O δρόμος μας μάς έχει φέρει πολλές φορές στη Μεσσηνία. Τοπία πανέμορφα, αρχαιολογικοί χώροι –η Αρχαία Μεσσήνη είναι από τους πιο ενδιαφέροντες αρχαιολογικούς τόπους στην Ελλάδα–, μοναδικές παραλίες, πλούσια γαστρονομία, ο τόπος γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μεγάλη τουριστική άνθηση.
Ένα πράγμα έλειπε από το κάδρο: το κρασί.
Και αυτό όχι γιατί η Μεσσηνία δεν παρήγε σταφύλια, αντιθέτως. Επί σειρά ετών κάτω από το ραντάρ, οι παραγωγοί της Μεσσηνίας τροφοδοτούσαν με Cabernet Sauvignon πολλούς οινοπαραγωγούς ανά την Ελλάδα, ενώ ο συνεταιρισμός Νέστωρ έφτασε κάποια στιγμή να αριθμεί περισσότερα από 1.000 μέλη, που οινοποιούσαν στο μεγαλύτερο οινοποιείο των Βαλκανίων με δυναμικότητα 10.000 τόνων, το οποίο σήμερα έχει αγοραστεί από την εταιρεία Λαφαζάνη.
Cabernet Sauvignon; Ναι.
Η διεθνής αυτή ποικιλία ταξίδεψε κάποια στιγμή από τον ελληνικό Βορρά, και συγκεκριμένα από το Porto Carras, προς τα νότια, όπου βρήκε το terroir που την εκφράζει. Στις πλαγιές του όρους Αιγάλεω στην οροσειρά της Κυπαρισσίας, στην περιοχή της Τριφυλίας, φυτεύτηκαν αμπελώνες που αντικατέστησαν τα παλιά αμπελοτόπια, πολλά από τα οποία είχαν στο μεταξύ εγκαταλειφθεί για χάρη της ελιάς. Ροδίτης και η τοπική ερυθρωπή ποικιλία Φιλέρι ήταν οι παραδοσιακές της περιοχής, η οποία παρήγε και μεγάλες ποσότητες σταφίδας. Μικροί παραγωγοί, διάσπαρτοι εδώ κι εκεί, ξεκίνησαν –άλλοι στα μέσα της δεκαετίας του ’90, άλλοι λίγο αργότερα, από το 2000 και μετά– να κάνουν δειλά βήματα προς την κατεύθυνση της παραγωγής ποιοτικών κρασιών.
Μια πρωτοβουλία χρειαζόταν για να φέρει κοντά αυτούς τους ανθρώπους και αυτή ήρθε από το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου. Έτσι γεννήθηκε το πρόγραμμα Messinia Terroirs, με στόχο να αναδείξει το terroir της περιοχής και τη δυνατότητα που έχει να παράγει κρασιά αξιώσεων, παντρεύοντάς το με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Μεσσηνίας και δημιουργώντας μια συνέχεια στην οινική της παράδοση.
Όσοι βρέθηκαν στο Messinia Terroirs Wine Festival, που διοργανώθηκε από τις 29 Σεπτεμβρίου έως την 1η Οκτωβρίου στο Νavarino Agora, πήραν μια γεύση από την πλούσια οινική κληρονομιά της περιοχής, που φιλοδοξεί να πάρει μια νέα πνοή. Το δικό μας οδοιπορικό ξεκίνησε από την αφετηρία αυτής της ιστορικής κληρονομιάς, το Ανάκτορο του Νέστορα, έναν εξαιρετικό αρχαιολογικό χώρο που μεταξύ άλλων συνδέει το σήμερα με το αδιαμφισβήτητο οινικό παρελθόν της περιοχής. Η περιήγησή μας, άριστα οργανωμένη από τους ανθρώπους του ιδρύματος, μας επέτρεψε να γνωρίσουμε από κοντά τους 10 οινοποιούς που συμμετείχαν στην έκθεση οίνου στο πλαίσιο του Messinia Terroirs Wine Festival, να συνομιλήσουμε μαζί τους και φυσικά να γευτούμε τα κρασιά τους.
ΣΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ
Πρόκειται για το πιο άριστα διατηρημένο ανάκτορο της Μυκηναϊκής εποχής, που έφερε στο φως το 1939 η αρχαιολογική ανασκαφή με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη, διευθυντή τότε του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, και τον Carl Blegen, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Cincinnati, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1971.
Η ανασκαφή διακόπηκε με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ξανάρχισε τη δεκαετία του ’50 –χωρίς τον Κουρουνιώτη, που πέθανε το 1945– και συνεχίζεται έως σήμερα. Ο Jack Davis κατέχει την έδρα Αρχαιολογίας Blegen στο ίδιο πανεπιστήμιο και από το 1974, μαζί με τη σύζυγό του Sharon Stocker, είναι επικεφαλής της ομάδας που συνεχίζει την ανασκαφή στην περιοχή, η οποία έχει φέρει στο φως μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους που έκρυβαν μέσα τους πραγματικούς θησαυρούς.
Είχε την καλοσύνη να μας ξεναγήσει στον αρχαιολογικό χώρο, τον οποίο φιλοδοξούν να μετατρέψουν σε Εθνικό Αρχαιολογικό Πάρκο με τη συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και τη στήριξη ιδιωτικών φορέων, όπως η Costa Navarino. Ολόκληρη η περιοχή γύρω από το εντυπωσιακό ανάκτορο φαίνεται ότι κρύβει πολλά ακόμη μυστικά, από θολωτούς τάφους έως και τείχη, ενώ μοναδικά είναι τα αντικείμενα που έχουν ανακαλυφθεί εντός των τάφων, τα οποία συγκεντρώνονται τώρα για να αποτελέσουν κομμάτι μιας συλλογής που θα εκτίθεται στο Μουσείο της Μεσσηνίας στην Καλαμάτα από το 2025 και στη συνέχεια θα περιοδεύσει στο Getty Museum στις ΗΠΑ και στην Αθήνα, για να καταλήξει στο Μουσείο της Χώρας, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή.
Το Ανάκτορο του Νέστορα, ένα διώροφο κτίριο που ήταν διακοσμημένο με πολύχρωμες τοιχογραφίες, όπως μας εξηγεί ο Jack Davies, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αποδείξεις του οινικού πολιτισμού του προϊστορικού κόσμου, καθώς φιλοξενούσε μια μοναδική αποθήκη οίνου, μέσα στην οποία βρέθηκαν 1.300 κοτύλες –κούπες που χρησιμοποιούνταν για το κρασί–, με επιγραφές της Γραμμικής Β που περιείχαν τη λέξη «οίνος» και μιλούσαν για φαγητό, γιορτές και θυσίες, αλλά και για την παρασκευή ελαιολάδου. «Πρέπει να κατανάλωναν πολύ κρασί εδώ, όλος ο χώρος ήταν γεμάτος από κούπες κρασιού όταν ανακαλύφθηκε από τον Carl Blegen το 1939», λέει ο κ. Davis.
Ο ίδιος ο Blegen είχε αποκαλέσει τον χώρο αυτόν του ανακτόρου «Κελάρι του Νέστορα» και πρόκειται για μοναδικό στην ιστορία εύρημα που συνδέεται με το κρασί. Το ανάκτορο αποτελούνταν από πολλά διαφορετικά κτίρια και φαίνεται ότι, εκτός από κέντρο εξουσίας, λειτουργούσε και ως φορολογικός μηχανισμός της τοπικής παραγωγής. Αμφορείς γεμάτοι κρασί και λάδι μεταφέρονταν από τους αγρότες της εποχής στο αρχείο του ανακτόρου, όπου γίνονταν καταγραφή και φορολόγηση της παραγωγής. Στους αποθηκευτικούς χώρους υπήρχαν βυθισμένοι στο έδαφος πίθοι πάντα γεμάτοι με τον τοπικό οίνο και λάδι.
Μάλιστα, μια πυρκαγιά που είχε ως αποτέλεσμα να εκραγεί το αποθηκευμένο λάδι γύρω στον 12ο αι. π.Χ., κατέστρεψε και το ανάκτορο. Σήμερα το ανάκτορο προστατεύεται από ένα εντυπωσιακό στέγαστρο από δομικό χάλυβα, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την κάτοψή του από τους ειδικά διαμορφωμένους μεταλλικούς διαδρόμους και να πάρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τους χώρους και τη συνολική λειτουργία του κτιρίου. Η σύνδεση του ανακτόρου με την παραγωγή οίνου και ελαιολάδου, η οποία ενισχύεται και από τους αρχαίους σπόρους σταφυλιών που ανακαλύπτονται στη γύρω περιοχή, αποτελεί μία ακόμη σαφέστατη απόδειξη της σημασίας του οίνου από την Προϊστορική ακόμη εποχή στον ελλαδικό χώρο.
ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ
Οι θολωτοί τάφοι που ανακαλύφθηκαν από τον Davis, τη Stocker και την ομάδα τους, αποτελούν ακόμη ένα εντυπωσιακό αρχαιολογικό εύρημα της περιοχής αυτής που έχει θέα στον Κόλπο του Ναυαρίνου. Περιμένοντας να ολοκληρωθεί η διαδικασία απαλλοτρίωσης ενός τμήματος που εκτιμούσαν ότι έκρυβε αρχαιολογικό ενδιαφέρον, η ομάδα των αρχαιολόγων βρέθηκε να φέρνει στο φως έναν θολωτό τάφο σε ένα άλλο σημείο, ο οποίος έκρυβε μέσα του καταπληκτικά και σπάνια ευρήματα, από χρυσά δαχτυλίδια –τα περισσότερα που έχουν βρεθεί ποτέ σε προϊστορικό τάφο στην Ελλάδα– έως έναν χάλκινο καθρέφτη με χερούλι από ελεφαντόδοντο και σφραγιδόλιθους από ημιπολύτιμους λίθους και άλλα πολύτιμα αντικείμενα, τα οποία βρίσκονται υπό επεξεργασία από τους ειδικούς.
Συνολικά έχουν βρεθεί πέντε θολωτοί τάφοι στην περιοχή γύρω από το ανάκτορο – ο τελευταίος ανακαλύφθηκε το 2018 και πραγματοποιούνται σε αυτόν ακόμη ανασκαφές, οι οποίες έχουν φέρει στο φως κομμάτια από αγγεία, κοσμήματα, χάντρες από κεχριμπάρι, αμέθυστο και ελεφαντόδοτο. Τα ευρήματα σε αυτόν τον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο αποδεικνύουν –πέρα από την άνθηση του μυκηναϊκού πολιτισμού στην περιοχή αυτή της Μεσσηνίας– και την πολύ σημαντική σχέση του τοπικού πληθυσμού με τον οίνο, η οποία κάπου στο πέρασμα των αιώνων χάθηκε, χωρίς ωστόσο να διακοπεί ποτέ εντελώς.
ΝΑVARINO VINEYARDS
Ένα αιωνόβιο δέντρο απλώνει τη σκιά του στη μέση του αμπελώνα και εκεί, ανάμεσα στα αμπέλια, που είναι πάρα πολύ φροντισμένα και νοικοκυρεμένα, στήνονται πικνίκ και γευσιγνωσίες.
Το καλοκαίρι μάλιστα χρειάζεται και ζακέτα, μας λέει γελώντας ο αμπελουργός Σπύρος Βελισσάρης, που μας υποδέχθηκε στον αμπελώνα. Τα αμπέλια είναι βιολογικά και αναπτύσσονται σε μια περιοχή με ιδανικό μικροκλίμα, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η διακύμανση της θερμοκρασίας πρωί και βράδυ, αλλά και η απαραίτητη υγρασία.
Τα παλιά αμπέλια των 40 ετών ξεπατώθηκαν και φυτεύτηκαν νέα. Τα τελευταία τρία χρόνια την επίβλεψη έχει αναλάβει ο δρ Στέφανος Κουνδουράς, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στη Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, ο οποίος, μετά από μελέτη στην περιοχή, αποφάσισε να επενδύσει σε νέες ποικιλίες, κυρίως ελληνικές. Σε συνεργασία με καταξιωμένους Έλληνες αμπελουργούς, οι αμπελώνες παράγουν κόκκινες και λευκές σοδειές που αργότερα εμφιαλώνονται και αποθηκεύονται στα κελάρια της Costa Navarino.
«Η περιοχή βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 400 μ., στο υψίπεδο του Μουζακίου, και επηρεάζεται τόσο από τις ορεινές μάζες στα ανατολικά, όσο και από το Ιόνιο Πέλαγος στα δυτικά, έχοντας έναν ιδανικό προσανατολισμό Βορρά-Νότου που επιτρέπει την κίνηση των αερίων μαζών, δημιουργώντας τελικά ένα ιδανικό μικροπεριβάλλον για την παραγωγή υψηλής ποιότητας κρασιών. Το έδαφος είναι ο παράγοντας με τη μεγαλύτερη επίδραση στα χαρακτηριστικά της περιοχής, καθώς η μηχανική του σύσταση επιτρέπει τη συγκράτηση του νερού της βροχής καθ’ όλη τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου, γεγονός που έχει επιτρέψει την ευδοκίμηση της αμπέλου χωρίς τη χρήση άρδευσης.
Η περιοχή της Τριφυλίας είναι κυρίως γνωστή για την καλλιέργεια γαλλικών ποικιλιών, όπως ερυθρές Cabernet Sauvignon, Syrah, Merlot, και της λευκής Chardonnay. Ο αμπελώνας αποτελείται από μικροτεμάχια ηλικίας μεγαλύτερης των 20 ετών (έως 35-40 ετών). Τα τελευταία τρία χρόνια έγινε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια ανασύστασης των παλιών αμπελώνων, ενώ παράλληλα φυτεύτηκε νέος ενιαίος αμπελώνας με ποικιλίες της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου», μας λέει ο κ. Κουνδουράς. Η περιοχή της Τριφυλίας αγαπά πολύ το Cabernet Sauvignon, το οποίο ευδοκιμεί εδώ, ενώ η Ιστορία λέει ότι την περίοδο της φυλλοξήρας Γάλλοι έρχονταν και έπαιρναν σταφύλια. Ασύρτικο, Κυδωνίτσα, Αγιωργίτικο, Μαυροδάφνη, Viognier παίρνουν τη θέση τους σιγά σιγά δίπλα στις διεθνείς ποικιλίες Cabernet Sauvignon, Chardonnay και Merlot, που η περιοχή αγαπά τόσο πολύ.
Ο αμπελώνας των περίπου 250 στρεμμάτων αγοράστηκε κομμάτι κομμάτι από τον Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλο και τα επόμενα χρόνια θα φιλοξενήσει και ένα υπερσύγχρονο οινοποιείο βαρύτητας, με εξαιρετική θέα στην περιοχή και μεγάλες δυνατότητες φιλοξενίας επισκεπτών. Η σειρά, που ονομάζεται εύστοχα «1827», λόγω της ιστορικής ναυμαχίας του Ναυαρίνου, περιλαμβάνει ένα λευκό κρασί που συνδυάζει το Chardonnay με τον Ροδίτη, ένα κόκκινο Cabernet Sauvignon, καθώς και ένα ροζέ Syrah.
Η σειρά Kotyle –το όνομά της είναι εμπνευσμένο από ένα πήλινο δοχείο πόσης, γνωστό ως King Nestor’s Cup– περιλαμβάνει ένα λευκό Chardonnay που ωριμάζει σε βαρέλι για 4-5 μήνες και ένα κόκκινο Cabernet Sauvignon που ωριμάζει σε βαρέλι για 18 μήνες. Το Navarino Vineyards έχει δημιουργήσει επίσης την εκδοχή του παραδοσιακού ελληνικού αποστάγματος, το τσίπουρο, ένα μείγμα από Ugni Βlanc και Ροδίτη Αλεπού. Η Costa Navarino προσφέρει στους επισκέπτες της την ευκαιρία να γνωρίσουν τη μεσσηνιακή και ελληνική οινική κουλτούρα μέσα από μια σειρά σεμιναρίων και συμμετοχή στον παραδοσιακό τρύγο κρασιού, που αποτελεί σημαντικό μέρος της ζωής των ανθρώπων εδώ και αιώνες.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Κotyle 2022 ― Chardonnay 100%, 6 μήνες βαρέλι, ένα κρασί που δεν έχει βγει στο εμπόριο ακόμη. Έντονο το βαρέλι τόσο στη μύτη όσο και στο στόμα.
• Kotyle 2018 ― Cabernet Sauvignon 100%, 12 μήνες βαρέλι, έντονα αρώματα κερασιού και μαύρων φρούτων, ένα πληθωρικό Cabernet με νεοκοσμίτικο χαρακτήρα.
PANAGIOTOPOULOS WINES AND SPIRITS
Ένας από τους μεγαλύτερους ενιαίους αμπελώνες της Μεσσηνίας βρίσκεται στον Πύργο της Τριφυλίας και ανήκει στο Κτήμα Παναγιωτόπουλου. Τα 100 στρέμματα που περιβάλλουν το επισκέψιμο οινοποιείο του Κτήματος καλλιεργούνται οργανικά με γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες, από τις οποίες ξεχωρίζουν η Μαλαγουζιά, το Sauvignon Blanc από λευκές, το Cabernet Sauvignon, το Μerlot και το Syrah από διεθνείς.
Ο Δημήτρης Παναγιωτόπουλος, όπως μας εξηγεί, ασχολείται με το κρασί από το 1989. Το 2000 αποφάσισε να κάνει κάτι δικό του και έτσι ξεκίνησε η κατασκευή του οινοποιείου και η δημιουργία του αμπελώνα που το περιβάλλει, ο οποίος σιγά σιγά επεκτείνεται. Το Κτήμα παράγει 15 ετικέτες και συνολικά γύρω στις 200.000 φιάλες ετησίως, με δυνατότητα ωστόσο παραγωγής 700.000 φιαλών.
Επικεφαλής οινολόγος είναι ο Γιάννης Φλεριανός. Οι αμπελώνες είναι όλοι βιολογικοί και η φιλοσοφία του Κτήματος συνοψίζεται στο ότι το καλό κρασί ξεκινά από το αμπέλι. Στο οινοποιείο συνδυάζονται οι παραδοσιακές τεχνικές με τη σύγχρονη τεχνολογία, με στόχο τον σεβασμό των χαρακτηριστικών της κάθε ποικιλίας που οινοποιείται. Η πλειονότητα των ετικετών είναι μονοποικιλιακά κρασιά, όπως η βιολογική Μαλαγουζιά και το Sauvingon Blanc, κρασιά δεξαμενής και τα δύο, τα οποία και δοκιμάσαμε, ενώ η ναυαρχίδα του Κτήματος είναι το 36 Cabernet Sauvignon, ένα τυπικό Cabernet Sauvignon που παραμένει 36 μήνες στο βαρέλι.
Πρόκειται για ένα κρασί που τιμολογείται αρκετά υψηλότερα από τα υπόλοιπα του Κτήματος και έχει αποσπάσει διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς. Δεν απουσιάζει ωστόσο και η τοπική ποικιλία Φιλέρι, η οποία καλλιεργείται σε άλλη τοποθεσία, σε 400 μ. υψόμετρο, ενώ στους στόχους του οινοποιού είναι το Ασύρτικο που καλλιεργείται στο Κτήμα.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Μαλαγουζιά Βιολογική 2022 ― Αρώματα εσπεριδοειδών και τριαντάφυλλου, μακρά επίγευση.
Sauvignon Blanc 2023 ― Τυπικό Sauvignon Blanc δεξαμενής.
• Cαbernet Sauvingon Βιολογικό 2013 ― 12 μήνες παραμονή σε βαρέλι.
• 36 Cabernet Sauvignon 2005.
ΚΤΗΜΑ ΔΕΡΕΣΚΟΥ
Σε μια πανέμορφη τοποθεσία, κοντά στο χωριό Φλόκα, βρίσκεται το Κτήμα Δερέσκου. Ο Θόδωρος Δερέσκος μάς υποδέχεται χαμογελαστός και κάτω από ένα μεγάλο δέντρο έξω από το οινοποιείο, εκεί όπου οργανώνονται συνήθως οι γευσιγνωσίες, μας διηγείται την ιστορία του. Ο ίδιος δεν είχε καμία επαγγελματική σχέση με το κρασί, καθότι τοπογράφος με έδρα την Αθήνα.
Με οικογενειακή καταγωγή από το χωριό Φλόκα, άρχισε τη δεκαετία του ’90 να ασχολείται αγοράζοντας σταδιακά 70 στρέμματα και προχωρώντας στην αναμπέλωση 30 εξ αυτών. Ο πρώτος τρύγος έγινε το 1994 και έκτοτε συνεχίζει με μεγάλη συνέπεια και αγάπη γι’ αυτό που κάνει. Η παραγωγή είναι σχετικά μικρή, 50.000 φιάλες και οκτώ ετικέτες. Από τα κρασιά που δοκιμάσαμε, ωστόσο, γίνεται φανερή η αφοσίωση του κ. Δερέσκου στο εγχείρημά του.
Όση ώρα συζητάμε αντιλαμβανόμαστε ότι διαθέτει βαθιά γνώση της περιοχής και της οινικής ιστορίας της. Μας μιλάει για τον μεσσηνιακό αμπελώνα και τα κρασιά που παράγονταν εδώ και τροφοδοτούσαν άλλες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως με Cabernet Sauvignon –η οποία έχουμε πια συμπεράνει ότι είναι η κυρίαρχη ποικιλία της περιοχής–, για τον ρόλο του συνεταιρισμού, τη σταδιακή αντικατάσταση των αμπελώνων από ελιές και την απαξίωση της αμπελουργίας, που πασχίζει να ξαναβρεί τον βηματισμό της.
Από τα κρασιά που δοκιμάσαμε, ξεχωρίσαμε το Ασύρτικο 2021, την Αγριλιά 2021, ένα blend Chardonnay, Sauvignon Blanc και Ασύρτικου, ένα ωραίο, τραγανό λευκό με εξαιρετική ενσωμάτωση βαρελιού, και το Cabernet Sauvignon 2020, τυπικό κομψό Cabernet, το οποίο εμφιαλώθηκε μόλις τον περασμένο Ιούνιο.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Dereskos Sauvignon Blanc 2022 ― Eυχάριστο, τραγανή οξύτητα έντονη μύτη.
• Dereskos Ασυρτικο 2021 ― Έντονη ορυκτότητα.
• Aγριλιά 2021 ― Chardonnay, Sauvignon Blanc, Aσύρτικο. Πολύ ωραία ενσωμάτωση βαρελιού.
• Dereskos Cabernet Sauvignon 2020 ― Τυπικό κομψό με διακριτκά αρώματα μπαχαρικών, κεράσι βατόμουρο.
ΝΕΣΤΩΡ ΛΑΦΑΖΑΝΗ
Μένουμε άφωνοι από το μέγεθος τόσο των χώρων όσο και των δεξαμενών, είναι η πρώτη φορά που αντικρίζουμε κάτι παρόμοιο. Δέκα χιλιάδες τόνοι (!) ήταν η συνολική δυνατότητα επεξεργασίας και φύλαξης σε αυτό το κολοσσιαίο οινοποιείο, το οποίο το 2015 αγοράστηκε από την οικογένεια Λαφαζάνη.
Επτά χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα στεγασμένων χώρων και 3.000 τ.μ. κελάρια παρέλαβαν οι νέοι ιδιοκτήτες, όμως η βιομηχανική οινοποίηση που γινόταν εδώ έχει δώσει τη θέση της σε μικρές και επιλεκτικές παραγωγές, που στόχο έχουν την ανάδειξη της τοπικής ποικιλίας Φιλέρι αλλά και του terroir της περιοχής. Η πρώτη ποικιλία που οινοποιήθηκε όταν αγοράστηκε το οινοποιείο ήταν το Φιλέρι, το 2015, και όπως μας εξηγεί η Α. Λαφαζάνη, στόχος είναι να μελετηθούν σε βάθος οι δυνατότητές της, με πειραματισμούς που γίνονται τόσο σε διαφορετικά στιλ, όσο και σε διαφορετικές τεχνικές οινοποίησης.
Ένα τμήμα του ισόγειου χώρου του οινοποιείου διαμορφώθηκε ειδικά σε χώρο γευσιγνωσίας, ενώ μπροστά από το οινοποιείο έχει φυτευτεί ένα νέο αμπελοτόπι με Φιλέρι, από όπου προέρχονται και οι ετικέτες της ομώνυμης σειράς. «Σκάβοντας ανακαλύψαμε απολιθώματα από κοχύλια», μας λέει η Αθηνά, όταν η κουβέντα μας στη διάρκεια της δοκιμής στρέφεται γύρω από μια ορυκτότητα που διαπιστώνουμε στο λευκό Φιλέρι. Στο οινοποιείο αυτό παράγονται τρεις ακόμη μονοποικιλιακές ετικέτες της σειράς Pylós, βασισμένες στις ξένες ποικιλίες της περιοχής Cabernet Sauvignon, Merlot και Chardonnay, καθώς και οι τρεις ετικέτες της σειράς Αvarino.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Φιλέρι λευκό 2022 ― Μεγαλύτερες οξύτητες και λιγότερο αρωματικός χαρακτήρας από το συγγενικό Μοσχοφίλερο, το συγκεκριμένο είχε έναν ορυκτό χαρακτήρα που αποδίδεται στο έδαφος του αμπελοτοπιού.
• Φιλέρι Fumé 2022 ― Διαφορετική έκφραση της ποικιλίας, παραμένει 6 μήνες σε βαρέλι και στη συνέχεια στη φιάλη.
• Pylós Chardonnay 2022 ― Παραμονή στο βαρέλι για 6 μήνες.
• Pylós Merlot 2019 ― Παλαίωση σε βαρέλι για έναν χρόνο.
• Pylós Cabernet Sauvignon, 2019 ― Παραμονή στο βαρέλι για 16 μήνες
Η περιήγησή μας στα οινοποιεία ολοκληρώθηκε με την επίσκεψή μας στο Lacules Estate, εκ των βασικών συμμετεχόντων και ένθερμων υποστηρικτών του Messinia Terroirs. Όμως το οδοιπορικό μας δεν τελειώνει εδώ.
Σε μια εξαιρετική γευστική δοκιμή που οργανώθηκε από τους ανθρώπους του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά και τους υπόλοιπους οινοποιούς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και να δοκιμάσουμε τα κρασιά τους. Μέσα σε ένα φιλικό περιβάλλον, με χαλαρή κουβέντα και δοκιμές κρασιών, μας έδωσαν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι συμβαίνει στην περιοχή της Μεσσηνίας.
Μας μίλησαν για το ξεκίνημά τους, τους στόχους τους αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, οι οποίες επικεντρώνονται κυρίως στις καιρικές συνθήκες που έχουν αλλάξει, καθώς και στην τεράστια έλλειψη εργατικών χεριών. Η συνάντησή μας αποτέλεσε μία ακόμη ευκαιρία για εκείνους να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους και να ανταλλάξουν απόψεις για τον κοινό τους στόχο, που είναι η ανάδειξη του terroir του τόπου τους.
BIOVIN OΙΝΟΠΟΙΙΑ ΤΣΑΒΟΛΑΚΗ
Ο Γιάννης Τσαβολάκης, οινολόγος στον Νέστορα από το 1975 έως το 1995, ξεκίνησε το δικό του οινοποιείο στην Καλαμάτα, έχοντας δίπλα του την κόρη του Μαρία και τον γαμπρό του Γιάννη Μαριό. Από την αρχή αποφάσισαν να μην αποκτήσουν ιδιόκτητο αμπελώνα και έστρεψαν την προσοχή τους στους συνεργαζόμενους παραγωγούς, με τους οποίους έχουν σταθερή σχέση. Ξεκίνησαν με βιολογική παραγωγή, εξ ου και το όνομα της εταιρείας, BIOVIN, στη συνέχεια ωστόσο λόγω της γραφειοκρατίας εγκατέλειψαν τις πιστοποιήσεις, αν και κάποια από τα σταφύλια που προμηθεύονται είναι βιολογικά. Το οινοποιείο παράγει 11 ετικέτες και περίπου 90.000 φιάλες, με βασικές ποικιλίες το Cabernet, το Merlot, το Chardonnay, το Μοσχοφίλερο, το Sauvignon Blanc, τη Mαλαγουζιά, τον Ροδίτη.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Πάμισος 2020 ― Chardonnay από περιοχή της Τριφυλίας.
• Ροδόσταμα 2020 ― Sauvignon Blanc, Μαλαγουζιά από τη Μεσσηνία.
• Μerlot 2021. • Nέδων ― Cabernet Sauvignon 2020, χωρίς βαρέλι.
PATSOUROS WINERY AND VINEYARS
Ο Στέφανος Πατσούρoς είναι εκπρόσωπος της τρίτης γενιάς της οικογένειας που ασχολείται με το κρασί. Ο παππούς του έφτιαχνε κρασί στο σπίτι, όπως πολλοί άλλωστε την εποχή εκείνη, και το πούλαγε, ο πατέρας του, μετά από καριέρα στο εμπορικό ναυτικό, αποφάσισε να επιστρέψει στα πάτρια και να φτιάξει ένα οινοποιείο. Ο 28χρονος Στέφανος, με σπουδές χημικού, συνειδητοποίησε την αγάπη του για το κρασί όταν φύτεψε το πρώτο του αμπέλι. Αγαπά τους πειραματισμούς και έχει ιδιαίτερη αδυναμία στην τοπική ποικιλία Φιλέρι, το οποίο θεωρεί εύκολο στο αμπέλι και τίμιο στην παραγωγή. Το οινοποιείο παράγει τέσσερις ετικέτες, έχουν όμως στα σκαριά άλλες τέσσερις, και οι βασικές ποικιλίες είναι: Grenache Blanc, Φιλέρι, Μαλαγουζιά, Syrah, Μοσχάτο, Τempranillo, με το τελευταίο να προέρχεται από ένα αμπέλι που βρέθηκε τυχαία και αγοράστηκε. Η συνολική παραγωγή είναι γύρω στις 70.000-80.000 φιάλες.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Rigel 2022 ― Φιλέρι 100%, με έντονα αρώματα λεμονιού.
• Ιlian 2022 ― Grenache Blanc δεξαμενής, λιπαρό, ταιριάζει με τοπικά πιάτα.
• Μόχθος 2022 ― Ροζέ, Syrah, Μαλαγουζιά, γαστρονομικό κρασί, η πρώτη ετικέτα του Στέφανου.
• Αλεπουδάκι ― Ένα εξαιρετικό ημίγλυκο Μοσχάτο.
ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΨΑΡΟΥΛΗ
Η Οινοποιία Ψαρούλη βρίσκεται στη Βασιλάδα Μεσσηνίας, μια ανάσα από την Αρχαία Μεσσήνη. Η οικογένεια Ψαρούλη δραστηριοποιείται στην αμπελουργία από το 1948.O Kωνσταντίνος Ψαρούλης το 2013 ξεκίνησε η παραγωγή στο νέο οινοποιείο, το οποίο βρίσκεται δίπλα στους ιδιόκτητους αμπελώνες, φυτεμένους όλους στα εδάφη μιας προϊστορικής λίμνης. Εδώ συναντάμε τον μεγαλύτερο αμπελώνα Ασύρτικου της Μεσσηνίας – 60 στρέμματα. Άλλες ποικιλίες που οινοποιούνται είναι: Μαλαγουζιά, Chardonnay, Φιλέρι, Syrah, Cabernet Sauvignon, Αγιωργίτικο, Merlot. H συνολική παραγωγή είναι γύρω στις 90.000 φιάλες, εκ των οποίων ένα τμήμα εξάγεται. Παράγονται συνολικά εννέα ετικέτες, μονοποικιλιακά κυρίως κρασιά, με τη Ρετσίνα από Ασύρτικο να ξεχωρίζει, όπως επίσης και το ημίγλυκο από Μαλαγουζιά. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια το οινοποιείο είναι επισκέψιμο και έχει την τύχη να δέχεται πολλούς επισκέπτες, που απολαμβάνουν τις γευστικές δοκιμές μέσα στον αμπελώνα.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Ασύρτικο 2022 ― Λαμπερό, κρυστάλλινο χρώμα, διακριτικά αρώματα εσπεριδοειδών με επίγευση μπανάνας.
• Chardonnay 2022 ― Αρώματα μελιού και βανίλιας, ένα πληθωρικό Chardonnay.
• Mαλαγουζιά 2022 ― Προερχόμενη από ένα ορεινό αμπελοτόπι, γεμάτη φρεσκάδα από άγουρα κίτρινα φρούτα, με τόνους από χαμομήλι και lime.
ASTIR X ΞΥΓΚΩΡΟΣ
Δύο αδέλφια από την Καλαμάτα, ο Βαγγέλης και ο Στάθης Ξυγκώρος, και δύο Βορειοελλαδίτες, ο Βαγγέλης Παπαϊωάννου και ο Στέλιος Μαυρομάτης, με κοινό πάθος για το κρασί βρίσκονται πίσω από την Astir X.
Oι τέσσερίς τους σε μια τυχαία συνάντηση αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με στόχο την παραγωγή ποιοτικών κρασιών που ταξιδεύουν σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ξεκινώντας από τον τόπο παραγωγής τους, την Καλαμάτα. Η πρώτη ύλη των κρασιών της Αstir X προέρχεται από 800 στρέμματα συνεργαζόμενων αμπελώνων από όλη την Πελοπόννησο. Η αμπελουργική ομάδα συνεργάζεται στενά με τους 88 αμπελουργούς από όπου προέρχονται τα σταφύλια που οινοποιούνται στο οινοποιείο. Μαλαγουζιά, Φιλέρι, Μοσχάτο, Ροδίτης και Chardonnay από λευκές, Αγιωργίτικο, Cabernet Sauvignon, Grenache Rouge, Merlot και Τempranillo από ερυθρές. Το οινοποιείο βρίσκεται σε έναν χώρο 14 στρεμμάτων στις παρυφές της Καλαμάτας, διαθέτει στεγασμένους χώρους 2.500 τ.μ. και φιλοξενεί τα πιεστήρια, τους οινοποιητές και τις ανοξείδωτες, ψυχόμενες δεξαμενές χωρητικότητας 3.000 τόνων. ΔΟΚΙΜΆΣΑΜΕ • Mati Fortuna 2022 ― Λευκό Moσχοφίλερο, Chardonnay. • Μati Fortuna 2022 ― Ροζέ Αγιωργίτικο, Merlot.
OINOΠΟΙΕΙΟ ΓΚΟΤΣΗ
Ο ίδιος επέστρεψε στην περιοχή προκειμένου να αναβιώσει τα οικογενειακά αμπέλια, χωρίς ωστόσο να έχει αρχικά σκοπό να φτιάξει οινοποιείο. Αγόρασε κι άλλα αμπέλια και τελικά το 2002 ξεκίνησε τη δική του παραγωγή, με οινολόγο την Ιωάννα Δαβλέρη. Το οινοποιείο, αποτελούμενο από παλιά πέτρινα κτίρια τα οποία σιγά σιγά ανασκευάζει, περιλαμβάνει και το παλιό ελαιοτριβείο και στόχος του είναι να γίνει κάποια στιγμή επισκέψιμο. Βρίσκεται στα Διόδια Μεσσηνίας και οι αμπελώνες ξεκινούν από τα 350 μ. υψόμετρο. Παράγει τέσσερις σειρές ετικετών –Ψαθί, Διόδια, Νάσος και Μονοποικιλιακά–, καθώς και δύο σειρές premium ετικέτες – Τρεις Κόρες, ένα ροζέ από Μerlot, και την ετικέτα Δύο Κόσμοι, Ασύρτικο, που είναι και το καμάρι του οινοποιείου. Ο συγκεκριμένος αμπελώνας βρίσκεται στα 350 μέτρα, είναι ένα ξερικό αμπέλι σε έδαφος από κοκκινόχωμα και παράγει γύρω στις 6.000 φιάλες. Συνολική παραγωγή γύρω στις 70.000 φιάλες.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
• Διόδια 2022 ― Μοσχάτο 60%, Ασύρτικο 40%, δροσερό, καλοκαιρινό κρασί που ταιριάζει με τα τοπικά πιάτα.
• Νάσος 2021 ― Μοσχοφίλερο. Ένα γεμάτο φρεσκάδα Μοσχοφίλερο, με δροσερή οξύτητα, πολύ φινετσάτο.
• Δύο Κόσμοι 2022 ― Ασύρτικο 100%, μια πολύ ωραία έκφραση του Ασύρτικου εκτός Σαντορίνης, με ωραία οξύτητα και ορυκτότητα.
• Οι Κόρες 2022 ― Ροζέ Merlot, ένα γαστρονομικό, μεστό κρασί.
