Η Δράμα είναι μια περιοχή που έχει καταφέρει να αποτελεί αιχμή του ελληνικού κρασιού με οινοποιεία που ξεχωρίζουν. Σύγχρονος τεχνολογικός εξοπλισμός, μοντέρνες μέθοδοι καλλιέργειας, ποιοτικά κρασιά με σημαντικές διακρίσεις και δυναμική παρουσία στις οινικές αγορές της Ελλάδας και του εξωτερικού είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της οινικής ζώνης.
Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος στη Δράμα καταγράφουμε τα επιχειρηματικά σχέδια των οινοποιείων που συμμετέχουν στον Σύνδεσμο Οινοποιών. Οι εκπρόσωποι των οινοποιείων μιλούν για επενδύσεις, αναπτυξιακά έργα, εξαγωγές, τιμές, δυναμικότητα παραγωγής, ποικιλίες, στυλ και ετικέτες. Ακόμα μαθαίνουμε τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση του σοβαρού θέματος της κλιματικής αλλαγής, τις νέες φυτεύσεις που προγραμματίζονται, τις οινοτουριστικές προσπάθειες.
Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη
Το οινοποιείο που έγινε η μήτρα για τα υπόλοιπα οινοποιεία της Δράμας, έχει στην ιδιοκτησία του 2.800 στρέμματα, σχεδόν το 50% της αμπελουργικής ζώνης. Η συνολική παραγωγή είναι περίπου 1,2 εκατομμύρια φιάλες ετησίως και είναι σχεδόν ισο μοιρασμένη σε λευκά, ροζέ και κόκκινα κρασιά. Από αυτά περίπου το 40% έως 45% εξάγεται κυρίως σε Γερμανία και ΗΠΑ, ενώ συνολικά τα κρασιά του Κτήματος φτάνουν σε 26 χώρες, με βασικούς πελάτες την αγορά της HORECA.
Όπως λέει ο Γεράσιμος Λαζαρίδης, «αν και η αγορά του σταφυλιού θα ήταν οικονομικότερη της ιδιοκαλλιέργειας, δεν επιλέγουμε αυτή τη λύση γιατί θέλουμε να έχουμε τον πλήρη έλεγχο στην ποιότητα της πρώτης ύλης. Αυτή είναι μια πρακτική που ακολουθούν τα περισσότερα οινοποιεία στη Δράμα, με αποτέλεσμα να είναι πολύ περιορισμένη η διάθεση κρασιού σε χύμα μορφή». Στη ραχοκοκαλιά του Κτήματος συνεχίζουν να βρίσκονται οι ποικιλίες Sauvignon Blanc, Ασύρτικο και Cabernet Sauvignon. Παράλληλα όμως αυξάνεται το ποσοστό ελληνικών ποικιλιών, όπως η Μαλαγουζιά, η οποία χρειάστηκε να σκαρφαλώσει στις πλαγιές του Κατάφυτου Δράμας για να βρει την απαραίτητη δροσιά και να επιβιώσει της κλιματικής αλλαγής.
Μεταξύ των νέων επιχειρηματικών κινήσεων, ξεχωρίζει η προετοιμασία ενός ψηφιακού καταστήματος, το οποίο θα λειτουργήσει στις αρχές του 2025 και θα διαθέτει όλα τα προϊόντα του Κτήματος με έμφαση σε παλιές χρονιές και στη νέα κατηγορία των βαλσαμικών ξυδιών, της οποίας τα entry level προϊόντα είναι ήδη διαθέσιμα στην αγορά.
Από τις επενδύσεις του Κτήματος αξίζει να σταθεί κανείς στην ολοκαίνουργια γραμμή εμφιάλωσης, η οποία παρέχει σημαντικό βαθμό αυτοματοποίησης και έχει δυνατότητα εμφιάλωσης αφρωδών οίνων, μια κατηγορία, στην οποία το Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη είναι από τα λίγα που έχει προϊόντα στην περιοχή της Δράμας.
Επίσης, σχεδόν έτοιμο, είναι ένα νέο κτίσμα, εντός των εγκαταστάσεων του οινοποιείου, το οποίο θα λειτουργήσει ως wine bar, προσφέροντας θέα στους αμπελώνες.
Κτήμα Τέχνη Οίνου
Από τα 700 στρέμματα που αξιοποιεί το Κτήμα, τα περισσότερα ανήκουν σε συνεργάτες αμπελουργούς, ωστόσο γίνεται μια στροφή στην αύξηση των ιδιόκτητων εκτάσεων, όπως αυτή στο Κατάφυτο, όπου όπως λέει ο Άκης Παπαδόπουλος, βρίσκεται ο υψηλότερος αμπελώνας της Ελλάδας σε υψόμετρο 1.100 μέτρα.
Η γραμμή παραγωγής του Κτήματος επαρκεί για 400.000 φιάλες, εκ των οποίων το 65% αφορά σε λευκά κρασιά, το 25% κόκκινα και το 10% ροζέ. Συνολικά το Κτήμα διαθέτει στην αγορά 12 ετικέτες, εκ των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό ανήκει στη σειρά Τέχνη Αλυπίας και Ήδυσμα Δρυός με 3 και 4 ετικέτες αντίστοιχα. Η HORECA είναι ο κύριος αγοραστής των κρασιών του Κτήματος, εκ των οποίων περίπου 35% εξάγονται σε Γερμανία, ΗΠΑ και Καναδά, ενώ έχει ανοίξει ο δρόμος και για πιο εξωτικές χώρες, όπως η Ιαπωνία, ο Παναμάς και το Μεξικό.
Στόχος, όπως λέει ο Ακης Παπαδόπουλος είναι «να γίνουν πειραματισμοί που θα αυξήσουν τον αριθμό των ετικετών, χωρίς όμως σημαντική αύξηση της συνολικής παραγωγής». Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον αναμένουμε περισσότερα κρασιά στις κατηγορίες premium και super premium από το Κτήμα. Ήδη τα κρασιά του Κτήματος στο ράφι αποτιμώνται κατά μέσο όρο πάνω από τα 16 ευρώ. Όσον αφορά νέα προϊόντα, πιο κοντά στην παραγωγή βρίσκεται μια Μαυροδάφνη.
Στη διάθεση για πειραματισμούς βοηθά σημαντικά η επένδυση που έχει γίνει σε τεχνολογία και αυτοματισμούς, με το αποτέλεσμα που είδαμε να είναι το πιο high tech οινοποιείο που έχουμε επισκεφθεί μέχρι σήμερα. Όπως λέει ο Ακης Παπαδόπουλος, η επένδυση σε τεχνολογία έχει κάνει την απόσβεσή της, εξοικονομώντας κυρίως χρόνο που επιτρέπει περισσότερο πειραματισμό πάνω στην οινοποίηση.
Η κλιματική αλλαγή είναι η αιτία που οι ιδιοκτήτες του Κτήματος έχουν επιλέξει να πάνε σε μεγαλύτερα υψόμετρα, ενώ συνολικά ελληνικές και ξένες ποικιλίες είναι πλέον ισομοιρασμένες μετά από επαναφυτεύσεις σχεδόν στο 30% του αμπελώνα.
Κτήμα Παυλίδη
Το Κτήμα Παυλίδη ξεκίνησε να οινοποιεί το 2000 και σήμερα αξιοποιεί σταφύλια από περίπου 850 ιδιόκτητα στρέμματα και άλλα 100 συνεργαζόμενων αμπελουργών. Η ζήτηση κυρίως σε λευκό κρασί, ήταν η αιτία για ένα νέο πλάνο φύτευσης 300 στρεμμάτων, τα οποία θα ενισχύσουν την τωρινή παραγωγική δυνατότητα των 500.000 φιαλών ετησίως. Από αυτές το λευκό της σειράς Thema είναι περίπου το 65% της παραγωγής, το κόκκινο Thema το 25% και το υπόλοιπο μοιράζονται οι υπόλοιπες ετικέτες με παραγωγές μέχρι 10.000 φιάλες. Από το σύνολο της παραγωγής το 25% με 27% ταξιδεύει εκτός Ελλάδας, κυρίως στις αγορές Γερμανίας, ΗΠΑ και Καναδά.
Ο μέσος όρος των κρασιών του Κτήματος είναι ίσως ο υψηλότερος στην περιοχή της Δράμας, δεδομένου ότι ξεπερνά τα 17 ευρώ ανά φιάλη, μετά και την αύξηση τιμών που έγινε το 2022.
Όπως λέει ο Θανάσης Εξάρχου, οινολόγος του Κτήματος, με εννέα ετικέτες στις σειρές Thema και Emphasis, το Κτήμα Παυλίδη είναι μάλλον πανελληνίως το οινοποιείο με τις λιγότερες ετικέτες (δεδομένου του όγκου και της αναγνωρισιμότητας), γεγονός που σύμφωνα με τον ίδιο αποτελεί μια από τις ενδείξεις της προσήλωσης του ιδιοκτήτη στην τελειοποίηση του κρασιών που παράγει. Από τις δύο σειρές η Thema απευθύνεται κυρίως στη HORECA και είναι αυτή που θα ενισχυθεί περισσότερο από το νέο πλάνο φύτευσης.
Εκεί όμως που φαίνεται να ανεβαίνουν πολύ οι παλμοί του Θανάση Εξάρχου, είναι όταν μιλάει για μια τρίτη έκταση περίπου 100 στρεμμάτων σε υψόμετρο 700 μέτρων, η οποία καλλιεργείται εξ΄ αρχής για να δώσει τα ερχόμενα χρόνια τα δύο νέα super premium κρασιά του Κτήματος, ένα κόκκινο και ένα λευκό. Αυτή η νέα κατηγορία σε συνδυασμό με την είσοδο του Κτήματος στο ροζέ, είναι η πρόκληση για τη νέα γενιά του Κτήματος και συγκεκριμένα την κόρη του Χριστόφορου Παυλίδη, η οποία αναμένεται σύντομα να αναλάβει ενεργό ρόλο στη διοίκηση.
Στον τομέα των επενδύσεων, τρέχει ήδη ένα αναπτυξιακό έργο ύψους 3 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο μοιράζεται στην ανανέωση των αμπελώνων, σε εξοπλισμό και κτιριακές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με τον Θανάση Εξάρχου, η οδική πρόσβαση είναι το βασικό εμπόδιο για την ανάπτυξη του οινοτουρισμού στην περιοχή, η οποία έχασε και το χιονοδρομικό κέντρο που ήταν ένας από τους πόλους έλξης, ο οποίος πλέον μεταφέρθηκε στη γειτονική Βουλγαρία.
Οινοποιείο Οινογένεσις
Ο Μπάκης Τσάλκος έχει κάνει ήδη πάνω από 45 τρύγους μαζί με τον φετινό, ξεκινώντας τα πρώτα του βήματα στη Γαλλία και στη συνέχεια ήρθε στην Ελλάδα στην περιοχή της Δράμας όπου έγινε υπεύθυνος παραγωγής και συνεταίρος του Κώστα Λαζαρίδη.
Το 2007 ξεκίνησε τη δική του επιχειρηματική πορεία με τη δημιουργία του Οινοποιείου Οινογένεσις, το οποίο έχει στην ιδιοκτησία του περίπου 200 στρέμματα και παράγει από αυτά 180.000 με 200.000 φιάλες κρασί ετησίως. Εξ αυτών το 80% είναι λευκά κρασιά που διανέμονται κυρίως στην αγορά της HORECA σε Ελλάδα και εξωτερικό. Στο εξωτερικό φεύγει περίπου το 30% της ετήσιας παραγωγής και στόχος είναι το ποσοστό αυτό να αυξηθεί. Με 13 ευρώ μέσο όρο τιμής στο ράφι, ο Μπάμπης Τσάλκος θεωρεί ότι βρίσκεται στο χαμηλότερο δυνατό όριο, ώστε η επιχείρηση να παραμείνει λειτουργική.
Μαζί με το γιό του Αλέξανδρο στοχεύουν στην άριστη πρώτη ύλη και για αυτό η αύξηση της παραγωγής δεν είναι κύριος στόχος. Προσωρινά, οι φυτεύσεις παραμένουν σε πεδινές περιοχές της Δράμας και της Καβάλας, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους οινοποιούς που έχουν επενδύσει σε φυτεύσεις σε μεγάλα υψόμετρα.
Η εικόνα του οινοποιείου για τον επισκέπτη είναι εντυπωσιακή, γεγονός που μαζί με την ποιότητα των κρασιών συμβάλει ώστε οι επισκέπτες του οινοποιείου να φτάνουν και να ξεπερνούν τους 9.000 ετησίως χωρίς να υπολογίζονται οι επισκέπτες την περίοδο της Δραμοινογνωσίας. Όπως λέει ο Μπάκης Τσάλκος, οι καλύτεροι πελάτες λιανικής προέρχονται από χώρες των Βαλκανίων, ενώ σημαντικά έχει βοηθήσει και η κρουαζιέρα στο λιμάνι της Καβάλας.
Κτήμα Μανωλεσάκη
Με 200 ιδιόκτητα στρέμματα και κάποια επιπλέον ενοικιαζόμενα, το Κτήμα Μανωλεσάκη παράγει περίπου 180.000 φιάλες ετησίως και επιπλέον διαθέτει κυρίως στην αγορά της Δράμας μικρή ποσότητα κρασιού σε μορφή ασκού. Συνολικά οι 8 ετικέτες του Κτήματος μοιράζονται σε 3 λευκά, 2 ροζέ και 3 κόκκινα, με αναλογία 50% ροζέ, 35% λευκό και 15% κόκκινο. Σε πειραματικό στάδιο βρίσκεται και μια νέα ετικέτα, η οποία θα βασίζεται στην ποικιλία Βιδιανό, φέρνοντας την Κρήτη πιο κοντά στη Δράμα.
Στόχος, όπως λέει ο Γιώργος Μανωλεσάκης, ιδιοκτήτης του Κτήματος, είναι « να αυξηθεί η παραγωγή στις 250.000 φιάλες και για να γίνει αυτό θα χρειαστεί επένδυση στην επέκταση του οινοποιείου, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Ο αμπελώνας δέχεται αλλαγές, οι οποίες δίνουν χώρο σε ελληνικές ποικιλίες. Το 1999, όταν ξεκινήσαμε ήμασταν πιο πολύ στο Merlot, με τον καιρό όμως φυτέψαμε Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Λημνιό και η πιο πρόσφατη φύτευση είναι το Βιδιανό». Πλέον, ο αμπελώνας είναι μοιρασμένος σε ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες, ενώ το μέλλον προβλέπεται πιο ελληνικό.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής κατευθύνεται στη HORECA και από αυτό ένα 20% πηγαίνει στο εξωτερικό. Στόχος είναι η αύξηση των εξαγωγών και για αυτό η εταιρεία επέλεξε ένα νέο συνεργάτη που θα τη βοηθήσει να εξαπλωθεί περισσότερο στην αγορά της Γερμανίας.
Κτήμα Μιχαηλίδη
Το 2004, το Κτήμα Μιχαηλίδη παρουσίασε τα πρώτα κρασιά του στην ελληνική αγορά, αλλά ο ιδιοκτήτης του Κτήματος με επιχειρηματικό δαιμόνιο από τα 16 του, είχε καταφέρει να πουλάει κρασί στην περιοχή της Δράμας, κάνοντας, ενώ ήταν ακόμα στο Λύκειο, τζίρο κοντά στα 8 εκατομμύρια δραχμές.
Από τότε ο Ιορδάνης Μιχαηλίδης δε σταμάτησε να μεγαλώνει το αμπελάκι του και πλέον έχει φτάσει τα 130 ιδιόκτητα στρέμματα με παραγωγή από 70.000 έως 80.000 φιάλες ανάλογα με τη χρονιά. «Φέτος, ο τρύγος θα μας ρίξει κάτω από τις 70.000 φιάλες», λέει ο Ιορδάνης Μιχαηλίδης, « οπότε δεν θα καλύψουμε την περσινή ζήτηση, η οποία όπως κάθε χρονιά μας κάνει sold out». Ωστόσο, ο ίδιος αρνείται την αγορά σταφυλιού, καθώς όπως λέει είναι ίσως το μοναδικό οινοποιείο στην περιοχή που τηρεί απαράβατα αυτόν τον κανόνα.
Από το σύνολο της παραγωγής, δημιουργούνται 8 ετικέτες με τα λευκά και ροζέ να είναι περίπου το 60% και τα κόκκινα το υπόλοιπο. Ο μέσος όρος στο ράφι κυμαίνεται από τα 14 έως τα 15 ευρώ, το οποίο δεν είναι έκπληξη για τη Δράμα, είναι όμως έκπληξη ότι η βασική εξαγωγική αγορά, όπου πηγαίνει περίπου το 40% της παραγωγής είναι η Ελβετία.
Οι ελληνικές ποικιλίες έχουν πλέον σημαντική θέση στις επιλογές του Κτήματος, με Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Μαυροδάφνη και Μαυροτράγανο, ενώ στο μυαλό του ιδιοκτήτη είναι και ένας πειραματισμός με Riesling. «Δεν μας ενδιαφέρει το ΠΟΠ, οπότε οι διεθνείς ποικιλίες, μια εκ των οποίων θα συμμετέχει στο λευκό ΠΟΠ, (όταν αυτό καθιερωθεί» δεν είναι για εμάς δέσμευση», λέει ο Ιορδάνης Μιχαηλίδης. Αυτό που προβληματίζει τον ίδιο είναι η κλιματική αλλαγή, κυρίως για τη Μαλαγουζιά, η οποία δε δείχνει να είναι ανθεκτική. Ωστόσο, δεν έχει πάρει ακόμα απόφαση, για αλλαγές στον αμπελώνα, άλλωστε, η αύξηση της παραγωγής δεν είναι μέσα στους στόχους του.
Όσον αφορά τον οινοτουρισμό, ο Ιορδάνης Μιχαηλίδης βρίσκει ενδιαφέρουσα μια επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία θα περιλαμβάνει και χώρο διαμονής, αλλά είναι σε αναμονή των εξελίξεων, καθώς αυτή την περίοδο δεν είναι ξεκάθαρο αν η οικονομία θα περάσει δυνατή κρίση. Όταν θα πάρει την απόφαση, η επένδυση θα γίνει σταδιακά με ίδια κεφάλαια, χωρίς δανεισμό.
