Η Ηλιάνα Μαλίχιν μοιάζει πολύ στην Κρήτη. Δυνατή, όμορφη, περήφανη, φιλόξενη, παρά το νεαρό της ηλικίας της έχει απλώσει γερά τις ρίζες της και ονειρεύεται πώς θα βοηθήσει τον τόπο της. Ο αμπελώνας στις Μέλαμπες Ρεθύμνης είναι ό,τι πιο εντυπωσιακό έχουμε δει. Σκαρφαλωμένος σε υψόμετρο 900 μ., με τη θάλασσα να ξεπροβάλλει ανάμεσα στα ψηλά βουνά και μια θέα μοναδική.
Φτάνουμε στην καρότσα του pick-up truck που δανείστηκε η Ηλιάνα για να μας μεταφέρει και αντικρίζουμε προφυλλοξηρικά αμπέλια, που φτάνουν και τα 140 χρόνια. Ένας τόσο παλιός αμπελώνας περιλαμβάνει όλες τις ντόπιες ποικιλίες. Με το Βιδιανό να υπερισχύει, συνυπάρχουν το Πλυτό, το Μελισσάκι, το Θραψαθήρι, το Ρωμέικο και το Λιάτικο.
«Πιστεύω ότι τα παλιά αμπέλια έχουν μάθει και από μόνα τους βρίσκουν την ισορροπία τους να μεγαλώσουν, να θρέψουν τον καρπό τους, και για τον λόγο αυτόν δεν τα πειράζω», μας λέει η Ηλιάνα, επιβεβαιώνοντας αυτό που βλέπουμε. «Ακουμπούν το ένα στο άλλο και η επαφή τούς αρέσει. Είναι καλό να αγγίζει το ένα το άλλο, έτσι περνούν καλύτερα από το να περνάω εγώ και να τα πετσοκόβω».
Μεγαλωμένη στην Αθήνα, η Ηλιάνα έψαχνε τρόπο για να μείνει στην Κρήτη. Οι χειμώνες της περνούσαν συντροφιά με τις βιντεοταινίες που γυρνούσε τα καλοκαίρια όταν επισκεπτόταν το χωριό της και βοηθούσε τον παππού της στις ελιές, αλλά και στο μικρό αμπέλι που είχε και το οποίο ο ίδιος πίστευε ότι ήταν κάτι κοντά σε αμπελώνα της Βουργουνδίας, όπως μας λέει.
Το σχέδιο είχε ως εξής: Αρχικά σπουδές στη Γεωπονία, στη συνέχεια μεταπτυχιακό στην Οινολογία και ακολουθεί ένα διδακτορικό για το Βιδιανό. Απομόνωση και ταυτοποίηση γηγενών ζυμών από το Βιδιανό ήταν το θέμα του, που συζητήθηκε πολύ, αλλά τελικά η επιδότηση για την εφαρμογή του είναι ακόμα στα συρτάρια. Αφού δούλεψε στον Αλεξάκη και στον Δουλουφάκη, σειρά είχε η Σαντορίνη, όπου εκεί γνωρίζει τον τωρινό της συνέταιρο Σπύρο Χρυσό και του προτείνει να ενώσουν τις δυνάμεις τους, όπως και έγινε. Σε αναζήτηση αμπελώνα, φτάνει στην Κρήτη και κάνει κάτι εντελώς πρωτοποριακό.
«Εγώ ήρθα στον τόπο αυτόν και δεν είχα δικά μου αμπέλια. Αγοράζω από τους παραγωγούς. Έχω κάνει τη δική μου ομάδα παραγωγών, γύρω στους 30, οι οποίοι δεν κάνουν τίποτα χωρίς να με συμβουλευτούν ή να τους πω τι πρέπει να κάνουν. Εγώ έχω την ευθύνη, περνάω συνέχεια από όλα τα αμπέλια και τους κατευθύνω. Κάνουμε συνέχεια σεμινάρια, φέρνουμε γεωπόνους. Αγοράζω αποκλειστικά τα σταφύλια, σε τιμή η οποία είναι προσυμφωνημένη και είναι από τις πιο ακριβές στην Κρήτη. Αυτό το κάνω γιατί, όταν ήρθα εδώ, οι παραγωγοί ήταν απογοητευμένοι με τα παλιά αμπέλια, άκουγαν παντού ότι όλοι με τα υποκείμενα παράγουν πολλές ποσότητες, ενώ οι ίδιοι έκαναν μεγάλο κόπο και, ενώ καλλιεργούσαν πέντε στρέμματα, αμείβονταν για ένα. Ήθελαν να ξεφορτωθούν τα αμπέλια, οπότε το μόνο κίνητρο που μπορούσα να τους δώσω ήταν μια σταθερή, ακριβή τιμή. Εγώ ήθελα εδώ στις Μέλαμπες, όπως και στα Φουρφουρά, να σώσω τα παλιά αμπέλια, γιατί είναι η κληρονομιά μας.
»Οι αλλαγές στην καλλιέργεια και η φροντίδα μας σήμερα έχουν κάνει τα παλιά αμπέλια να έχουν αυξήσει την παραγωγή τους κατά 60%. Επίσης έχουμε 60 στρέμματα νέες φυτεύσεις από νέους ανθρώπους. Την πρώτη χρονιά ήταν πολύ επιφυλακτικοί απέναντί μου. Όταν όμως είδαν ότι είμαι δίπλα τους και ότι κρατάω τον λόγο μου, άλλαξαν. Ε, είδαν και την τρέλα μου λίγο, εκτός από την ειλικρίνειά μου. Η χαρά τους είναι μεγάλη που ακούγεται το χωριό τους ακόμα και στην Αυστραλία, όπου έχουν συγγενείς».
Αυτή η 27χρονη γυναίκα είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Το οινοποιείο –πανέμορφο– στεγάζεται σε μια εγκαταλελειμμένη πρώην αποθήκη του συνεταιρισμού στις Μέλαμπες. Πρόσφατα, με μια επιδότηση το οινοποιείο Ηλιάνα Μαλίχιν κατάφερε να πάρει δεξαμενές και μηχανήματα από ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα. Παράγουν περίπου 7.000 φιάλες ετησίως με τρεις ετικέτες: το Ρίζες 2, ένα blend Βιδιανού από τον Φουρφουρά Ρεθύμνου με Ασύρτικο από τον αμπελώνα των Λούρων στη Σαντορίνη, το Vidiano Young Wines από αμπελώνες 10-15 ετών και το περίφημο Vidiano Old Wines από αμπέλια άνω των 100 ετών.
Δοκιμάσαμε από τη δεξαμενή της Ηλιάνας Μαλίχιν Βιδιανό 8 μηνών που περιμένει το Ασύρτικό του για να γίνει blend, αλλά και Βιδιανό old 6 μηνών λίγο πριν από την εμφιάλωσή του. Ελάχιστα θειώδη, χωρίς εξωτερικές ζύμες, σταθεροποίηση με τον χρόνο χωρίς παρεμβάσεις, ανακάτεμα με οινολάσπες που σταματά νωρίς και οινο- ποίηση με ολόκληρο το σταφύλι. Η οξύτητα του κρασιού είναι εξαιρετική και η ορυκτότητα επίσης, ενώ, όπως μας λέει, μπορεί ίσως κάποιος να διακρίνει και μια ανεπαίσθητη αλμύρα που ενδέχεται να προέρχεται από τα μικροσταγονίδια θάλασσας.Υπό τον ήχο της κρητικής μουσικής, που η Ηλιάνα ανακάλυψε ότι ταιριάζει καλύτερα στα κρασιά της, μας εξομολογείται:
«Πιστεύω στη βιοδυναμική, βλέπω και τα δικά μου κρασιά που αλλάζει η γεύση τους στη γέμωση ή στη λίγωση του φεγγαριού. Επίσης, έχουν άλλη συμπεριφορά ανάλογα και με τη δική μου διάθεση συγκεκριμένες μέρες. Μια πολύ δύσκολη μέρα για μένα, που ήμουν πολύ στενοχωρημένη και επιβαρυμένη ψυχολογικά, πήγα στο οινοποιείο και άνοιξα μια δεξαμενή, που μύριζε τόσο ωραία και τόσο διαφορετικά που ήταν σαν να με παρηγορούσε. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μυρωδιά, μου είχε κάνει τόση εντύπωση, ποτέ άλλοτε δεν μύριζε έτσι».
Δεν σου πέρασε από το μυαλό να μείνεις στη Σαντορίνη;
Οι άνθρωποι εκεί δεν μου ζεσταίνουν την καρδιά. Εδώ η φιλοξενία και η ζεστασιά που νιώθεις είναι τεράστιες. Περπατάς στον δρόμο και σου ανοίγουν το σπίτι τους. Γυρίζεις και, τίποτα να μην έχεις στις τσέπες σου, κάποιος θα σε κεράσει κάτι, κάπου θα σε καλέσουν να περάσεις ωραία.
Ποια είναι η χειρότερη μέρα στο αμπέλι;
Δεν υπάρχει άσχημη. Όλες ωραίες είναι. Καμιά φορά κρυώνω, με παίρνει και με σηκώνει ο αέρας όταν φυσάει στον αμπελώνα, αλλά δεν δυσανασχετώ, γυρνάω και κοιτάζω γύρω μου και λέω δόξα τω Θεώ που βρίσκομαι εδώ.
Κάνεις τα πάντα: οινολόγος, αμπελουργός, επιχειρηματίας. Ποιο είναι το αγαπημένο σου κομμάτι;
Τα αμπέλια και η οινοποίηση. Τα αμπέλια γιατί νιώθω ωραία στη φύση, η οινοποίηση γιατί βλέπω τη δουλειά που έχω κάνει στα αμπέλια, αλλά δεν μπορώ να πω ότι δεν μου αρέσει και η επαφή με τους αμπελουργούς, που είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους.
Έχεις κάποιους που είναι οι αγαπημένοι σου;
Ναι έχω, πώς δεν έχω. Είναι κάποιοι που πιστεύουν πολύ σ’ εμένα, μου δίνουν συνεχώς κουράγιο και αγαπούν πολύ τα αμπέλια τους. Υπάρχουν ορισμένοι ωστόσο –που δεν δουλεύω μαζί τους– που με εκνευρίζουν, γιατί κάνουν με τα ψεκάσματά τους κακό στους άλλους και στη φύση. Προσπαθώ να βοηθάω όσο μπορώ, καλώ γιατρούς να μιλήσουν στον κόσμο, γιατί η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος δεν ξέρει. Έχω περάσει πολλά βράδια που δεν με παίρνει ο ύπνος, ξέροντας ότι ο κόσμος πίνει νερό επικίνδυνο από τα φυτοφάρμακα.
Ποιους συναδέλφους σου θαυμάζεις;
Σίγουρα τον Ευρυβιάδη Σκλάβο. Μου αρέσει το πόσο σκληρά δουλεύει για να αναδείξει τα αμπέλια. Και όλους τους μικρούς παραγωγούς που νιώθω την αγωνία τους και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Πασχίζουν να αναδείξουν τα αμπέλια τους σε μια κακοτοπιά του καιρού και παρά τα οικονομικά προβλήματα που έχουν. Δουλεύεις 365 μέρες τον χρόνο και χρήματα βλέπεις μόνο όταν εμφιαλώσεις, αν είσαι τυχερός και πάνε όλα καλά. Το ρίσκο είναι μεγάλο.
Αγαπημένη ποικιλία;
Εκτός από το Βιδιανό αγαπώ το Λιάτικο, γιατί το είχε ο παππούς μου και μεγάλωσα με αυτό. Όλες τις ποικιλίες της Κρήτης τις αγαπώ, γιατί η καθεμιά έχει τη δική της χάρη. Εκτός Κρήτης αγαπάω το Βοστιλίδι, τη Ρομπόλα, το Ξινόμαυρο, πάρα πολύ το Ασύρτικο, το Chardonnay από το Chablis, από Γάλλους βιοδυναμικούς παραγωγούς. Και τα ιταλικά κρασιά μού αρέσουν πολύ.
Κλείνοντας, ρώτησα την Ηλιάνα πού θα ήθελε να βρίσκεται σε πέντε χρόνια από τώρα.
«Το ιδανικό θα είναι να καλλιεργούν όλοι βιολογικά και οι Μέλαμπες να γίνουν πρότυπο χωριό. Να φέρνουν όλοι τα σταφύλια τους, να κάνουμε όλοι μια μεγάλη γιορτή και να πάρουν και στα σπίτια τους κρασί. Να πάρει το Ρέθυμνο τη θέση που του αξίζει στον οινικό χάρτη και να κάνω μία ετικέτα για κάθε χωριό που να αναδεικνύει τον χαρακτήρα του».
