Έχουμε την ευτυχία τα λιγοστά χρόνια που δραστηριοποιούμαστε στον χώρο να αφορούν τη σημαντικότερη –κατά γενική ομολογία– ζώνη ΠΟΠ της Ελλάδας, τη Σαντορίνη. Και λέω ευτυχία, γιατί, εκτός από το μοναδικό terroir που μας παρέχει ο τόπος μας, έχουμε κι άλλο ένα μεγάλο ατού: την ένδειξη ΠΟΠ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ και τη βοήθεια που αυτή προσφέρει στην προώθηση των κρασιών μας. Το μοντέλο των ζωνών ΠΟΠ (AOC, DOC κ.τ.λ.) είναι, άλλωστε, το μοντέλο πάνω στο οποίο «χτίστηκαν» οι μεγαλύτερες οινοπαραγωγοί χώρες, χώρες με τη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στα παραγόμενα κρασιά τους. Η θέσπιση και η τήρηση μιας ζώνης ΠΟΠ αποτελεί αναγνώριση της ποιότητας του παραγόμενου οίνου και, ταυτόχρονα, εγγύηση αυτής προς τον καταναλωτή, μέσω της θέσπισης κανόνων και διαδικασιών ελέγχου και πιστοποίησης των εν λόγω οίνων. Οι κανόνες αυτοί καθορίζουν τα χαρακτηριστικά ώστε να εκφραστεί η τυπικότητα ενός terroir, είτε μέσω της ποικιλιακής σύνθεσης είτε μέσω βέλτιστων οινοποιητικών πρακτικών. Η οινοποίηση προϊόντων ΠΟΠ είναι μέγιστη ευθύνη πρωτίστως προς τον καταναλωτή, αλλά συγχρόνως και προς τους συναδέλφους οινοποιούς που επίσης δρουν στην ίδια ζώνη. Διότι, ως οινοπαραγωγοί, το σημαντικότερο πάγιο που έχουμε είναι αυτή η φήμη της ζώνης στην οποία οινοποιούμε – όποια κι αν είναι αυτή. Η περιφρούρηση και η ενδυνάμωση της φήμης των ζωνών ΠΟΠ αποτελεί μοναδικό εργαλείο για να προωθήσει η Ελλάδα τα κρασιά της, αφού το μέγεθος και το κόστος παραγωγής μάς στερούν άλλα εργαλεία, όπως οι οικονομίες κλίμακος (βλ. Νέος Κόσμος). Έτσι, η αύξηση της ποιότητας και της υπεραξίας των ελληνικών κρασιών νομοτελειακά περνάει μέσα από τις ζώνες ΠΟΠ.
Είναι λοιπόν πιο επίκαιρη από ποτέ η αναθεώρηση των φακέλων ΠΟΠ της χώρας, ούτως ώστε να ευθυγραμμιστούν με τις νέες παραγωγικές συνθήκες, τις σύγχρονες απειλές, αλλά και το στρατηγικό σχέδιο για την προώθηση του ελληνικού κρασιού. Οι κλιματικές συνθήκες αλλάζουν και μαζί τα χαρακτηριστικά του αμπελώνα. Η διάδοση της γνώσης και η μεταφορά των δεξιοτήτων στην οινοποίηση σε συνδυασμό με την ωρίμαση νεαρών φυτεύσεων οδηγούν στην ανάδειξη γηγενών ποικιλιών, που δεν κατοχυρώνονται νομικά παρά τα εξαίρετα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Παράλληλα, καθίσταται αναγκαία η περιφρούρηση της ποιότητας των παραγόμενων οίνων από κάθε ζώνη, με τη συμμετοχή των ελεγκτικών μηχανισμών, των κλαδικών οργανώσεων, αλλά και της αυτοδέσμευσης του κάθε οινοποιείου. Διότι όσο αυξάνεται η υπεραξία μιας ζώνης, τόσο μεγαλύτερα είναι τα κίνητρα για την παραγωγή νομότυπων (στην καλύτερη περίπτωση) ή ακόμα και παράνομων (στη χειρότερη) οίνων που, αντί να προσδίδουν αξία στη φήμη της ζώνης, θα απομυζούν αξία στην πλάτη των υπόλοιπων οινοποιών, ειδικά εκείνων που με τόσο κόπο έφτασαν τις ζώνες μέχρι εδώ. Τέτοια κρούσματα στη Γαλλία αντιμετωπίζονται αυστηρότατα όχι μόνο από τον νόμο, αλλά και από τον ίδιο τον κλάδο. Ένα ακόμα προτέρημα των ΠΟΠ αποτελεί η χρήση τους για την προβολή των κρασιών μας. Ποιος μπορεί να αρνηθεί την επιτυχία δράσεων όπως οι «Μεγάλες μέρες της Νεμέας» ή η «Νάουσα, πόλη του οίνου»; Ομαδικές προσπάθειες όπως αυτές αποτελούν μοναδική ευκαιρία για τον καταναλωτή όχι μόνο να επισκεφθεί και να γνωρίσει τον τόπο, αλλά και να γνωρίσει τους ανθρώπους και τα οινοποιεία πίσω από τα κρασιά. Παράλληλα, του δίνεται η δυνατότητα να δοκιμάσει συγκεντρωμένα πολλά κρασιά από μία ζώνη, μέσα στη ζώνη, ώστε να καταλάβει και να εκτιμήσει το terroir και τις ποικιλίες, τις διαφορές και τις ομοιότητες που κάνουν τις ζώνες τόσο ιδιαίτερες και ενδιαφέρουσες. Τελευταίο, και ίσως σημαντικότερο: η ενδυνάμωση των ζωνών ΠΟΠ θα πρέπει να οδηγήσει στη δημιουργία αμπελουργικών ζωνών με όλη την έννοια του όρου. Ζώνες όπου αποκλειστική χρήση γης θα είναι η αμπελοκαλλιέργεια (και συναφείς δραστηριότητες, όπως η οινοποίηση), όπου η γη θα έχει υψηλή αξία λόγω της υψηλής αξίας των παραγόμενων από αυτήν οίνων (και όχι λόγω του συντελεστή δόμησης) και όπου θα υπάρχουν διαθέσιμοι γεωπόνοι στην υπηρεσία του παραγωγού, με σκοπό τη βελτιστοποίηση των καλλιεργητικών πρακτικών και τη διασπορά της τεχνογνωσίας. Το ζητούμενο –πάση θυσία– είναι να δοθεί έμφαση στην προστασία του terroir. Όταν το καταφέρουμε αυτό, θα πετύχουμε την αύξηση όχι μόνο της ποιότητας του σταφυλιού και της τιμής των κρασιών, αλλά και του εισοδήματος του παραγωγού
Ζούμε σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται πιο γρήγορα από ό,τι μπορούμε να αντιληφθούμε. Η ανάδειξη της τάσης drink local και η στροφή του Έλληνα καταναλωτή στις γηγενείς ποικιλίες μέσα σε μία δεκαετία είναι το πιο καθαρό παράδειγμα. Οι διθύραμβοι από έγκριτα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού, η αύξηση των εξαγωγών και η εν γένει αναγνώριση του ελληνικού κρασιού σημαίνουν χρυσές εποχές για το ελληνικό κρασί. Δυστυχώς, το ελληνικό κρασί δεν έχει την πολυτέλεια να επαναπαυθεί σε αυτές τις επιτυχίες. Οι ευνοϊκές συνθήκες, όμως, αποτελούν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη νέα γενιά οινοποιών να κάνει τομές που θα υποστηρίξουν το προφίλ, την ποιότητα και τις πωλήσεις του ελληνικού κρασιού τις ερχόμενες δεκαετίες. Ας μην τη χάσουμε προτού να είναι αργά. Γιατί, αν μπουν οι βάσεις, είμαι σίγουρος ότι η ανάπτυξη και η βελτίωση του ελληνικού κρασιού δεν θα έχουν σταματημό… ●
