«Πώς πήγε η βόλτα; Νομίζω ότι το λιοντάρι αρχίζει σιγά σιγά να ξυπνάει…»
Κάπως έτσι με καλωσόρισε ο Μένιος Τουρλότος από το εστιατόριο «17 χωριά» στη Νεμέα, όπου τον συνάντησα μια Παρασκευή του Φεβρουαρίου. Και είχε δίκιο. Στη Νεμέα τα τελευταία χρόνια, αλλά και τους τελευταίους μήνες, ζυμώνονται εξελίξεις πέραν του κρασιού. Είναι ξεκάθαρο ότι η πόλη, η ζώνη, η κοινωνία και τα οινοποιεία προχωρούν μαζί μπροστά για την επόμενη μέρα.

Νέοι παίκτες στη Νεμέα

«Με λογισμό και μ’ όνειρο», έγραφε ο Διονύσιος Σολωμός στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», όμως συχνά στο ελληνικό οινικό επιχειρηματικό τοπίο απουσιάζει ο λογισμός, με αποτέλεσμα τα οινικά όνειρα να ναυαγούν. Πολλές φορές ξεχνάμε ότι τα οινοποιεία είναι μονάδες παραγωγής με μεγάλα έξοδα και για να είναι βιώσιμα θα πρέπει να είναι κερδοφόρα, συνδυάζοντας ταυτότητα, ποιότητα και ποσοτική παραγωγή.

Σε αυτό το πλαίσιο ο χώρος του κρασιού στην Ελλάδα αναδιαμορφώνεται, και η Νεμέα δεν αποτελεί εξαίρεση: μη βιώσιμες μονάδες εξαγοράζονται, νέα πρόσωπα επενδύουν και το τοπίο αλλάζει.

Μία από τις πιο ηχηρές εξελίξεις στην περιοχή είναι η εξαγορά του Κτήματος Νέμειον από την Cavino, τη μεγαλύτερη οινική βιομηχανία της Ελλάδας. Η Cavino –που πρόσφατα εξαγόρασε και την ιστορική «Ελληνικά Κελλάρια Οίνων» (Κουρτάκης)– εδώ και χρόνια παρήγε κρασί σε συνεργαζόμενα οινοποιεία της Νεμέας, αλλά πλέον έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει εντός της ζώνης ένα αυτόνομο οινοποιείο κύρους, στα πρότυπα του Κτήματος Μέγα Σπήλαιο.

Η εταιρεία επί της ουσίας αγόρασε το οινοποιείο και έναν μικρό αμπελώνα 10 στρεμμάτων περιμετρικά αυτού, αλλά ο στόχος είναι μέσα από αγορές γης να δημιουργηθεί ένας αμπελώνας 200 στρεμμάτων και ετήσια παραγωγή 200.000 φιαλών premium κρασιών. Το όνομα του νέου οινοποιείου δεν έχει δοθεί ακόμα, ενώ φέτος θα παραχθούν οι πρώτοι 250 τόνοι.

Ταυτόχρονα η Semeli, με το πανέμορφο οινοποιείο του Κτήματος που βρίσκεται ανάμεσα στους ιδιόκτητους αμπελώνες 300 στρεμμάτων στο ημιορεινό Κούτσι Νεμέας, έχει πρόσφατα περάσει από την οικογένεια Σάλλα στην ιδιοκτησία της Premia Properties των αδελφών Γεωργιάδη.

Οι αδελφοί Γεωργιάδη πλέον δραστηριοποιούνται στον χώρο του κρασιού πολύ δυναμικά και σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο, μέσω της εξαγοράς της Boutari (Μαντίνεια, Νάουσα, Γουμένισσα), μέσω της συνεργασίας με την ΤΕΜΕΣ για την ανάπτυξη των Navarino Vineyards και πλέον με τη Semeli, με το οινοποιείο-κόσμημα στο Κούτσι και τις πολυτελείς υποδομές φιλοξενίας.

Οι 10 σουίτες είναι διαθέσιμες σε εταιρείες και οργανισμούς που θέλουν να οργανώσουν events, φέρνοντας τα στελέχη τους κοντά στη φύση και στο αμπέλι, είτε σε παρέες ιδιωτών, εφόσον νοικιάσουν όλα τα δωμάτια μαζί. Σε κάθε περίπτωση, η Semeli άνοιξε οινοτουριστικούς δρόμους υψηλού επιπέδου, από μια εποχή στην οποία αυτό φαινόταν αρκετά μακριά.

ΠΟΠ Nemea Lions

Η ονομασία προέλευσης γύρω από την οποία δομούνται τα σπουδαία κρασιά της ζώνης όλα αυτά τα χρόνια είναι η ΠΟΠ Νεμέα, με τη δυνατότητα της προαιρετικής ένδειξης Reserve ή Grand Reserve για ελαφρώς ή περισσότερο παλαιωμένα κρασιά. Πλέον έρχεται να προστεθεί μια νέα ΠΟΠ, η ΠΟΠ Nemea Lions, από τη σοδειά του 2024 και με πιθανή κυκλοφορία το 2026.

Πρόκειται για την πρώτη single vineyard ΠΟΠ στην Ελλάδα και παρακάτω σταχυολογώ τις προϋποθέσεις για την πιστοποίηση:

• Ταύτιση αμπελοτεμαχίου και κρασιού από έναν single vineyard αμπελώνα ολοκληρωμένης διαχείρισης, ηλικίας τουλάχιστον 10 ετών
• Αποδόσεις 800 κιλά/στρέμμα
• 13% minimum αλκοόλ, 5 g/l minimum οξύτητα
• Κατ’ ελάχιστον 12 μήνες βαρέλι και 6 μήνες φιάλη
• Κυκλοφορία τουλάχιστον δύο χρόνια μετά τον τρύγο
• Μέχρι 3 κρασιά Lions ανά παραγωγό, 5.000 λίτρα ανά σοδειά
• Όλες οι φιάλες αριθμημένες
• Συνολικά έως 99.999 φιάλες Nemea Lions ετησίως
• Πιστοποίηση από ΔΗΩ, με οργανοληπτική αξιολόγηση από επιτροπή 7 μελών:
  • 1 Master of Wine
  • 2 οινολόγοι από τα οινοποιεία (εναλλάξ κάθε χρονιά)
  •  4 sommeliers

Το κρασί θα έχει ελάχιστη τιμή πώλησης και θα κυκλοφορεί σε φιάλη ενιαίου σχήματος που θα διατίθεται από τον ΣΟΝ.

Συζητώντας με τους οινοπαραγωγούς, διαπίστωσα ότι υπάρχουν όλα τα πιθανά συναισθήματα: κάποιοι είναι ενθουσιασμένοι, άλλοι επιφυλακτικοί, κάποιοι αρνητικοί και άλλοι εντελώς αρνητικοί.

Κάποιοι πιστεύουν στο εγχείρημα, αλλά θεωρούν ότι η σοδειά του 2024 «δεν κάνει για Lions», λόγω καιρικών ιδιαιτεροτήτων και αμπελουργικών δυσκολιών.

Εγώ πάντως ανυπομονώ να δοκιμάσω τα νέα κρασιά, όταν και εφόσον προκύψουν – όλα τα υπόλοιπα θα απαντηθούν στην πορεία.

Νέες υποδομές

Κάθε αρχή και δύσκολη, λένε. Η αρχή έχει γίνει, η εξέλιξη είναι μπροστά μας και τα δύσκολα είναι ήδη πίσω μας. Η Νεμέα έχει και ξενοδοχεία και εστιατόρια!

Ξενοδοχεία

Αυτή τη στιγμή η Νεμέα έχει διαθέσιμα 14 δωμάτια από τα δύο οργανωμένα ξενοδοχεία που ήδη λειτουργούν, ενώ μέχρι το καλοκαίρι θα προστεθούν ακόμα 17 δωμάτια από τα δύο νέα ξενοδοχεία που αυτή την εποχή ολοκληρώνονται, φτάνοντας τα 31 δωμάτια συνολικά.

Η οινοτουριστική προοπτική της περιοχής θα αποκτήσει μια άλλη δυναμική όταν φτάσουν ή ξεπεράσουν τα 100 δωμάτια, παρ’ όλα αυτά η αρχή έχει γίνει και το μέλλον προδιαγράφεται λαμπρό.

• Kera Neme (Κερά Νεμέ) – Το πρώτο οργανωμένο ξενοδοχείο της Νεμέας άνοιξε τον Αύγουστο του 2023 από τη μεγαλωμένη στη Νεμέα Μαρία Αθανασίου. Δύο παραμελημένα κτίρια στην οδό Δερβενακίων, που στο παρελθόν είχαν φιλοξενήσει βενζινάδικα, προποτζίδικα και κυνηγετικούς συλλόγους, ενώθηκαν σε ένα, προσφέροντας στη σύγχρονη πόλη εννέα υπέροχα δωμάτια, μια όμορφη πίσω αυλή και ένα καλαίσθητο πέτρινο κελάρι γευσιγνωσίας. Το ξενοδοχείο που περισσότερο από όλα έστειλε το μήνυμα ότι στη Νεμέα κάτι αλλάζει.
• Naias (Ναϊάς) – Στις αρχές του 2024 και έξι μήνες μετά το Kera Neme, η επίσης ντόπια Ιωάννα Πέζου-Αναγνωσταρά μαζί με τον σύζυγό της μετέτρεψαν ένα οικογενειακό ακίνητο της οδού Δερβενακίων, που είχε στεγάσει ζαχαροπλαστείο, φαστ φουντ, πιτσαρία και μπαράκι ελληνικής μουσικής, σε ξενοδοχείο. Ένα φιλόξενο και σύγχρονο ξενοδοχείο πέντε δωματίων που βρίσκεται δίπλα σε όλα, με επιπλέον μια ήσυχη πίσω αυλή και μια φροντισμένη μικρή ταράτσα.
• Terra Vinum – Το νέο ξενοδοχείο των επενδυτών Ορφέα Βεϊνόγλου και Βασίλη Καπουράλου στον κόμβο της Νεμέας, στην είσοδο της πόλης, αναμένεται να ξεκινήσει να λειτουργεί το Πάσχα του 2025, με 12 ολοκαίνουργια δωμάτια, ένα roof bar με μοναδική θέα στη Ζήρεια και στον επιβλητικό Βράχο της Παναγίας, ενώ στο ημιυπόγειο ένας υπέροχος χώρος εκδηλώσεων και γευσιγνωσίας με ανεξάρτητο οινοφυλάκιο υπόσχεται μοναδικές στιγμές οινικής κατάνυξης. Το σημείο στην είσοδο της πόλης είναι στρατηγικό από κάθε άποψη.
• Leon Suites – Ο μεγαλωμένος στην Αθήνα, αλλά με καταγωγή από τη Νεμέα, οινόφιλος Γιώργος Αλεξόπουλος αγαπά τη Νεμέα, καθώς εδώ περνούσε τις διακοπές του ως παιδί. Όταν του δόθηκε η ευκαιρία, ανακαίνισε με πολύ χαρακτήρα ένα παλιό αρχοντικό στο αδιέξοδο της οδού Παν. Ανέστη πίσω από το Ηρώο, φτιάχνοντας πέντε δωμάτια και μία σοφίτα με πέτρα και γήινα χρώματα, στα πρότυπα της ιταλικής εξοχής. Αναμένεται να ανοίξει τον Ιούνιο του 2025.

Εστιατόρια

«Πού θα φάω στη Νεμέα;» Ένα πάντα επίκαιρο και νευραλγικό ερώτημα, που στην περίπτωση της Νεμέας, αν έχεις στον νου σου να πιεις εξίσου όμορφα, απαντάται σχετικά εύκολα: «Εδώ και εκεί».

Δύο οινικά εστιατόρια έχει για την ώρα η Νεμέα, τα οποία όμως σε αποζημιώνουν: έχουν στήσει το μενού τους με σκοπό να αναδείξουν το κρασί, με πληθώρα ετικετών, με ατμόσφαιρα που δίνει αξία στις στιγμές και τις αναμνήσεις που προκύπτουν, όσο και στην ίδια την εμπειρία της γεύσης.

• Σοφός – Ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 από τη γιαγιά ως ταβέρνα, στη συνέχεια το δούλεψε η κόρη της και εδώ και σχεδόν 20 χρόνια έχει αναλάβει ο εγγονός της, Γιώργος Σοφός, ο οποίος το έχει μεταμορφώσει σε έναν ναό ποιοτικής γαστρονομίας. Έμφαση στις τοπικές πρώτες ύλες, γεύσεις αληθινές, με ζεστασιά αλλά και φινέτσα, λινά τραπεζομάντιλα και εξαιρετικά ποτήρια.

Μια μεγάλη λίστα επιλεγμένων κρασιών από τη Νεμέα σού δίνει την ευκαιρία να δοκιμάσεις τη δουλειά των κορυφαίων παραγωγών της ζώνης επί του πεδίου: στο τραπέζι με μοναδικά πιάτα που είναι φτιαγμένα με γνώμονα το κρασί. Ο Γιώργος Σοφός και η Ειρήνη Κόρακα έχουν εμπειρία, άποψη, αγάπη για τη Νεμέα και ξέρουν καλά και τι πρέπει, και τι μπορεί η περιοχή. Πάντα χαίρομαι να τρώω στο εστιατόριό τους και να κουβεντιάζω μαζί τους, μαθαίνω πολλά.

• 17 χωριά – Ο Μένιος Τουρλότος πέρασε τα πρώτα του παιδικά χρόνια στην Κυψέλη και ήρθε στη Νεμέα σε ηλικία 12 ετών. Το 2019 άνοιξε στην οδό Δερβενακίων το εστιατόριο «Αντίκα», το οποίο άλλαξε όνομα σε «17 χωριά», κρατώντας όμως τις αντίκες, τα ξύλινα έπιπλα και την τόσο όμορφη, ζεστή ατμόσφαιρα.

Μαζί με τους συνεταίρους του προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία γεύσης που βασίζεται σε τοπικά υλικά, ντόπιους τυροκόμους και φάρμες της ευρύτερης περιοχής, ενώ το οινοφυλάκιο στο πατάρι αποτελεί έναν θησαυρό της Νεμέας με παλιές χρονιές, σπάνιες εμφιαλώσεις και κρασιά-σύμβολα της περιοχής. 99% της λίστας είναι από τη Νεμέα και τη Μαντίνεια, με τη Νεμέα να πρωταγωνιστεί.

Ορίστε και το τελευταίο μέρος, με την ίδια φροντίδα: διακριτικό bold, χωρίς καμία αλλαγή στην ουσία του κειμένου.

Οι παθογένειες

Ήρθες στη Νεμέα, έφαγες, ήπιες, επισκέφτηκες οινοποιεία. Είναι και τα αρχαία. Και μετά;

Λείπει ένα μουσείο για το αμπέλι, το σταφύλι και το κρασί. Λείπει ένα διαδραστικό μυθολογικό πάρκο στην περιοχή που είναι παγκοσμίως γνωστή για τον Ηρακλή και το λιοντάρι του, όπως και για τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, όχι μακριά από εδώ.

«Είναι καλοδεχούμενες οι αλλαγές, αλλά έπρεπε όλα αυτά να έχουν γίνει αρκετά νωρίτερα», όπως μου αναφέρει ο Γιώργος Σοφός του ομώνυμου εστιατορίου.

«Σε λίγο θα γίνει ο βιολογικός καθαρισμός, με δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων, και θα σκαφτεί όλη η Νεμέα». Γιατί όχι νωρίτερα;

Λείπει επίσης η αισθητική. Η οδός Δερβενακίων θα μπορούσε να έχει γίνει μια γραφική, λιθόστρωτη περαντζάδα, μια υπέροχη βόλτα, αλλά πότε;

Και μια και τα λέμε όλα, ας πούμε και για «το αστειάκι». Η Νεμέα είναι η οινική περιοχή που κάποιοι έμπειροι πλην επιπόλαιοι οινόφιλοι αγαπούν να υποτιμούν. Σε αυτό έχουν βοηθήσει και κάποιοι ίσως άστοχοι χαρακτηρισμοί της Νεμέας σε έντυπα ως «η Τοσκάνη της Ελλάδας».

Η φύση της Νεμέας, βέβαια, μοιάζει με αυτήν της Τοσκάνης: και οι δύο περιοχές έχουν ελιές, αμπέλια και κυπαρίσσια. Απλώς λείπουν από τη Νεμέα η αρχιτεκτονική, η κουλτούρα, η γαστρονομία και κάποια ακόμα κομμάτια του οινικού παζλ.

Συνεπώς, όχι τόσο άστοχος, όσο παρεξηγήσιμος ο παραλληλισμός με την Τοσκάνη, που όμως αποτελεί βούτυρο στο ψωμί των εγχώριων οινικών εξυπνάκηδων.

Η Νεμέα είναι η μεγαλύτερη ΠΟΠ ζώνη της Ελλάδας και των Βαλκανίων, με 27.000 στρέμματα αμπελώνων. Το 80% εξ αυτών είναι φυτεμένα με Αγιωργίτικο.

Εδώ δραστηριοποιούνται 50 οινοποιεία που παράγουν ΠΟΠ Νεμέα, με τα 36 εξ αυτών να είναι μέλη του Συνδέσμου Οινοποιών ΠΟΠ Νεμέας (ΣΟΝ).

Εδώ παράγονται κρασιά που αποτελούν κόσμημα του ελληνικού αμπελώνα, όπως:

• το Μικροκλίμα του Παπαϊωάννου,
• το Κτήμα Γαία,
• η Δρυόπη Reserve,
• το Old Vines του Μητραβέλα,
• το Terra Leone Ammos Reserve του Παλυβού,
• ο Μαύρος Κώνος της Στροφιλιάς,
• η Grande Cuvée του Σκούρα
  και τόσα άλλα.

Μια περιοχή μοναδική στην Ελλάδα, που μπορείς να μιλήσεις για την ολότητά της, με το πλήθος των μοναδικών κρασιών και οινοποιείων της να αποδεικνύει ότι όλο αυτό δεν είναι τυχαίο.

Η σκέψη μου λοιπόν είναι: γιατί δεν αγαπάμε τη Νεμέα γι’ αυτό που είναι και όχι γι’ αυτό που δεν είναι;

Όπως με τους αγαπημένους μας ανθρώπους δηλαδή. Ξέρουμε καλά όλα αυτά που η Νεμέα δεν είναι. Και λοιπόν;

Η Νεμέα έχει πολλά, και μάλιστα ανεπανάληπτα στοιχεία, που αξίζει να αγαπηθούν!

Ακούτε το λιοντάρι που βρυχάται;

Κλασικά ονόματα

• Αμπελώνες Παπαϊωάννου, Νεμέα
T 27460 23894, papaioannouwines.gr

• Γαία Οινοποιητική, Κούτσι Νεμέας
T 27460 22057, gaiawines.gr

• Κτήμα Αϊβαλή
T 27520 21175

• Κτήμα Γκόφα, Νεμέα
T 27460 24281, ktimagofa.gr

• Κτήμα Δρυόπη, 14ο χλμ. Τρίπολης–Καστρίου
T 2710 544440, tselepos.gr

• Κτήμα Λαντίδη, Ξηρόκαμπος, Νεμέα
T 27460 24056, 210 654 4905, lantides.gr

• Κτήμα Μητραβέλα
T 27460 22293, mitravelas.gr

• Κτήμα Μπαϊρακτάρη, Νεμέα
T 27460 20455, bairaktariswines.gr

• Κτήμα Παλυβού, Νεμέα
T 27460 24190, palivos.gr

• Κτήμα Ρεπάνη, Νεμέα
T 27460 20450, repanis.gr

• Κτήμα Χαρλαύτη, Νεμέα
T 27460 24197, harlaftis.gr

• Κτήμα Σεμέλη, Κούτσι Νεμέας
T 27460 20360, semeliestate.gr

• Στροφιλιά
T 27460 51240, strofiliawines.gr

• Αμπελώνες Ζαχαριά, 2ο χλμ. επαρχιακής οδού Νεμέας
T 27460 22667, zacharias.com.gr

• Αμπελώνες Μπαραφάκα
T 27460 22484, barafakawines.gr

• Κτήμα Σκούρα, 10ο χλμ. Άργους–Στέρνας, Μαλανδρένι
T 27510 23688, skouras.gr

• Οινοποιείο Οικογένειας Ιερόπουλου, Τούρμπιζα, Νεμέα
T 27460 20800, f-iero.gr

Αφανείς ήρωες

• Κτήμα Μπίζιος
T 27460 51426, biziosestate.g

• Κτήμα Πυργάκη
T 27460 51360, oinopoiio-pirgaki.g

• Κτήμα Ράπτη
T 27460 61700, ktimarapti.gr

• Οινοποιείο Λαυκιώτη
T 27460 31000, lafkiotis.gr

• Κτήμα Σπυρόπουλου
T 27960 61406, 27960 61400, ktimaspiropoulos.com

• Οινοποιία Κορωνιώτη, Πανόραμα, Άργος
T 27510 91785, koroniotiswinery.gr

• Οινοποιία Παπαντώνη, Άργος
T 27510 23620, papantonis.gr

Νέο κύμα

• Κτήμα Καραμήτσου
T 27460 23305, karamitsoswinery.com

• Κτήμα Οικογένειας Αναστασίου
T 27460 23123, ktimaanastasiou.gr

• Gatsinos Winery
T 27460 51111, gatsinos.gr

• Οινοποιείο Μητράκου
T 697 388 9830, mitrakoswines.gr

• Οινοποιία Αθανασίου
T 27460 22408, athanasiouwines.gr

• Οινοποιία Νικολάου
T 27463 04908, domainenikolaou.gr

• Οινοποιία Σελλάς
T 694 615 2633, sellaswinery.gr

• Papagiannakopoulos Wines
T 694 790 0079, papagiannakopoulos.com

• Κτήμα Όψιμος
T 697 349 3028, 697 495 7878