και διαθέτει τα χαρακτηριστικά εξωστρέφειας για τις διεθνείς αγορές.
Για εμάς, στο ελληνικό κρασί παράγεται μια τεράστια υπεραξία από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ΠΟΠ και ΠΓΕ, που αναδεικνύουν τις τοπικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας. Στόχος όλων των πρωτοβουλιών μας είναι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων μέσω της ποιοτικής αναβάθμισης του αμπελουργικού δυναμικού και εν συνεχεία του μεταποιημένου προϊόντος. Αυτό θα δώσει κίνητρα αλλά και αισιοδοξία στους αμπελουργούς και οινοποιούς, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να στρέψουν την εκμετάλλευση τους σε πιο εμπορικά μονοπάτια και να ακολουθήσουν τις τάσεις της εποχής, σε δύσκολες οικονομικές καταστάσεις.
Προς αυτή την κατεύθυνση, το ΥπΑΑΤ αξιοποιεί προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. και το Ελληνικό Δημόσιο, για ενίσχυση της εικόνας του επώνυμου ελληνικού κρασιού με Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΟΠ, ΠΓΕ και Ποικιλιακοί οίνοι). Συγκεκριμένα, ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία υποβολής αιτημάτων για στήριξη προτάσεων, που στόχο έχουν την προώθηση του ελληνικού κρασιού σε τρίτες χώρες ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης προτάσεων για δράσεις ενημέρωσης για την σωστή κατανάλωση αλκοόλ και για το ενωσιακό καθεστώς των οίνων ΠΟΠ και ΠΓΕ στην εσωτερικη αγορά. Τα προγράμματα αυτά, υλοποιούνται από το ΥπΑΑΤ και χρηματοδοτούνται από ενωσιακους πόρους και από την ελληνική κυβέρνηση με ποσά που ανέρχονται σε 8.000.000 ευρώ (για τις τρίτες χώρες) και 2.240.000 ευρώ (για την εσωτερική αγορά) σε ετήσια βάση και έως το 2027.
Ο κλάδος διαμαρτύρεται για έλλειψη δεδομένων, τα οποία θα του επέτρεπαν να αυτορυθμιστεί και να λάβει αποφάσεις για το μέλλον. Πολλά από αυτά τα δεδομένα είναι στην κατοχή του κράτους, αλλά δεν γίνονται διαθέσιμα. Για άλλα θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις ώστε να δημιουργηθούν. Μετεωρολογικοί σταθμοί, αξιοποίηση δορυφόρων κ.λπ. Γιατί κρατάτε μη διαθέσιμα δεδομένα που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα και τι θα κάνετε με επενδύσεις που πρέπει να γίνουν για δημιουργία νέων χρήσιμων δεδομένων;
Η υπηρεσία δημοσιοποιεί τα δεδομένα που ανακοινώνει επίσημα στην ΕΕ μέσω της ιστοσελίδας του ΥΠΑΑΤ. Υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία για τις εκτάσεις φυτεμένες με αμπέλια ανά περιφέρεια, εκτάσεις για οίνους ΠΟΠ/ΠΓΕ καθώς επίσης και στατιστικά αποθεμάτων οίνου και παραγωγής οίνου. Η ιστοσελίδα συνεχώς εξελίσσεται και ανανεώνεται με νέα στοιχεία, που είναι προσβάσιμα και διαθέσιμα σε όλους τους εμπλεκόμενους στην παραγωγική διαδικασία, ενώ παράλληλα, προκειμένου να δημιουργηθούν επαρκή δεδομένα, οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες του ΥπΑΑ&Τ συνεργάζονται αρμονικά για τη διερεύνηση νέων συστημάτων δεδομένων που θα καλύπτουν τις ανάγκες της εποχής όπως η ανανέωση του χαρτογραφικού υποβάθρου του Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών Αμπελουργικού Μητρώου, η ανάπτυξη νέων ψηφιακών υπηρεσιών.
Σχεδιάζετε κάποιες επιπλέον ενισχύσεις του αμπελουργικού και οινοπαραγωγικού τομέα, οι οποίες θα τον βοηθήσουν να επιβιώσει στις δυσκολίες των περιβαλλοντικών συνθηκών και αθέμιτου ανταγωνισμού από χώρες εκτός ΕΕ;
Κατά τα προηγούμενα χρόνια δόθηκαν ενωσιακές ενισχύσεις για τον αμπελοοινικό τομέα, οι οποίες αξιοποιήθηκαν στο έπακρο από το ΥΠΑΑΤ, όπως η απόσταξη κρίσης τα έτη 2020 και 2021 καθώς και η ενίσχυση λόγω της εισβολής στην Ουκρανία με τον Καν (ΕΕ) 2022/467. Σήμερα στο πλαίσιο της πράσινης συμφωνίας της ΚΑΠ η αμπελοκαλλιέργεια ενισχύεται μέσω των οικολογικών προγραμμάτων, ενώ οι τομεακές παρεμβάσεις αφορούν στη βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος, στην αύξηση της τυποποίησης/πιστοποίησης και στην ενίσχυση των δράσεων προώθησης σε τρίτες χώρες. Να είστε βέβαιοι ότι αξιοποιούμε κάθε διαθέσιμο πόρο για την ενίσχυση ενός προϊόντος που αναπτύσσεται δυναμικά και αποτελεί «πρέσβη» της καλής ποιότητας των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό.
Ο αμπελουργικός τομέας διαμαρτύρεται για ανεξέλεγκτη διαμόρφωση τιμών σε λιπάσματα, φυτοφάρμακα και ενέργεια. Θα μπορούσε σε μια ελεύθερη οικονομία να βρεθούν λύσεις ρύθμισης που να είναι προς όφελος της ελληνικής παραγωγής;
Η αύξηση του κόστους παραγωγής είναι ένα φαινόμενο που πλήττει όχι μόνο τον αμπελοοινικό τομέα, αλλά το σύνολο του πρωτογενούς τομέα. Η κυβέρνηση από την αρχή της κρίσης- και πάντα με βάση τα δημοσιονομικά δεδομένα της χώρας- έχει λάβει συγκεκριμένα μέτρα που ως στόχο έχουν τη μείωση του κόστους παραγωγής. Πέρα από την -για τρίτη συνεχόμενη χρονιά- επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στους επαγγελματίες αγρότες, έχουμε προχωρήσει σε μείωση του ΦΠΑ από το 24% στο 13% στα αγροτικά μηχανήματα και από το 13% στο 6% των λιπασμάτων και των ζωοτροφών. Επίσης σε ό,τι αφορά στη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος η κυβέρνηση, ενεργοποίησε μια σειρά μέτρων, όπως η πρόσθετη έκπτωση από τη ΔΕΗ 10% στο αγροτικό ρεύμα αλλά και η ρύθμιση χρεών προς τη ΔΕΗ των Τοπικών και Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ), που φτάνουν σήμερα τα 87 εκ. ευρώ. Σε επίπεδο φορολόγησης μείωσε τη φορολογία των αγροτών που μετέχουν σε συνεργατικά σχήματα κατά 50% και ταυτόχρονα η κυβέρνηση θεσμοθέτησε νέα φορολογική κλίματα για τα φυσικά πρόσωπα – αγρότες με συντελεστές που ξεκινούν από το 9% αντί του 22% που ίσχυε επί ΣΥΡΙΖΑ. Βλέπετε λοιπόν ότι με βάση τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας, εξαντλούμε κάθε περιθώριο για στήριξη των αγροτών μας. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με πράξεις, βρίσκεται στο πλευρό του Έλληνα αγρότη και δίνει έμφαση στον αμπελοοινικό τομέα τον οποίο στηρίζει.
Χρόνια τώρα ο τομέας μιλά για εξορθολογισμό των αδειών φύτευσης. Τι σχεδιάζετε να κάνετε για αυτό το πρόβλημα;
Κατά τη χορήγηση αδειών νέας φύτευσης αμπελώνων έτους 2023 η υπηρεσία διαπίστωσε ότι μέρος των διαθέσιμων εκτάσεων παραμένουν αδιάθετα. Για το λόγο αυτό επαναπροσδιόρισε τον τρόπο κατανομής των στρεμμάτων, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των στρεμμάτων που αιτήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι παραγωγοί για χορήγηση άδειας φύτευσης ανά περιφέρεια σε βάθος 4ετίας.
Διαπιστώθηκε ότι, όντως, κάποιες περιφέρειες έδειχναν μικρό ενδιαφέρον για νέες φυτεύσεις και προτάθηκε η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού κατανομής των εκτάσεων ως εξής: Δημιουργήθηκαν έτσι 6 περιφέρειες, βάζοντας μαζί περιφέρειες με μικρό ενδιαφέρον για νέες φυτεύσεις, με περιφέρειες που εμφανίζουν έντονο αμπελουργικό ενδιαφέρον, όπου αυτό είναι εφικτό και η κατανομή θα γίνει μεταξύ των ανωτέρω 6 περιφερειών, λαμβάνοντας υπόψη τη στάθμιση των αναγκών, για εγκατάσταση νέων φυτεύσεων αμπέλου, της κάθε περιφέρειας. οι οποίες εκφράζονται μέσω των επιλέξιμων εκτάσεων των κατατεθειμένων αιτήσεων του έτους. Συγκεκριμένα η κατανομή θα λάβει χώρα ανάλογα με το ποσοστό των επιλέξιμων εκτάσεων που έχουν αιτηθεί για χορήγηση αδειών νέας φύτευσης, για κάθε περιφέρεια (από 1 έως 6) στο σύνολο των επιλέξιμων εκτάσεων που αιτήθηκαν σε επίπεδο χώρας.
Σε κάθε περίπτωση για κάθε έτος η διαθέσιμη έκταση για χορήγηση αδειών νέας φύτευσης αντιστοιχεί στο 1% του συνόλου των αμπελουργικών εκτάσεων της χώρας σύμφωνα με την απογραφή που αναφέρεται στις φυτεμένες εκτάσεις την 31η Ιουλίου του προηγούμενου έτους και ανακοινώνονται στην ετήσια απογραφή της χώρας. Η κατανομή των αδειών νέας φύτευσης αμπέλου με τον νέο τρόπο υπολογισμού, θα πραγματοποιηθεί έως τέλη Ιουλίου 2024.
Η συγκέντρωση του δανεισμού του τομέα στα χέρια λίγων, δημιουργεί κινδύνους για “εξαφάνιση” ανταγωνιστών και πωλήσεις επιχειρήσεων έναντι πινακίου φακής, κάτι που είδαμε να γίνεται πρόσφατα. Τι σχεδιάζετε να κάνετε ώστε να μείνει η ελληνική αγροτική παραγωγή σε χέρια που νοιάζονται για τον Έλληνα πολίτη και όχι μόνο για το κέρδος;
Περιγράφετε ένα πρόβλημα που αφορά την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο την ελληνική αγροτική οικονομία. Σε ό,τι μας αφορά όμως, γνωρίζετε ότι αξιοποιούμε κάθε ευρωπαϊκό πόσο αλλά ταυτόχρονα εξαντλούμε κάθε εθνική δημοσιονομική δυνατότητα, για να στηρίξουμε τις ελληνικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις μικρές και μεσαίες στον πρωτογενή τομέα. Το πράττουμε και μέσω του ΠΑΑ αλλά και μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Σημειώνω ότι τα χρήματα που έχουν δοθεί μόνο από το leader για τη στήριξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην ελληνική περιφέρεια, ξεπερνούν τα 600 εκατ. ευρώ και ένα μεγάλο μέρος αυτών αφορά στη στήριξη του αμπελοοινικού τομέα και στα προγράμματα για επισκέψιμα οινοποιεία. Άλλωστε η στήριξη του πρωτογενούς τομέα αποτελεί στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, αφού η αγροτική οικονομία αποτελεί τον βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και στήριξης της ελληνικής περιφέρειας.
To Green Deal δεν είναι δεδομένο, σύμφωνα με τους αγρότες, ότι είναι προς όφελος τους και ειδικά για τις μικρές χώρες της ΕΕ. Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση εφαρμόζει κατά γράμμα τις ευρωπαϊκές οδηγίες, μήπως χρειάζεται όμως και μια ειδικά διαμορφωμένη εθνική στρατηγική;
Η κυβέρνηση εφαρμόζει όντως κατά γράμμα, όπως λέτε, τις ευρωπαϊκές οδηγίες αλλά ταυτόχρονα δίνει μάχη για αλλαγές στην ΚΑΠ. Και την ισχύουσα αλλά και την επόμενη. Ενεργοποιεί συμμαχίες στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αλλά και μεταξύ των Μεσογειακών χωρών (EUMED9), στηριζόμενη στην εξής φιλοσοφία: Η αγροτική οικονομία είναι σύμμαχος της πράσινης ανάπτυξης και όχι εχθρός της. Αγροτική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη μπορούν να συμβαδίσουν, το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Μόνο που πρέπει να υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις, ιδιαίτερα, σε ό,τι αφορά στις γραφειοκρατικές διατυπώσεις. Και για το ζήτημα αυτό αγωνιζόμαστε στο πλαίσιο της ΕΕ. Οι νίκες που πετύχαμε είναι σημαντικές. Και είμαι βέβαιος ότι στο πλαίσιο αυτό θα συνεχίσουμε.
Εδώ και χρόνια, έχει δοθεί στις κατά καιρούς κυβερνήσεις μια ολοκληρωμένη πρόταση Στρατηγικού Σχεδιασμού για την βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αμπελουργίας. Ποτέ δεν αξιοποιήθηκε. Σχεδιάζετε να κάνετε κάτι για την αξιοποιήσετε;
Στις 23 και 24 Μαΐου 2024 πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο Αμπελουργίας με θέμα «Η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αμπελουργίας, που βρίσκεται σε κίνδυνο», που διοργάνωσε ο Κλαδικός Εθνικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Αμπελοοινικών Προϊόντων (ΚΕΟΣΟΕ) και η Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου, σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η θεματολογία του Συνεδρίου βασίστηκε σε δύο άξονες, στους οποίους αναλύθηκαν οι προϋποθέσεις βιωσιμότητας της αμπελοκαλλιέργειας και τα διαθέσιμα εργαλεία που παρέχονται από την Κοινή Αγροτική Πολιτική 2023 – 2027.
Κατά την διάρκεια του συνεδρίου αναλύθηκαν τα διαχρονικά προβλήματα και οι παθογένειες του κλάδου.
Το τελικό συμπέρασμα του συνεδρίου ήταν η ανάγκη εκπόνησης ενός Στρατηγικού Σχεδίου, για μια αμπελουργία βιώσιμη και ανταγωνιστική. Το στρατηγικό αυτό σχέδιο θα πρέπει να πληροί, τρεις βασικούς όρους και προϋποθέσεις:
1. Θα πρέπει να συμφωνήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία παραγωγικοί φορείς και αυτοί είναι οι αμπελουργοί, οι οινοποιοί και η πολιτεία.
2. Θα πρέπει το Στρατηγικό Σχέδιο να επικεντρώσει να στοχεύσει στην έννοια ενός ικανοποιητικού αμπελουργικού εισοδήματος, το οποίο θα επανατροφοδοτήσει τη συνέχιση της καλλιέργειας και την ανάπτυξη της ελληνικής αμπελουργίας.
3. Το Στρατηγικό Σχέδιο να μην είναι ένα γραφειοκρατικό κείμενο μελέτης αλλά ένα εργαλείο διαχείρισης που θα κάνει τομές και θα δίνει λύσεις άμεσα υλοποιήσιμες, προκειμένου ο τομέας και κυρίως το κομμάτι της αμπελουργίας να βγει έξω από το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει.
Από της θέσεώς μου, μπορώ να σας διαβεβαιώσω, ότι ο αμπελοοινικός τομέας είναι ένας τομέας στον οποίο προσβλέπουμε και για το λόγο αυτό είμαι ανοιχτός σε κάθε θετική πρόταση στήριξης του κλάδου. Επιδιώκω τη συνεργασία με τη Διεπαγγελματική και η πόρτα του γραφείου μου είναι πάντα ανοιχτή.
