Φεύγοντας από το Κτήμα Χατζημιχάλη στα τέλη Ιουλίου, μετά από μια γεμάτη ημέρα εξερευνώντας αμπελώνες και δοκιμάζοντας τα κρασιά του, ένιωσα ότι μόλις είχα έρθει σε επαφή με ένα από τα λιγοστά, κεφαλαιώδους σημασίας success stories του σύγχρονου ελληνικού οινικού πολιτισμού.
Ένα κεφάλαιο κλασικό, σταθερό, αξιόπιστο, που πολλές φορές ξεχνάμε να του αποδώσουμε αυτά που του οφείλουμε ως Έλληνες οινόφιλοι. Αλήθεια, εσείς πότε ήταν η τελευταία φορά που επισκεφτήκατε ή δοκιμάσατε συνολικά τα κρασιά του Κτήματος Χατζημιχάλη;
«Πίνουμε Χατζημιχάλη»: η ατάκα των δεκαετιών του 1980 και του 1990 που υποδήλωνε την επιλογή του μικρού, του ποιοτικού, του εξαίρετου.
Ο Χατζημιχάλης σε μεγάλο βαθμό ξεκίνησε τη μεγίστης σημασίας ιστορία των «κρασιών ταυτότητας» στη χώρα μας, αναλαμβάνοντας εκ των πρώτων να καλύψει το αβυσσαλέο κενό μεταξύ της χωρικής οινοποίησης –του κρασιού «του χωριού» δηλαδή– και των αδιάφορων μαζικών, βιομηχανικών κρασιών. Και πράγματι, τα επόμενα χρόνια, δεκάδες οινοποιεία εμπνεύστηκαν από την οινική επιτυχία αλλά και την κουλτούρα που γεννήθηκε και διαδόθηκε από το Κτήμα της Αταλάντης, προσπαθώντας να γίνουν εκείνοι οι νέοι Χατζημιχάληδες.
Γίνεται όμως να γίνεις Χατζημιχάλης και, αν ναι, πώς; Στην πράξη, λιγοστά alter ego το κατάφεραν, καταλαβαίνοντας –με τον δύσκολο τρόπο ίσως– ότι μαζί με την ποιητική πλευρά της οινικής δημιουργίας, αλλά και την τεχνογνωσία, την επιστημονικότητα και την έμπνευση, χρειάζεται να έχει κανείς ανεπτυγμένο επιχειρηματικό προφίλ, σχέδιο και στρατηγική. Ο Χατζημιχάλης έκανε τσεκ σε όλα τα σημεία, ήταν ποιητής, επιστήμονας και επιχειρηματίας ταυτόχρονα, γι’ αυτό και πέτυχε.
Η επίσκεψή μου στο Κτήμα Χατζημιχάλη στα τέλη Ιουλίου με βοήθησε να βιώσω το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης δημιουργικής οινικής δουλειάς, που κρατάει πλέον μισό αιώνα, από το 1973, τότε που ο Δημήτρης Χατζημιχάλης εγκατέστησε τους πρώτους οικογενειακούς αμπελώνες στις πλαγιές της Αταλάντης, ανάμεσα στον Παρνασσό και τον Ευβοϊκό κόλπο. Είχα τη χαρά να με ξεναγήσει ο εξαιρετικός Λεωνίδας Χατζημιχάλης, ένας πραγματικά σπάνιος επαγγελματίας και γνώστης της ιστορίας και των σημερινών δεδομένων του Κτήματος Χατζημιχάλη, που μαζί με τον αδελφό του Παναγιώτη συνεχίζουν το έργο που ξεκίνησε ο πατέρας τους Δημήτρης, ο οποίος παραμένει ενεργός δίπλα τους, όποτε τον χρειάζονται.
Ο Δημήτρης Χατζημιχάλης δεν είχε κάποια πατρογονική σχέση με την Αταλάντη, αλλά την επέλεξε ψάχνοντας το ιδανικό οινοπέδιο για να δώσει σάρκα και οστά στις οινικές του εμπνεύσεις. Μάλλον τον κέρδισε η προνομιακή τοποθεσία ανάμεσα στο βουνό και στη θάλασσα. Τα αμπέλια δροσίζονται το καλοκαίρι από τα ρεύματα αέρα που πνέουν από το βουνό, ενώ η σχετική εγγύτητα στο νερό μειώνει το ενδεχόμενο παγετών την άνοιξη.
Ένα terroir που προάγει την ισορροπία και μειώνει τις ακρότητες της θερμοκρασίας εκατέρωθεν. Κάπως έτσι ο Δημήτρης Χατζημιχάλης αγόρασε τα πρώτα 90 στρέμματα στη Χουλέβαινα το 1973. Για να αντεπεξέλθει στα έξοδα των πρώτων επενδύσεων, κάθε Σεπτέμβριο έφερνε από τον Καναδά γαλοπούλες, τις οποίες εξέθρεφε και πουλούσε την περίοδο των Χριστουγέννων. Τιμής ένεκεν, η γαλοπούλα αποτελεί μέχρι σήμερα το τόσο αναγνωρίσιμο σήμα του οινοποιείου. Ο μεγαλύτερος όμως επενδυτικός οίστρος συνέβη το 2004, όταν αγοράστηκαν οι τελευταίοι αμπελώνες, φτάνοντας συνολικά τα 2.000 στρέμματα, ενώ χτίστηκαν τα περισσότερα κτίρια, το επισκέψιμο τμήμα του οινοποιείου, χώροι εκδηλώσεων και άλλα.
Η περιοχή αυτή είναι γνωστή με το όνομα Χουλέβαινα και ο αμπελώνας είναι 70% Chardonnay και το υπόλοιπο Μαλαγουζιά, Cabernet Sauvignon, Merlot, Ρομπόλα, Αθήρι και Sauvignon Blanc. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται η Αλεπότρυπα, 100 στρέμματα αφιερωμένα αποκλειστικά στο Ασύρτικο.
«Θέλεις να δούμε κι άλλους αμπελώνες;», μου λέει ο Λεωνίδας. «Γι’ αυτό ήρθα!», του απαντώ και φύγαμε για τον μαγευτικό αμπελώνα Δρύσμπεϊ πάνω σε όμορφες πλαγιές. Εκεί είδαμε τους τρυγητές του Κτήματος να μαζεύουν άριστης ποιότητας Sauvignon Blanc, με το Syrah και το Merlot σε διπλανά κομμάτια του ίδιου Κτήματος να περιμένουν τη σειρά τους τις επόμενες ημέρες. Τα σταφύλια μπαίνουν σε μικρά τελάρα και από εκεί στα φορτηγά που θα τα οδηγήσουν στο οινοποιείο. Δοκιμάσαμε κάποιες ρώγες και ήταν δροσερό, λεμονάτο, υπέροχο. Στην ακριβώς απέναντι πλαγιά φαίνονται οι Ράχες Γαλανού.
Είναι η επόμενη στάση μας και, φτάνοντας στο εκκλησάκι του Αγίου Βάκχου, ένας υπέροχος αμπελώνας σε ασβεστολιθικό υπέδαφος και αργιλώδη εδάφη απλώνεται γύρω μας, με τη θέα στην κοιλάδα να κόβει την ανάσα. Εδώ έχουμε κυρίως Cabernet Sauvignon αλλά και το Sauvignon Blanc Κρυόβρυση, Μαλαγουζιά, Aglianico και άλλα. Η βόλτα συνεχίστηκε στον Άη Γιώργη, όπου βγαίνει η λευκή και ερυθρή Κάβα Χατζημιχάλη, μεταξύ άλλων.
Επιστρέψαμε στο οινοποιείο, όπου μετά την καθιερωμένη βόλτα στους χώρους παραγωγής και στο κελάρι με τα βαρέλια, καταλήξαμε να δοκιμάζουμε 15 υπέροχα κρασιά.
Ξεκινήσαμε με τα λευκά και το υπέροχο λευκό Alfega 2023, ένα εκφραστικό blend από 40% Sauvignon Blanc, 40% Μαλαγουζιά και 20% Ρομπόλα από ημιορεινά και πεδινά αμπελοτόπια, με αρώματα από ροδάκινο, βερίκοκο, μπανάνα και πεπόνι. Γοητευτικό και αρωματικό, χωρίς να είναι κουραστικό.
Η Μαλαγουζιά Δρυός 2023 με 20% ζύμωση σε βαρέλι προσφέρει στρογγυλάδα, ισορροπία και όμορφη οξύτητα, σε μια ιδανική εκδοχή της ποικιλίας. Το Sauvignon Blanc Αμπελοτόπι Κρυόβρυση 2023 χαρίζει απλόχερα γλυκόξινα αρώματα, μήλο, λίγη πράσινη πιπεριά και πολλή φρεσκάδα στο στόμα, ενώ το Chardonnay Αμπελοτόπι Χουλέβαινα 2023 αποτελεί ένα κλασικό Chard δεξαμενής με έμφαση στη δομή και ήπια αρώματα από ροδάκινο, αγιόκλημα και πεπόνι. Το Ασύρτικο Αμπελοτόπι Αλεπότρυπα 2023, με έξι μήνες sur lie στη δεξαμενή, χαρίζει λεμονάτη ορυκτότητα, υψηλή οξύτητα και αποζητά επειγόντως ποιοτική ψαροφαγία. Το Ασύρτικο-Sauvignon Blanc 2023 στη λευκή αμμοβολημένη φιάλη, λίγο πιο «catchy» και εμπορικό, συνδυάζει τις αρετές των δύο ποικιλιών. Το λευκό Κάβα Δρυός 2022 (40% Ασύρτικο, 35% Μαλαγουζιά, 25% Chardonnay), με έξι μήνες παλαίωση σε δρύινα βαρέλια και έξι μήνες στις φιάλες, χαρίζει λευκόσαρκα φρούτα, ζύμες και μια υπέροχη λιπαρότητα, με την οξύτητα να εξισορροπεί το σύνολο. Το επίσης βαρελάτο Καπνίας λευκός 2022 είναι ένα ποικιλιακό Chardonnay από το αμπελοτόπι Ζυγός και γοητεύει με την πολύπλοκη πληθωρικότητά του.
Το ροζέ Alfega 2023 με έκανε να αναρωτιέμαι τι πήγε τόσο στραβά και τα υπέροχα σκουρόχρωμα ροζέ βγήκαν εκτός μόδας. Ένα πραγματικά απολαυστικό μεσογειακό ροζέ, ένα από τα τελευταία του είδους στην Ελλάδα. Βέβαια ο Χατζημιχάλης έγινε αρχικά γνωστός για τα κόκκινα κρασιά, και όχι άδικα. Η αμμοβολημένη λευκή φιάλη σε κόκκινο με 50% Schioppettino και 50% Λημνιό χαρίζει άφθονο φρούτο, άνθη, πατέ ελιάς και μια ιταλική κομψότητα. Το ερυθρό Alfega 2019 είναι ο ορισμός του value, με 12 μήνες βαρέλι, δύο χρόνια επιπλέον παλαίωση σε δεξαμενή και φιάλη, με αποτέλεσμα αρώματα από κράνμπερις, άνθη, δέρμα και δρυ. Το πιο juicy ερυθρό ακούει στο όνομα Syrah Αμπελοτόπι Δρύσμπεϊ με μαύρα κεράσια, γραφίτη, μπαχάρι και δέρμα και μια υποδειγματική ισορροπία, ενώ το μονοποικιλιακό Aglianico 2019 με ταξίδεψε νοερά στην Ιταλία με τον umami χαρακτήρα, τις λεπτόκοκκες τανίνες και τη μακρά ισορροπία του. Και μετά η σημαία του Κτήματος, το Cabernet Sauvignon 2019, που αποτελεί χαρμάνι από διάφορα αμπέλια, δίνοντας στον οινοποιό τη δυνατότητα να συνθέσει τα επιμέρους κατά το δοκούν. Κλασικό κρασί με cassis, μπαχαρικά, οξύτητα, τανίνες, σώμα και αλκοόλ στο max. Μια λίγο πιο New World προσέγγιση ο ερυθρός Καπνίας 2020 από το αμπελοτόπι Ζυγός, με 24 μήνες βαρέλι και 12 μήνες φιάλη, το κρασί που πρέπει να υπάρχει σε οποιοδήποτε steak house.
Υπέροχα κρασιά, αποκλειστικά από ιδιόκτητους αμπελώνες της περιοχής της Αταλάντης. 2.000 στρέμματα, 750.000 φιάλες, 50 χρόνια προσφοράς και δημιουργίας.
Γιατί, όπως πάντα, μαέστρος είναι ο χρόνος. Για να φτάσουμε σε μια συγκεκριμένη στιγμή, στις 30 Ιουλίου 2024, να δοκιμάζουμε ένα κρασί σαν το Aglianico ή τον Καπνία Cabernet Sauvignon και να λέμε «τι ωραίο κρασί!», έχουν προηγηθεί δεκαετίες έρευνας, καλλιέργειας, πειραματικών οινοποιήσεων, δοκιμών, αναμπελώσεων, αναστοχασμών, φιλοσοφήσεων, επιλογών, επανασχεδιασμού.
Καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι όλα τα κρασιά του Κτήματος Χατζημιχάλη αποπνέουν μια σιγουριά, μια συμπαγή ταυτότητα, έναν σφιχτό χαρακτήρα, ένα μεγάλο όραμα. Ένα μάθημα ζωής που οφείλουμε σε αυτή την οικογένεια. Αγαπημένο Κτήμα Χατζημιχάλη, σας ευχαριστούμε!
