Ίμπιζα, Μαδρίτη, Βαρκελώνη, ποδόσφαιρο, φλαμένκο, παραλίες, διάσημοι καλλιτέχνες (Salvador Dalí, Pablo Picasso, Antoni Gaudí), ταυρομαχίες, παέγια, τάπας, ελιές, ελαιόλαδο και φυσικά… τα περίφημα κρασιά της! Η Ισπανία πάντα θα μας φέρνει στο μυαλό εικόνες μαγικές, μεσογειακές.
Αν και διάσημες οινικές περιοχές, όπως η Rioja, η Ribera del Duero και το Priorat, μας έχουν κάνει να σκεφτόμαστε την Ισπανία κυρίως ως… ερυθρή, παρ’ όλα αυτά η λευκή της οινοπαραγωγή είναι λίαν αξιόλογη, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Airén, Albariño, Viura και Verdejo αποτελούν τις γνωστότερες λευκές ποικιλίες της χώρας, με την τελευταία να πρωταγωνιστεί στην περιοχή Rueda, στην αχανή περιφέρεια Castilla y León της Βόρειας Ισπανίας. Η Rueda είναι μία από τις περιοχές κρασιού που βρίσκονται κοντά στον ποταμό Douro (στα πορτογαλικά Duero), ο οποίος πηγάζει από τα βόρεια της Ισπανίας και εκβάλλει στο Πόρτο της Πορτογαλίας, στον Ατλαντικό ωκεανό. Βασικές ονομασίες προέλευσης που ακολουθούν τη διαδρομή του ποταμού, όπως Ribera del Duero, Rueda και Toro στην ισπανική Castilla y León, αλλά και Port επί πορτογαλικού εδάφους, κόβουν την ανάσα. Μάλιστα η Ribera και η Rueda έχουν αποφασίσει την από κοινού τους προβολή μέσα από το website Ribera y Rueda, αλληλοσυμπληρούμενες σε στιλ (ερυθρά και λευκά αντίστοιχα), ενώ βρίσκονται και οι δύο το ίδιο κοντά στην πρωτεύουσα Valladolid. H λευκή ποικιλία Verdejo (Βερντέχο) πρωταγωνιστεί, όπως αναφέραμε, στη Rueda, παίρνοντας το όνομά της από τη λέξη «verde» (πράσινο), καθώς πράγματι Sauvignon-ίζει και χρησιμοποιείται από τους ανήσυχους sommeliers ως ένα ψαγμένο υποκατάστατο του πολυφορεμένου Sauvignon Blanc. Η ποικιλία έφτασε στη Rueda από τη Βόρεια Αφρική περίπου τον 11ο αιώνα και μέχρι την έλευση της φυλλοξήρας διατηρούσε τα πρωτεία στις φυτεύσεις. Όμως μετά την έλευση της φυλλοξήρας επικράτησε η καλλιέργεια του Palomino, παράγοντας κρασιά με εσκεμμένη οξείδωση, στο στιλ του Sherry. Μόλις τη δεκαετία του 1970 ένας εμβληματικός παραγωγός από τη Rioja, ο Marqués de Riscal, επένδυσε στην περιοχή, επιθυμώντας να εντάξει ένα μοντέρνο λευκό κρασί στο ερυθρό του portfolio. Με τη βοήθεια του Γάλλου οινολόγου Émile Peynaud δημιούργησαν υπέροχα κρασιά και δευτερευόντως ένα κύμα επενδύσεων και ευρύτερου ενδιαφέροντος για την περιοχή. Από τότε όλα πήραν τον δρόμο τους: μια φιάλη με την ονομασία Rueda στην ετικέτα εμπεριέχει τουλάχιστον 50% Verdejo (με μικρές ποσότητες Viura και Sauvignon Blanc), ενώ η ονομασία «Rueda Verdejo» προβλέπει 85-100% Verdejo. Ο αμπελώνας της Rueda καλύπτεται κατά 90% από Verdejo, γεγονός που εμμέσως υποδηλώνει την αξία που του δίνουν οι καλλιεργητές του, με το υπόλοιπο να καλύπτεται από τις ποικιλίες Viura, Sauvignon Blanc και δευτερευόντως από Palomino Fino, Tempranillo και Garnacha. Η Rueda βρίσκεται μακριά από τον ωκεανό και έχει κλίμα ζεστό ηπειρωτικό. Ζεστά, ή μάλλον καυτά, καλοκαίρια εναλλάσσονται με τους κρύους, παγωμένους χειμώνες, με τον ίδιο τρόπο που οι κατάξερες καλοκαιρινές μέρες διαδέχονται τις δροσερές νύχτες με μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας, γεγονός που βοηθά τόσο τη σωστή ωρίμανση των σταφυλιών όσο και τη διατήρηση της πολυπόθητης φυσικής οξύτητας. Το τοπίο είναι ξερικό και η γη φτωχή, με πετρώδη εδάφη εξαιρετικής αποστράγγισης, ενώ τα καλύτερα εδάφη της Rueda βρίσκονται κοντά στον ποταμό Duero, όπου υπάρχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε ασβεστόλιθο.
Bodegas José Pariente
Μόλις τριάντα πέντε λεπτά οδήγησης χρειάστηκαν για να φτάσω από το κέντρο του Valladolid στην είσοδο του οινοποιείου José Pariente, στην καρδιά της Rueda. Η υπεύθυνη υποδοχής μού πρότεινε να ξεκινήσουμε την ξενάγηση από το αμπέλι, μιλώντας μου για τις πρακτικές καλλιέργειας και οινοποίησης που ακολουθούν. Το οινοποιείο ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 και ακολούθησε μια διαδρομή που σήμερα έχει φτάσει σε αξιόλογα μεγέθη. Το 35% της ετήσιας παραγωγής των 600.000 φιαλών εξάγεται, με τις 500.000 φιάλες να είναι μονοποικιλιακά Verdejo. Οι ιδιόκτητοι αμπελώνες έκτασης 35 εκταρίων (350 στρέμματα) αποδίδουν το 50% της συνολικής παραγωγής και η υπόλοιπη ποσότητα σταφυλιών αγοράζεται από δώδεκα συμβεβλημένους παραγωγούς. Ο τρύγος είναι αποκλειστικά νυχτερινός, αφού η συνήθης θερμοκρασία είναι κοντά στους 5°C, σε αντίθεση με τους 30°C κατά τη διάρκεια της ημέρας. Με τον νυχτερινό τρύγο το σταφύλι φτάνει δροσερό στο οινοποιείο, διατηρώντας τα αρωματικά χαρακτηριστικά του και αποφεύγοντας την ταλαιπωρία της πρώτης ύλης.
-
To Bodegas José Pariente - Αν και στον αμπελώνα της Rueda επικρατούν τα αμπέλια σε σχήμα κυπέλλου (bush vines/gobelet), το οινοποιείο José Pariente παράγει κατά 35% σταφύλια από θαμνοειδή αμπέλια (τα οποία προορίζει για τα κορυφαία τους κρασιά) και κατά 65% από γραμμικούς αμπελώνες, οι οποίοι κλαδεύονται και τρυγιούνται μηχανικά, για λόγους ταχύτητας από τη στιγμή που ληφθεί η απόφαση για τη συγκομιδή. Στο οινοποιείο εφαρμόζεται προζυμωτική εκχύλιση τεσσάρων έως δώδεκα ωρών, ώστε να πάρουν από το σταφύλι περισσότερα πρωτογενή αρώματα. Ακολουθούν το σπάσιμο, το πιεστήριο και η αλκοολική ζύμωση.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι το σταφύλι, ανάλογα με την ηλικία του αμπελώνα από τον οποίο προέρχεται, θα έχει διαφορετική μεταχείριση στο οινοποιείο. Σταφύλια από αμπέλια είκοσι πέντε χρόνων ζυμώνονται σε ανοξείδωτες δεξαμενές, από αμπέλια πενήντα χρόνων ζυμώνονται σε δρύινα βαρέλια, ενώ οι προφυλλοξηρικοί αμπελώνες ηλικίας 80-100 χρόνων δίνουν σταφύλια που οινοποιούνται σε τσιμεντένιες δεξαμενές αυγού, με συνεχόμενη φυσική ροή και ανακύκλωση. Οι δεξαμενές αυτές είναι αρκετά πορώδεις και οξυγονώνουν το κρασί, χωρίς όμως τα ανεπιθύμητα πολλές φορές αρώματα της δρυός. Δοκίμασα τα εξής τρία, πολύ όμορφα λευκά κρασιά:
José Pariente 2016 (100% Verdejo) Όμορφο κρασί δεξαμενής, με αρώματα εσπεριδοειδών, μήλο, αχλάδι, βότανα, νότες από μάραθο και στάχυ. Πιο τροπικό και λιπαρό στο στόμα (μέθοδος sur lie), 13% αλκοόλ, μέτριο σώμα, μέτρια (+) διάρκεια. Παραγωγή: 500.000 φιάλες.
José Pariente Barrique Fermented 2015 (100% Verdejo) Verdejo από αμπέλια 50 ετών: ροδάκινο, βερίκοκο, πεπόνι, γλυκό φουντουκένιο άρωμα, μέτρια (+) οξύτητα, μέτριο αλκοόλ (13,5%), μεγάλος όγκος και εκχύλισμα. Στο στόμα επιπλέον λιπαρότητα με βανίλια, ξηρούς καρπούς και γλυκόριζα. Λιγότερο πράσινο και περισσότερο κρεμώδες, το Verdejo αυτό ταιριάζει με πιο λιπαρά και βαριά πιάτα. Παραγωγή: 30.000 φιάλες.
José Pariente Cuvée Especial 2014 (100% Verdejo) Πιο διακριτική και φίνα μύτη, με αρώματα από εσπεριδοειδή, λεμόνια, lime και πάστα αμυγδάλου. Στο στόμα πυρηνόκαρπα φρούτα και αρκετά καλή ισορροπία: μέτρια (+) οξύτητα, μέτριο αλκοόλ (13,5%), μέτριο (+) σώμα και μακρά διάρκεια. Αποκλειστική οινοποίηση σε τσιμεντένιες δεξαμενές σε σχήμα αυγού. Παραγωγή: 8.000 φιάλες.
Το οινοποιείο José Pariente ήταν μια εξαιρετική εισαγωγή στον αμπελώνα της Rueda. Θέλοντας να ανακαλύψω διαφορετικά στιλ και τάσεις εντός της ζώνης, επιδίωξα για τη συνέχεια έναν αρκετά διαφορετικό παραγωγό. Μόλις τριάμισι χιλιόμετρα, δηλαδή τέσσερα λεπτά από εδώ, βρίσκεται το επόμενο οινοποιείο που επισκέφτηκα.
Bodega Belondrade y Lurton
-
To εντυπωσιακό αρχιτεκτονικά οινοποιείο - Το όνομα Lurton είναι πασίγνωστο ως μία από τις σημαντικότερες οικογένειες κρασιού στο Bordeaux. Η δυναστεία των Lurton προέκυψε μέσα από τις αγορές κτημάτων του Bordeaux κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970 από τα αδέλφια André και Lucien. Το 1992, ο Γάλλος Didier Belondrade επισκέφτηκε την αγαπημένη του Ισπανία, με σκοπό να διερευνήσει τη δυνατότητα παραγωγής λευκών κρασιών βουργουνδέζικης φιλοσοφίας με την ποικιλία Verdejo. Το Verdejo είχε ήδη εξελιχθεί από ένα κρασί οξείδωσης τύπου Sherry σε ένα αρωματικό, μοντέρνο, τραγανό κρασί, και πλέον ο Didier θα δοκίμαζε να το εξελίξει περαιτέρω, με τη χρήση βαρελιών, bâtonnage και παλαίωσης. Γαλλική προσέγγιση σε ισπανικό έδαφος! Μαζί με την πρώην σύζυγό του Brigitte Lurton –κόρη του Lucien– επένδυσαν στη Rueda και μετέφεραν τη ζωή τους στην Ισπανία. Μαζί και ο γιος τους Jean Belondrade –σημερινός υπεύθυνος εξαγωγών της εταιρείας–, τον οποίο είχα την τύχη να γνωρίσω και να με ξεναγήσει ο ίδιος στο αμπέλι και στο οινοποιείο. Στόχος της οικογένειας από την αρχή ήταν να παραγάγουν κρασί με δομή, φινέτσα, φυσική οξύτητα και δυνατότητες παλαίωσης σε μια περιοχή στην οποία εκείνη την εποχή επικρατούσαν ποσοτικά τα εύκολα, φθηνά λευκά κρασιά. Το ενδιαφέρον για την περιοχή αυξήθηκε παράλληλα με την επένδυση της οικογένειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές του 1990 στη Rueda δραστηριοποιούνταν λιγότερα από είκοσι οινοποιεία, ενώ σήμερα υπάρχουν περίπου εκατό εντός της ζώνης. Το 1994 ήταν η πρώτη εσοδεία για την Bodega Belondrade y Lurton. Ο Jean θεωρεί ότι το Verdejo είναι εύκολο να δώσει εξαιρετικά κρασιά, αν τηρηθούν κάποιοι κανόνες. Η φιλοσοφία των Belondrade y Lurton προβλέπει αποκλειστική χρήση σταφυλιών από ιδιόκτητους αμπελώνες (σε αντίθεση με τη νόρμα στην περιοχή) αποκλειστικά βιολογικής καλλιέργειας, οινοποίηση κάθε αμπελοτεμαχίου ξεχωριστά, αποκλειστική εφαρμογή χειρωνακτικού τρύγου και χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις (τα δικά τους κτήματα δίνουν 4,5-6 τόνους σταφύλια ανά εκτάριο). Τα 35,5 ιδιόκτητα εκτάρια (355 στρέμματα) αμπελώνων αποτελούνται από 22 κομμάτια, τα 21 εκ των οποίων είναι Verdejo και το ένα είναι Tempranillo, για ροζέ. Κατά τον τρύγο, πολλές φορές μπαίνουν στο αμπέλι δύο και τρεις φορές για να τρυγήσουν τα σταφύλια στην ιδανική τους ωριμότητα. Μια βόλτα με τον Jean στο αμπέλι με έκανε να αναρωτηθώ αν βρίσκομαι πράγματι στη Rueda ή μήπως στον Ροδανό. Οι μεγάλες, στρογγυλές πέτρινες κροκάλες που πατάνε πάνω στα αλλουβιακά εδάφη του ποταμού (κυρίως από άμμο και πηλό) λειτουργούν σαν μπαταρίες: απορροφούν την ανελέητη ζέστη της ημέρας και την εκλύουν σιγά σιγά κατά τη διάρκεια της νύχτας, σπάζοντας την παγωνιά και ανακουφίζοντας τα φυτά. Ο Jean μού αναφέρει ότι προτιμούν ο τρύγος να γίνεται την ημέρα· αποφεύγουν τον νυχτερινό τρύγο, γιατί «δεν μαζεύεις καλά». Εξάλλου από το 2016 χρησιμοποιούν ψυγεία containers για την ψύξη των σταφυλιών και το σπάσιμό τους την επόμενη μέρα. Ένα τραπέζι διαλογής έξι ατόμων θα αφήσει μόνο την άριστη πρώτη ύλη να συνεχίσει τον δρόμο προς τον σπαστήρα. Πριν από τη ζύμωση θα γίνει cold soaking για 6-12 ώρες και μετά τη δοκιμή του μούστου θα αποφασιστεί αν το γλεύκος θα μεταφερθεί σε δεξαμενές ή σε βαρέλια (και τι βαρέλια!). Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται αποκλειστικά αυθόρμητες ζυμώσεις, δεν χρησιμοποιούνται καθόλου εμπορικές ζύμες. Η παραπάνω προσπάθεια μας χαρίζει τρεις ετικέτες συνολικής παραγωγής 150.000 φιαλών κρασιού ετησίως. Η εμπορική φιλοσοφία του οινοποιείου είναι περισσότερο γαλλική παρά ισπανική. Ενώ δηλαδή στην Ισπανία το «εισαγωγικό» κρασί συνήθως παράγεται στις μεγαλύτερες ποσότητες και τα κρασιά Reserva, ως ακριβότερα, είναι κρασιά για λιγότερους, στη Γαλλία (και στο οινοποιείο Belondrade y Lurton βεβαίως!) το ακριβό και premium κρασί θεωρείται και το πρώτο, το βασικό κρασί και παράγεται σε μεγαλύτερες ποσότητες, ενώ το δεύτερο είναι το πιο καθημερινό και προσιτό.
- Οι σημειώσεις μου από τη γευσιγνωσία:
Belondrade y Lurton 2015 (100% Verdejo) Πυκνά αρώματα από κυδώνι, ροδάκινο, crème pâtissière και φουντούκια δίνουν μια μικρή μόνο ένδειξη για το μεγαλείο του κρασιού. Στο στόμα, η τραγανή οξύτητα δροσίζει το γεμάτο στόμα και δημιουργεί μια εξαιρετική ισορροπία. Ορυκτότητα, λιπαρότητα και μια όμορφη αλατότητα με μέτριο (+) αλκοόλ 14% και μακρύ τελείωμα. Ζυμωμένο αυθόρμητα (άγριες ζύμες) αποκλειστικά σε δρύινα γαλλικά βαρέλια (25% καινούργα και 75% δεύτερης έως τέταρτης χρήσης). Παραγωγή: 98.500 φιάλες.
Belondrade Quinta Apolonia 2016 (100% Verdejo) Πιο τροπική και φρουτώδης, η δεύτερη ετικέτα του οινοποιείου φέρνει στο ποτήρι μάνγκο, μπανάνα, ακτινίδιο, ροδάκινο και κάποια λευκά λουλούδια και βότανα. Καθαρή παλέτα, με τραγανή οξύτητα, μέτριο (+) αλκοόλ 13,5%, κρεμώδες στόμα (αποτέλεσμα του bâtonnage) και όμορφη ενσωμάτωση όλων των στοιχείων. Επίσης οινοποιημένο με άγριες ζύμες κατά 70% σε ανοξείδωτες δεξαμενές και κατά 30% σε δρύινα γαλλικά βαρέλια (25% καινούργια και 75% δεύτερης έως τέταρτης χρήσης). Παραγωγή: 48.000 φιάλες.
Belondrade Quinta Clarisa Rosé 2016 (100% Tempranillo) Οι είκοσι ώρες εκχύλισης οδήγησαν στη δημιουργία ενός πολύ εξωστρεφούς ροζέ, με βαθύ χρώμα και άρωμα από κόκκινα κεράσια, ζαχαρωτά, βύσσινα, φράουλες και καραμέλα. Μέτρια (+) οξύτητα, μέτριο (+) αλκοόλ 13,5%, μέτριο (+) σώμα και μέτρια επίγευση. Παραγωγή: 6.000 φιάλες.
Με το 35% της παραγωγής τους να εξάγεται σε τριάντα χώρες και όπλο τους την ιδιόκτητη πρώτη ύλη, το οινοποιείο Bodega Belondrade y Lurton δικαίως αποτελεί έναν από τους πιο καταξιωμένους παραγωγούς της Rueda. Την επόμενη, λοιπόν, φορά που θα σας δοθεί η ευκαιρία να βάλετε κι εσείς το Belondrade y Lurton στο ποτήρι σας… μην τη χάσετε! g
