Σε ένα σκουρόχρωμο μπουκάλι, η ετικέτα είναι συνήθως το πρώτο πράγμα που θα τραβήξει το ενδιαφέρον του αγοραστή. Οι σύγχρονες τεχνολογίες σε υλικά και μηχανές επιτρέπουν στους δημιουργούς να κάνουν «θαύματα». Ωστόσο, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις, ο δαίμονας της ποιότητας συνεχίζει να καραδοκεί.
Σε έναν μικρομεσαίο συντηρητή κρασιού που μετά βίας χωράει 20 φιάλες, η υγρασία συχνά συμπεριφέρεται σκληρά στις ετικέτες. Το αποτέλεσμα είναι σχεδόν τα 2/3 των μπουκαλιών να έχουν παρουσιάσει αλλοιώσεις στην ετικέτα. Με μια πιο προσεκτική ματιά, παρατηρούμε ότι πρόκειται κυρίως για ετικέτες που τυπώθηκαν ίσως και μια δεκαετία πριν, οπότε εύλογα προκύπτει το ερώτημα αν έχουν γίνει αλλαγές στα υλικά και στις διαδικασίες εκτύπωσης που κάνουν τις σύγχρονες ετικέτες πιο ανθεκτικές στο χρόνο και τη σκληρή χρήση.
Για να απαντήσουμε στα ερωτήματά μας, συναντηθήκαμε με τον Γιώργο Λαούδη, ιδιοκτήτη της GS Labelprint, ο οποίος δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά από το 2014 και έχει εντρυφήσει στην ψηφιακή τεχνολογία εκτύπωσης που φαίνεται διαρκώς να κερδίζει έδαφος.
«Η ετικέτα κρασιού πλέον δεν έχει όριο στην απεικόνιση της δημιουργικότητας», λέει ο Γιώργος Λαούδης και συμπληρώνει: «Το όριο το θέτει συνήθως η άνεση που έχει ο οινοποιός να ενσωματώσει το κόστος μιας ακριβής ετικέτας στην τιμή του προϊόντος». Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι μια ακριβή ετικέτα είναι σε κάθε περίπτωση καλύτερη αισθητικά από μια φθηνότερη. Ο συνδυασμός των δυνατοτήτων υλικών και εκτύπωσης χρειάζεται να γίνεται με αρμονικό τρόπο και, όπως λέει ο Γιώργος Λαούδης, έχει χρειαστεί κάποιες φορές να προειδοποιήσει τους οινοποιούς που αφήνονται στα χέρια των γραφιστών ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι το προσδοκώμενο. Το ίδιο έχει συμβεί αρκετές φορές και με υλικά, τα οποία, αν και ακριβότερα, σε κάποιες περιπτώσεις δεν θα δώσουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα σε σχέση με άλλα οικονομικότερα. «Υπάρχουν κάποιοι γραφίστες που πιθανότατα δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι για τα υλικά και τις δυνατότητες εκτύπωσης, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται από θεωρητικές προσεγγίσεις που συχνά δεν έχουν πρακτικό αποτέλεσμα», λέει ο Γιώργος Λαούδης.
Ο εκδημοκρατισμός της εκτύπωσης δεν εγγυάται την ποιότητα
Σχεδόν 10 μεγάλες εταιρείες κατασκευής εκτυπωτικών μηχανών τροφοδοτούν την αγορά, ενώ οι κατασκευαστές μελανιών και υλικών συνήθως είναι τρίτοι προμηθευτές. Ως εκ τούτου, η εταιρεία εκτύπωσης θα πρέπει κάθε φορά να συνδυάσει τα υλικά και τα μελάνια που ταιριάζουν καλύτερα στη μηχανή της. «Μέχρι και την εμφάνιση της ψηφιακής εκτύπωσης, το offset ήταν ο βασιλιάς», λέει ο Γιώργος Λαούδης. Όμως, κάνοντας αλματώδη βήματα στην εξέλιξή της, η ψηφιακή εκτύπωση έχει πλέον φτάσει σε επίπεδο να συγκρίνεται και σε κάποιες περιπτώσεις να ξεπερνάει την εκτύπωση offset σε ποιότητα αλλά και σε κόστος.
Ο σκληρός ανταγωνισμός τόσο μεταξύ των κατασκευαστών όσο και των εταιρειών εκτυπώσεων έχει οδηγήσει σταδιακά στη μείωση του κόστους εκτύπωσης, αντιστρόφως ανάλογα με την ποιότητα. Όταν για παράδειγμα εμφανίστηκαν οι πρώτες μηχανές ψεκασμού μελάνης (ink jet), η ποιότητα της εκτύπωσης τους ήταν πολύ χαμηλή, η ταχύτητα παραγωγής πολύ χαμηλή επίσης και το κόστος εκτύπωσης υψηλό. Σήμερα, οι μηχανές ψεκασμού μπορούν να συγκριθούν με τις μηχανές ξηρού τόνερ και, μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, όπως τα ανάγλυφα, προσφέρουν σχεδόν μοναδικές λύσεις. Ίσως ένα από τα πιο θετικά χαρακτηριστικά της ψηφιακής εκτύπωσης είναι η δυνατότητα να τυπώσει ακόμα και μια ετικέτα.
Με αυτόν τον τρόπο, ο κάθε οινοποιός, ανεξάρτητα από το μέγεθος της παραγωγής του, μπορεί να τυπώσει ποιοτικές ετικέτες, πληρώνοντας βέβαια ένα σημαντικά υψηλότερο ποσό από κάποιον που θα κάνει εκτύπωση χιλιάδων ή και δεκάδων χιλιάδων αντιτύπων της ίδιας ετικέτας. Παρότι η εκτύπωση έχει περάσει σε φάση εκδημοκρατισμού και όλες οι εταιρείες έχουν πρόσβαση σε όλα τα υλικά και μελάνια, δεν είναι δεδομένο ότι οι ποιότητες είναι κάθε φορά ίδιες και επίσης ότι η μηχανή θα δουλέψει σωστά το κάθε υλικό. «Σε αρκετές περιπτώσεις, έχει απαιτηθεί να κάνουμε πατέντες για να προσαρμόσουμε τη μηχανή στο υλικό και να προσφέρουμε στον πελάτη την αναμενόμενη ποιότητα», λέει ο Γιώργος Λαούδης. Αυτή άλλωστε είναι και μία από τις προστιθέμενες αξίες που μπορεί να βάλει κάθε εταιρεία στη δουλειά της. Οπότε πρακτικά, η κάθε εταιρεία έχει πλέον τη δυνατότητα να κάνει την οποιαδήποτε εκτύπωση, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι το αποτέλεσμα για τον πελάτη θα είναι το ίδιο. Επίσης, κάποιες εταιρείες προσπαθούν να δεσμεύσουν τον πελάτη με διάφορα τεχνάσματα, όπως για παράδειγμα τα υψηλά προ-εκτυπωτικά έξοδα ή τα πνευματικά δικαιώματα του σχεδιαστή της ετικέτας. «Είναι δύσκολο για ένα μικρό οινοποιείο που έχει πληρώσει ίσως και 1.000 ευρώ σε προ-εκτυπωτικά έξοδα να αλλάξει εταιρεία εκτύπωσης», λέει ο Γιώργος Λαούδης, οπότε συνεχίζει να αποδέχεται μία ποιότητα που δεν είναι πάντα η καλύτερη.
Οι Ευρωπαϊκές Εταιρείες συνεχίζουν να κρατούν τα σκήπτρα στα υλικά
Ιταλία, Ισπανία, Φινλανδία είναι ορισμένες από τις χώρες που έχουν τις έδρες τους οι μεγάλοι προμηθευτές υλικών, αλλά σε σχέση με το παρελθόν, διαπιστώνουμε μια μεταφορά των εργοστασίων τους σε χώρες που έχουν φθηνότερα εργατικά χέρια. Η Κίνα δεν είναι ακόμα αξιόπιστη σε μηχανές και υλικά, αφενός γιατί το after-sales δεν είναι εγγυημένο και αφετέρου γιατί η ποιότητα του υλικού διαφέρει από παρτίδα σε παρτίδα. Ωστόσο, επειδή το άλμα στα υλικά έχει γίνει την τελευταία πενταετία και επομένως δεν έχει καταφέρει ακόμα να προσαρμοστεί η βιομηχανία της Κίνας, δεν αποκλείεται στο μέλλον να δούμε φθηνότερα και εξίσου ποιοτικά υλικά από εκεί, όπως έχει άλλωστε συμβεί με άλλες κατηγορίες της βιομηχανίας.
Όσον αφορά νέες τάσεις, αυτή που φαίνεται να έχει ένα μικρό προβάδισμα είναι η χρήση της τεχνολογίας RFID. Το RFID είναι ένα ηλεκτρονικό κύκλωμα μέσα στην ετικέτα που επιτρέπει στον οινοποιό να παρακολουθεί την πορεία του προϊόντος στη προμηθευτική αλυσίδα και επίσης δημιουργεί εμπόδιο σε αυτούς που θέλουν να κλέψουν το προϊόν. Δεδομένου ότι κάποια κρασιά συγκαταλέγονται στην κατηγορία των ακριβών προϊόντων, θα μπορούσαν να ενσωματώσουν την τεχνολογία RFID στο κόστος παραγωγής. Θα γίνει θυσία η ετικέτα, όπως τα καλαμάκια; Τα υλικά των ετικετών δεν είναι ακόμα έτοιμα να συμβάλουν στη συνολική βιώσιμη παραγωγή μιας φιάλης κρασιού. Και δεν είναι το μόνο υλικό, όπως μας έλεγε πρόσφατα ο Δημήτρης Γεώργας της Geowines, αναφερόμενος στο γυαλί των μπουκαλιών.
Τα απορρίμματα των ετικετών που είναι «πλούσια» σε σιλικόνη δεν είναι δυνατό να ανακυκλωθούν στην Ελλάδα και επιπλέον είναι ασύμφορο να συλλεχθούν και να ανακυκλωθούν στο εξωτερικό. Οπότε, πρόκειται για απορρίμματα που σε αυτή τη φάση καταλήγουν στους ΧΥΤΑ. Όπως λέει ο Γιώργος Λαούδης, που έχει ταξιδέψει σε όλες τις πρόσφατες σχετικές εκθέσεις, δεν υπάρχουν σε αυτή τη φάση υλικά που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα υπάρχοντα και να ανακυκλώνονται. “Όσα δείγματα δοκίμασα, έδωσαν αποτελέσματα χαμηλής ποιότητας, οπότε αν τα χρησιμοποιούσε η αγορά θα οπισθοδρομούσε”.
