Κλιματική αλλαγή… Δεν ξέρω πόσο πιο συχνά από εδώ και στο εξής θα ακούμε αυτές τις δύο λέξεις, αλλά πολύ φοβάμαι πως ήδη αποτελούν σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας.
Πρόσφατα, σε μια συζήτηση στην οποία παρευρέθηκα υπήρξε η τοποθέτηση πως υπάρχουν παραγωγοί στη Γαλλία που είναι προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο να χάνουν και ολόκληρη τη σοδειά τους μία φορά στα δύο χρόνια, εξαιτίας των καινούργιων κλιματικών δεδομένων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως είναι οι ανθρώπινες αποφάσεις που οδηγούν τα πράγματα προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Σχεδόν 30 χρόνια πριν, η οικογένεια του Χρήστου Ζαφειράκη αποφάσισε να επενδύσει σε μια ξεχασμένη (μετά τη φυλλοξήρα) ποικιλία του θεσσαλικού αμπελώνα, τη Λημνιώνα, και αρκετά χρόνια μετά, από τον τρύγο του 2007, ήρθε η πρώτη οινοποίηση της συγκεκριμένης ποικιλίας.
Τι σχέση έχει η Λημνιώνα με την κλιματική αλλαγή; Δεν ξέρω αν υπάρχουν πολλά κρασιά με τη φινέτσα, την κομψότητα, τον «αέρα» στο στόμα που διαθέτει η Λημνιώνα, τα οποία να προέρχονται από ένα τόσο ξηροθερμικό κλίμα όπως αυτό του Τυρνάβου, στην καρδιά της Θεσσαλίας. Και αν οι άνθρωποι δεν είχαν, προς όφελος συχνά της ευκολίας τους ή μιας λεγόμενης παγκοσμιοποίησης, εγκαταλείψει τέτοιους μικρούς «θησαυρούς», ίσως σήμερα να μιλούσαμε διαφορετικά για το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με το κρασί.
Η Λημνιώνα είναι ένα σταφύλι με σπουδαία χαρακτηριστικά για την περιοχή. Μια ποικιλία προσαρμοσμένη στις ξηροθερμικές συνθήκες του Τυρνάβου, με χοντρές ρώγες και παχύ φλοιό που μπορεί να προστατευθεί από τις ξηρασίες και τους καύσωνες, οι οποίοι αποτελούν, όχι τώρα με την κλιματική αλλαγή, αλλά σχεδόν από πάντα, τον βασικό κλιματικό κίνδυνο στην περιοχή. Και όταν έρχονται οι καύσωνες στον Τύρναβο, η ποικιλία βρίσκεται συνήθως λίγο μετά τον περκασμό της (το σημείο στο οποίο οι ρώγες αλλάζουν χρώμα στο αμπέλι) και έτσι δεν «καταστρέφεται» η οξύτητα ή τα υπέροχα φρουτώδη χαρακτηριστικά της.
Αν ψάχνετε για συμπύκνωση, ίσως αυτό να μην είναι το κρασί σας, γιατί το ίδιο το σταφύλι δεν μπορεί να δώσει κρασιά με μεγάλες συμπυκνώσεις. Αν, από την άλλη, ο παγκόσμιος αμπελώνας ψάχνει για απαντήσεις στο πρόβλημα της αύξησης της θερμοκρασίας, σίγουρα σε ποικιλίες όπως η Λημνιώνα θα μπορέσει να βρει πολλές απαντήσεις. Τέτοια σταφύλια κατάφεραν να προσαρμοστούν, γιατί σε αυτές τις συνθήκες «μεγάλωσαν» και ανέπτυξαν εκείνους τους μηχανισμούς επιβίωσης που χρειάζονται.
Έίναι φανταστικό ο άνθρωπος να μπορεί να βρίσκεται μπροστά από την εποχή του. Ακούω τον Χρήστο Ζαφειράκη να λέει στην παρουσίαση της κάθετης γευστικής δοκιμής που οργάνωσε στην Κρήτη, με αφορμή την έκθεση «Fine Wine and Food», ότι όταν βγήκε στην αγορά με τη Λημνιώνα ως πρόταση, μια ποικιλία διαφορετική από τα standards της εποχής, οι περισσότεροι τον αντιμετώπιζαν ως… UFO.
Την επομένη της κάθετης δοκιμάζω στο stand της έκθεσης μια υπέροχη, ανθική, «μεταξένια» στο στόμα Λημνιώνα του 2021 (η τρέχουσα εσοδεία) και σκέφτομαι πως δεν ξέρω αν θέλω να δοκιμάσω τίποτα παραπάνω από αυτό σε μια έκθεση με πάνω από 90 εκθέτες… Τώρα, στο ερώτημα αν η Λημνιώνα παλαιώνει, την απάντηση την ήξερα από πριν, γιατί αυτή δεν ήταν η πρώτη μου κάθετη με την εμβληματική ποικιλία του οινοποιείου. Αυτό στο οποίο δεν ξέρω να απαντήσω είναι αν θα μπορούσα να κρα- τηθώ στο να μην καταναλώσω ένα κρασί τόσο απολαυστικό, απροσποίητο, εκφραστικό και άμεσο όσο είναι η Λημνιώνα από το ξεκίνημά της…
2020
Από μια λιγότερο ζεστή χρονιά για τα δεδομένα της περιοχής, με χαρακτηριστική φρεσκάδα, αιθέριο και κομψό αρωματικό χαρακτήρα και ζωντανή οξύτητα, που κάνει τον ουρανίσκο να πάλλεται από ευχαρίστηση. Βοτανική, με κόκκινο φρούτο και τανίνες φινετσάτες στο στόμα. Textbook του στιλ του οινοποι- ού και από τα αγαπημένα μου της κάθετης.
2019
Πιο ζεστή χρονιά, αλλά ακόμα ένα υπέροχο κρασί. Κομψό και αρμονικό, χωρίς να προσπαθεί να σε πείσει με υπερβολές, αλλά είναι εκεί μπροστά σου όπως ήλπιζες ότι θα είναι. Τσάι, κόκκινα φρούτα και μια φανταστική ισορροπία ανάμεσα στην ωριμότητα (ήπια εξέλιξη του φρούτου) και σε κάποια πικάντικα (savory) στοιχεία. Καταφέρνει να επιτυγχάνει μια υπέροχη ισορροπία.
2018
Ένα μικρό αριστούργημα από μια χρονιά με δροσερό καλοκαίρι και Σεπτέμβριο με αρκετή ζέστη. Και ενώ την υπέροχη ανθικότητα της Λημνιώνας την περιμένεις στο ξεκίνημα της ζωής του κρασιού, εδώ το 2018 είχε ένα φανταστικό τριαντάφυλλο στη μύτη, γύρω από έναν πυρήνα φρούτου και μια βοτανική, αιθέρια διάσταση. Μεταξένιες τανίνες, φανταστική δομική ισορροπία, ένα κρασί που πραγματικά σε χαϊδεύει στο στόμα, τόσο στιλάτο και φίνο όσο λίγα εκεί έξω.
2017
Πολύ ζεστή χρονιά, με περισσότερο όγκο και χρώμα στο κρασί. Το φρούτο μια ιδέα πιο εξελιγμένο, ίσως κάτι που θυμίζει δαμάσκηνο, και με περισσότερη ωριμότητα. Κομψές και μαλακές τανίνες, γλυκόριζα και πιπέρι στο στόμα. Το λιγότερο αγαπημένο μου από τα κρασιά πριν από το άλμα πίσω στο 2013, αλλά ακόμα και έτσι, ένα κρασί ενδεικτικό του στιλ του Ζαφειράκη.
2013
Κάνοντας ένα άλμα από το 2017 στο 2013, παίρνεις μια πραγματική ιδέα για την εξέλιξη του οινοποιητικού στιλ και το πώς με τα χρόνια η αντίληψη, η κατανόηση και η αυτοπεποίθηση οδηγούν σε καλύτερα κρασιά. Τόσο εδώ όσο και στο 2012 το στιλ είναι λίγο περισσότερο εκχυλισμένο, σαν να μην ήταν ακόμα σίγουρος ο Χρήστος για το πώς η αγορά θα υποδεχόταν μια τόσο κομψή ποικιλία. Ένα στιλ λίγο περισσότερο «φιλόδοξο» οινοποιητικά, που εξελίχθηκε σε ένα μπουκέτο ξηροκαρπάτων και καβουρντισμένων στοιχείων, όπως μόκα και καφές. Λίγο πιο τανικό, λίγο πιο στιβαρό και, με την υποχώρηση του φρούτου λόγω ηλικίας, λίγο πιο στεγνό στο στόμα.
2012
Σε σχέση με το 2013, κρατάει πολύ πιο όμορφα στη μύτη. Ώριμη φράουλα, κάποια αποξηραμένα φρούτα, σοκολάτα και πάλι πιο γεμάτο και «φιλόδοξο» στο στόμα σε σχέση με τις πρόσφατες, πιο αιθέριες και κομψές, οινοποιήσεις. Οι τανίνες και εδώ λίγο περισσότερο εκχυλισμένες, που τις κάνει να φαίνονται λίγο πιο τραχιές, ειδικά τώρα που το φρούτο έχει αρχίσει να εξελίσσεται.
