Frosty morning in Bordeaux on April 5 with temperatures reaching below 0 centigrade in many wine districts. Vine growers in lower areas most susceptible to frost were using wind machines and smudge pots to heat the air around their vines.#bordeauxwine #vineyard #bordeaux pic.twitter.com/c651PCeOgW
— James Suckling (@JamesSuckling) April 6, 2023
Ένα απλό post στα social media που περνάει από μπροστά μας όπως χιλιάδες άλλα. Μια εικόνα που κάποτε μας φαίνονταν ειδυλλιακή ή ρομαντική, μπορεί να κρύβει αγώνες μιας ολόκληρης ζωής. Ο James Suckling παγκόσμια αναγνωρισμένος οινογράφος ανέβασε στο twitter ένα video με φωτιές ανάμεσα στα κλήματα σε αμπελώνα στο Bordeaux. Περιέγραψε τις εικόνες λέγοντας ότι οι αμπελουργοί χρησιμοποιούν ανεμιστήρες αλλά και κουβάδες μέσα στους οποίους βάζουν φωτιά για να προστατεύσουν τα αμπέλια τους από τον πρωινό παγετό. “Ειδικά στα πιο χαμηλά κομμάτια του Saint Emilion οι εκτάσεις είναι εκτεθειμένες και αυτή την περίοδο που τα αμπέλια έχουν αρχίσει να βγάζουν φύλλα μετά την χειμερινή ανάπαυση κάτι τέτοιο μπορεί να αποβεί οδυνηρό”, έγραψε ο Suckling. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, αλλά πλέον είναι πολύ συχνό φαινόμενο.
Μετά τις πρώτες ανοιξιάτικες θερμές ημέρες, έρχεται ένα διάστημα με απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας και με τον παγετό προ των πυλών αμπελοκαλλιεργητές και οινοποιοί μπαίνουν σε κατάσταση συναγερμού. Το γαλλικό αμπελο-οινικό portal Vitispere, αναφέρει ότι υπάρχει έντονη ανησυχία για τους αμπελώνες στη Γαλλία. Μετά από νύχτες με θερμοκρασίες ήδη κάτω από τους μηδέν βαθμούς στη Βουργουνδία, την Καμπανία και τον Λίγηρα, προς το παρόν χωρίς ιδιαίτερες ζημιές, εκφράζονται φόβοι για την περιοχή του Bordeaux, ειδικά στις περιοχές Medoc και Sauternes, όπου η βλάστηση των αμπελιών είναι πιο προχωρημένη.
Πολύ συχνά αμύνονται στον παγετό χρησιμοποιώντας και τη φωτιά. Είτε με πυρσούς, είτε μέσα σε κουβάδες, προσπαθούν να ανεβάσουν τη θερμοκρασία η οποία στη διάρκεια της νύχτας πέφτει πολύ. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιταλία. Μετά από ένα ζεστό χειμώνα που καταγράφηκε κλιματολογικά με θερμοκρασία 1,21 βαθμούς υψηλότερη από το ιστορικό μέσο όρο το κρύο είναι έντονο και η απειλή του παγετού ορατή. “Στον ιταλικό Βορρά, έχουν ενεργοποιηθεί ανεμιστήρες και συσκευές που χρησιμοποιούνται για να απομακρύνουν τον παγετό προκειμένου οι άνθρωποι να σώσουν τις καλλιέργειες”, δήλωσε η Ένωση Αγροτών Coldiretti αναφερόμενη στο κύμα κακοκαιρίας που χτυπάει την Ιταλία με χιόνι, παγετό, θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, βροχή και χαλάζι. Η απότομη επιστροφή του κρύου χτυπά τη φύση και κυρίως τις καλλιέργειες που έχουν ξεγελαστεί από τον καιρό και έχουν ξυπνήσει νωρίτερα από το συνηθισμένο. Η πρώιμη ωρίμανση των καλλιεργειών τις κάνει ιδιαίτερα εκτεθειμένες στον παγετό.
Στην Tenuta di Trinoro στη Val d’Orcia της Τοσκάνης, μετά το χαλάζι που χτύπησε καλλιέργειες δέντρων που είχαν ανθίσει όπως ροδακινιές, αχλαδιές και κερασιές, ο παγετός είναι η νέα απειλή για τις καλλιέργειες, λένε οι αγρότες που εκτίθενται όλο και περισσότερο στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Τον τελευταίο χρόνο υπολογίζεται ότι η αλλαγή του καιρού προκάλεσε πάνω από 6 δισ. Ευρώ ζημιές στην ιταλική γεωργία. “Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι πλέον ο κανόνας, με το κλίμα να γίνεται όλο και πιο τροπικό – συμπεραίνει η Coldiretti– κάτι που εκδηλώνεται με συχνότερα ακραία φαινόμενα, αλλαγή των εποχών, σύντομων αλλά έντονων βροχοπτώσεων και τη γρήγορη μετάβαση από ηλιοφάνεια σε κακοκαιρία, με σημαντικές αλλαγές θερμοκρασίας που καταστρέφουν τις καλλιέργειες και προκαλούν ζημιές στις δομές και την υποδομή της υπαίθρου”.
Τον Νοέμβριο του 2022, (άνοιξη για το νότιο ημισφαίριο) περίπου 100.000 στρέμματα με αμπελοκαλλιέργειες επλήγησαν από τον παγετό στη Mendoza της Αργεντινής. Με το θερμόμετρο να δείχνει -4 βαθμούς Κελσίου, τα αμπέλια δεν άντεξαν το πρωινό ψύχος και σε πολλές περιπτώσεις δεν κατάφεραν να συνέλθουν. Οι απώλειες για τους αμπελουργούς έφτασαν στο 80 – 100% της φετινής παραγωγής καθώς υπήρξαν περιπτώσεις που δεν είχαν καρπό να τρυγήσουν.
Αμπελοκαλλιεργητές στην Τουρκία λειτουργούν προληπτικά, προσπαθώντας με τις φωτιές και τον καπνό να αποφύγουν τον παγετό.
Στην Ελλάδα αν και παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές στον καιρό και μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια της νύχτας, στις περισσότερες περιοχές δεν πέφτει τόσο πολύ ώστε να φτάσει σε ακραίες συνθήκες με παγωνιά και υπό το μηδέν. Στα ψυχρά οινοπέδια όπως η Μαντινεία όμως υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις. “Έχουμε μετεωρολογικούς σταθμούς σε όλους τους αμπελώνες μας”, λέει ο Κώστας Κουτσούμπος από το Οινοποιείο Τρουπή στη Μαντινεία.
“Σήμερα, πήραμε μετρήσεις με -3,9 και -3,2 στις 04.00 τα ξημερώματα. Προφανώς αυτό μας ανησυχεί και βλέποντας την κατάλευκη κορυφή του Μαινάλου, είναι δεδομένο ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Μια ξαστεριά που θα κατεβάσει αυτή την παγωνιά από την κορυφή στο οροπέδιο μπορεί να μας προκαλέσει ζημιές. Εμείς δεν χρησιμοποιούμε τη φωτιά για να αντιμετωπίσουμε τον παγετό. Θα παρέμβουμε αν χρειαστεί. Αυτό που κάνουμε, είναι να ψεκάζουμε με νερό τα αμπέλια μέσα στη νύχτα πριν τον παγετό ή ακόμα και κατά τη διάρκεια του φαινομένου. Το νερό λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας λειτουργεί ως φιλμ που προστατεύει το αμπέλι. Παλαιότερα υπήρχε και εδώ η συνήθεια με τις φωτιές. Όμως ο μικρός κλήρος από τη μία και η ανάπτυξη του αστικού ιστού στην περιοχή από την άλλη έχουν κάνει τη μέθοδο αυτή απαγορευτική”. Κλαδεύουν όσο πιο αργά μπορούν χρονικά ώστε να αποφύγουν αν γίνεται τις χαμηλές θερμοκρασίες.
Άλλη μια αντίδραση στα καιρικά φαινόμενα που παρατηρείται στην Μαντινεία είναι η διασταύρωση του αμπελιού σε μεγαλύτερη απόσταση από το έδαφος. Αντί για τους 50 πόντους, πλέον τα κλαδιά ξεκινούν από τους 70. Έτσι είναι πιο μακριά από τον παγετό στο έδαφος. Το ίδιο ακριβώς κάνουν και στους αμπελώνες στο Κεντ της Αγγλίας, όπου η μεγαλύτερη απόσταση από το έδαφος, όπως μας λένε οι αμπελουργοί, προστατεύει το φυτό. Με την σημείωση μάλιστα, ότι έτσι είναι ταυτόχρονα και πιο κοντά στον ήλιο. Κάτι ζητούμενο σε αυτές τις συνθήκες για την ωρίμανση.
Από τους πιο βόρειους αμπελώνες της χώρας μας είναι το αμπέλι του Κτήματος Κώστα Λαζαρίδη που βρίσκεται στο Κατάφυτο της Δράμας. Έκταση 350 στρέμματα, φυτεμένο με ποικιλίες που αγαπούν τη δροσιά, βρίσκεται στις πλαγιές του Ορβήλου όρους και σε υψόμετρο που πλησιάζει τα 900 μέτρα. Πολύ κοντά στο Νευροκόπι, μια περιοχή συνυφασμένη με τις χαμηλές θερμοκρασίες που έγινε γνωστή μέσα από τα δελτία καιρού. Ο Γιώργος Λαζαρίδης, οινοποιός δεύτερης γενιάς, μαζί με τον αδερφό του Γεράσιμο κρατούν τα ηνία της οικογενειακής επιχείρησης, μιλάει στο grapemag.gr για τις συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή. “Είμαστε βόρεια και σε πραγματικά ψυχρό κλίμα, και αυτό λειτουργεί μάλλον θετικά καθώς ο κύκλος του αμπελιού είναι κατά έναν μήνα πίσω σε σχέση με τα πεδινά της Δράμας. Στα αμπέλια μας στην Ανδριανή έχουν σκάσει ήδη οι οφθαλμοί αλλά η θερμοκρασία δεν είναι υπερβολικά χαμηλή για να τους δημιουργήσει πρόβλημα, ενώ στα βόρεια δεν έχει αρχίσει ακόμα ο βλαστικός κύκλος και οι χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν τη νύχτα δεν συνιστούν απειλή καθώς το αμπέλι αυτοπροστατεύεται. Σε κάθε περίπτωση, παρακολουθούμε και καταγράφουμε τις καιρικές συνθήκες μέσω σύγχρονων μετεωρολογικών σταθμών όπου δραστηριοποιείται η εταιρεία μας και είμαστε έτοιμοι να παρέμβουμε, με ήπιες μεθόδους ώστε να είναι ασφαλείς οι συνθήκες ανάπτυξης του φυτού”.
