Η ηρεμία που αποπνέει το τοπίο στο Αμύνταιο είναι μεθυστική. Φωλιασμένο ανάμεσα σε καταπράσινες πεδιάδες και ορεινούς όγκους, με το νερό να κυριαρχεί, σε ένα υψίπεδο περιτριγυρισμένο από τέσσερις λίμνες, τη Βεγορίτιδα, τη λίμνη Πετρών, τη Χειμαδίτιδα και τη Ζάζαρη, νομίζεις ότι ζεις σε όνειρο.
Αυτές οι λίμνες δεν προσφέρουν μόνο εκπληκτική θέα, αλλά αποτελούν και σημαντικούς υδροβιότοπους, φιλοξενώντας σπάνια είδη πτηνών, ενώ το τοπίο χαρακτηρίζεται από εύφορες πεδιάδες, οι οποίες είναι ιδανικές για γεωργική παραγωγή, και από τους γύρω λόφους, που δημιουργούν ένα ιδανικό μικροκλίμα για την καλλιέργεια αμπελιών. Η περιοχή, εξάλλου, γνωρίζει μεγάλη οινική ανάπτυξη, με παραγωγούς από όλη την Ελλάδα να εκδηλώνουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Και όχι μόνο, καθώς έρχεται στο προσκήνιο της επικαιρότητας και για έναν ακόμα σημαντικό λόγο: καλείται να προσαρμοστεί στη μετά λιγνίτη εποχή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον τόπο και τους κατοίκους της, αντιμετωπίζοντας την πρόκληση της μετάβασης σε μια νέα εποχή βιώσιμης ανάπτυξης.
Κλίμα και Προϊόντα
Το κλίμα της περιοχής είναι ηπειρωτικό, με ψυχρούς χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια. Οι θερμοκρασιακές διακυμάνσεις μεταξύ ημέρας και νύχτας, καθώς και η παρουσία των λιμνών επηρεάζουν θετικά την ανάπτυξη των αμπελιών, προσδίδοντας στα κρασιά της περιοχής ξεχωριστό χαρακτήρα. Η οικονομία του Αμυνταίου βασίζεται κυρίως στη γεωργία, την κτηνοτροφία και την οινοπαραγωγή. Η περιοχή είναι γνωστή για τα τοπικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, όπως φασόλια, πιπεριές και γαλακτοκομικά. Τα φασόλια του Αμυνταίου, που καλλιεργούνται στις εύφορες πεδιάδες, είναι ιδιαίτερα δημοφιλή για τη γεύση και τη θρεπτική τους αξία, ενώ και οι πιπεριές Φλωρίνης είναι εξίσου διάσημες.
Ωστόσο, και η αμπελουργία έχει αναπτυχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Τα αμπέλια καλλιεργούνται σε υψόμετρα που κυμαίνονται από 500 έως 700 μ. και οι αμπελώνες καλύπτουν μια μεγάλη έκταση, μετατρέποντας την περιοχή σε έναν από τους πιο σημαντικούς αμπελουργικούς τόπους της Ελλάδας.
Τα Κρασιά του Αμυνταίου
Το Αμύνταιο είναι η μοναδική ζώνη Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) στη Βόρεια Ελλάδα για αφρώδη και απλά κρασιά. Ο σταρ των αμπελώνων της περιοχής είναι το Ξινόμαυρο, μία από τις πλέον αγαπημένες και αναγνωρισμένες ελληνικές ποικιλίες. Το Ξινόμαυρο του Αμυνταίου ξεχωρίζει για τον έντονο αρωματικό του χαρακτήρα, που περιλαμβάνει νότες κόκκινων φρούτων, ντομάτας και γλυκών μπαχαρικών, καθώς και για τη φυσική του οξύτητα, που το καθιστά εξαιρετικά κατάλληλο για παλαίωση. Όμως, διαφοροποιείται από τους συγγενείς της Νάουσας ή της Γουμένισσας κυρίως, γιατί είναι αρκετά πιο μαλακό στις τανίνες του.
Στην περιοχή παράγονται τρεις βασικοί τύποι κρασιών: κόκκινα, ροζέ και αφρώδη. Τα αφρώδη κρασιά του Αμυνταίου, φτιαγμένα κυρίως από Ξινόμαυρο, είναι πολύ φημισμένα και ανταγωνίζονται επάξια διεθνή αφρώδη, χάρη στην πολυπλοκότητά τους και τη φρεσκάδα τους. Τα ροζέ κρασιά είναι επίσης εξαιρετικά δημοφιλή, προσφέροντας φρουτώδη και ζωντανά αρώματα που αντανακλούν τον μοναδικό χαρακτήρα του μικροκλίματος της περιοχής.
Το Ταξίδι μας
Λίγα χιόνια, τα οποία τις επόμενες μέρες έγιναν πολλά, έδωσαν έναν εορταστικό τόνο. Το Αμύνταιο, μια μικρή πόλη της Δυτικής Ελλάδας, προετοιμαζόταν για να υποδεχθεί το κρύο, με τους κατοίκους να κόβουν πυρετωδώς ξύλα, όντας μαθημένοι στους δύσκολους χειμώνες. Ο κίτρινος παραδοσιακός σιδηροδρομικός σταθμός δεσπόζει στην είσοδο της πόλης και παρά τους λίγους μόνιμους κατοίκους ο τόπος έχει ζωή, αφού η Φλώρινα απέχει μόλις μισή ώρα και οι επισκέπτες είναι πολλοί.
Όπως ανακαλύψαμε, το Αμύνταιο δεν προσφέρει μόνο εξαιρετικά κρασιά, αλλά και μια γαστρονομική παράδοση που συμπληρώνει ιδανικά την οινική εμπειρία. Τα τοπικά εστιατόρια σερβίρουν παραδοσιακά πιάτα, όπως κρέας στη γάστρα, φασολάδα και γεύματα που περιλαμβάνουν ντόπιες πιπεριές. Ακριβώς δίπλα, στα 550 μ. υψόμετρο, το Ξινό Νερό είναι ένα χωριό διάσημο για το ομώνυμο φυσικό μεταλλικό νερό του, από το 1958. Δύο εξαιρετικής ποιότητας εστιατόρια-ξενώνες βρίσκονται στην περιοχή ανεβάζοντας τον πήχη ψηλά.
Η ΤΑΒΕΡΝΑ «ΘΩΜΑΣ»
Η ταβέρνα «Θωμάς» βρίσκεται στην είσοδο του Σκλήθρου, ενός καταπράσινου χωριού στους πρόποδες του όρους Βίτσι. Με ιστορία που ξεπερνά τα 50 χρόνια, αποτελεί δημιούργημα του Θωμά και της Ελένης Πασπάλη. Η οικογενειακή αυτή επιχείρηση συνεχίζει την παράδοση, προσφέροντας πιάτα που αναδεικνύουν την τοπική κουζίνα, συνοδευόμενα από μια εντυπωσιακή κάβα κρασιών, με περίπου 500 αποκλειστικά ελληνικές ετικέτες – ανάμεσά τους και παλιές σοδειές.
Η wine list του «Θωμά» κοιτάζει στα μάτια λίστες δημοφιλών εστιατορίων. Η ελληνικότητα της λίστας δίνει αυτονόητα έμφαση στην τοπική παραγωγή, περιλαμβάνοντας κυρίως κρασιά από τη Μακεδονία και την υπόλοιπη Βόρεια Ελλάδα, εκτεινόμενη και σε κρασιά της υπόλοιπης χώρας.
Απέναντι από την ταβέρνα λειτουργεί ο πετρόκτιστος ξενώνας «Αγκωνάρι» με δέκα δωμάτια, εκ των οποίων τα τρία διαθέτουν τζάκι, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη εμπειρία φιλοξενίας.
Ο «ΚΟΝΤΟΣΩΡΟΣ»
Σε κοντινή απόσταση, στο χωριό Ξινό Νερό, βρίσκεται το εστιατόριο «Κοντοσώρος», που άνοιξε το 1989 από τον Νίκο Κοντοσώρο και την Πετρούλα Σέλτσα. Γρήγορα εξελίχθηκε σε γαστρονομικό προορισμό για την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, προσφέροντας πιάτα που συνδυάζουν την παράδοση με σύγχρονες γεύσεις, με πιο αγαπημένο το θρυλικό σουτ μακάλο: μοσχαρίσια τηγανητά κεφτεδάκια που κολυμπούν μέσα σε χυλό από αλεύρι, ζωμό κότας και σαφράν!
Την παράδοση και το ταλέντο του Νίκου Κοντοσώρου, που «έφυγε» νωρίς δυστυχώς, συνεχίζουν επάξια η Πετρούλα Σέλτσα με την κόρη της. Η κάβα του εστιατορίου περιλαμβάνει πάνω από 200 ετικέτες κρασιών, με έμφαση στα οινοποιεία της περιοχής, και έχει πολλούς θησαυρούς, ενώ δίπλα από το εστιατόριο λειτουργεί ο ξενώνας της οικογένειας με έξι παραδοσιακά δωμάτια, επιτρέποντας στους επισκέπτες να συνδυάσουν τη γαστρονομική εμπειρία με μια άνετη διαμονή.
Τις ημέρες παραμονής μας στην περιοχή, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε ωραίους ανθρώπους, αφιερωμένους σε αυτό που κάνουν, οι οποίοι μοιράστηκαν μαζί μας τις ιστορίες τους.
Νέα σελίδα για το Ξινό Νερό
Το «Ξινό Νερό», με την ιδιαίτερη όξινη-ιαματική του γεύση και τον φυσικό εμπλουτισμό σε ασβέστιο και μαγνήσιο, είναι διάσημο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Από την ίδρυση της επιχείρησης, το 1958, εξελίχθηκε σε πρότυπο μοντέλο δημοτικής διαχείρισης, ενώ το 2010, με τη διοικητική μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», έγινε 100% δημοτική επιχείρηση υπό τη διαχείριση του δήμου. Το φυσικώς ανθρακούχο νερό από την πηγή Πόιρο, πρόσφατα αναγνωρισμένο ως ιαματικό, αποτελεί το κύριο προϊόν της.
«Η επιχείρηση καταγράφει εντυπωσιακή ανάπτυξη, με τον ετήσιο κύκλο εργασιών να φτάνει τα 6,5 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, η παραγωγή δεν επαρκεί για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση, τόσο εντός Ελλάδας όσο και από αγορές του εξωτερικού, όπως οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Αυστραλία», μας λέει ο Χρήστος Θωμαΐδης, πρόεδρος της «Ξινό Νερό».
«Σε αυτό το πλαίσιο, η επιχείρηση έχει ενταχθεί σε αναπτυξιακό πρόγραμμα ύψους 5 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία ενός σύγχρονου εργοστασίου. Το νέο εργοστάσιο, που θα ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια, θα περιλαμβάνει προηγμένες γραμμές παραγωγής και δυνατότητα δημιουργίας νέων προϊόντων, όπως αναψυκτικά και γευστικές παραλλαγές του ανθρακούχου νερού. Παράλληλα, επενδύει 1,2 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων».
Η «Ξινό Νερό» στηρίζει ευάλωτες ομάδες, ενώ επανεπενδύει τα κέρδη της για την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας. Επιπλέον, σχεδιάζεται η δημιουργία επισκέψιμου χώρου για την ανάδειξη των ιαματικών ιδιοτήτων του νερού. Με νέες εγκαταστάσεις, επενδύσεις και στρατηγικές συνεργασίες, η επιχείρηση φιλοδοξεί να καθιερωθεί ως ένα διεθνώς αναγνωρισμένο brand, διατηρώντας την ποιότητα και τον κοινωφελή της χαρακτήρα.
Εξερευνώντας τον Αρκτούρο, Καταφύγιο Άγριας Ζωής στη Βόρεια Ελλάδα
Στα καταπράσινα τοπία της Βόρειας Ελλάδας, κοντά στο Ξινό Νερό, το καταφύγιο του Αρκτούρου αποτελεί έναν από τους πιο ξεχωριστούς προορισμούς για τους λάτρεις της φύσης και των άγριων ζώων. Το κέντρο φιλοξενεί αρκούδες, λύκους και άλλα άγρια ζώα, προσφέροντάς τους μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή.
Οι περιπατητικές διαδρομές οδηγούν σε χώρους όπου μπορείτε να παρατηρήσετε τις αρκούδες και τους λύκους στο φυσικό τους περιβάλλον, πάντα υπό την εποπτεία εξειδικευμένου προσωπικού. Οι ιστορίες διάσωσης των ζώων, από παράνομες αιχμαλωσίες ή άλλες δύσκολες συνθήκες, αναδεικνύουν τη σημαντική δουλειά του Αρκτούρου.
Η περιοχή γύρω από το καταφύγιο προσφέρει πολλές επιλογές για περιηγήσεις, με το Νυμφαίο να κλέβει τις εντυπώσεις με τα πέτρινα αρχοντικά του και την παραδοσιακή του ατμόσφαιρα. Μια επίσκεψη στον Αρκτούρο δεν είναι απλώς μια εκδρομή στη φύση, αλλά μια εμπειρία που ευαισθητοποιεί και εμπνέει, υπενθυμίζοντας τη σημασία της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και άγριας ζωής.
ΚΤΗΜΑ ΚΥΡ-ΓΙΑΝΝΗ
Στο σημείο που κάποτε έστεκε η περίφημη Παράγκα της Κυρ-Γιάννη, που χάρισε και το όνομα στη γνωστή ετικέτα, δεσπόζει πλέον το νέο κτίριο του οινοποιείου. Στην πόρτα μάς υποδέχεται ο επικεφαλής οινολόγος του Κτήματος, Αντώνης Κιοσέογλου, ο οποίος δύσκολα μπορεί να κρύψει τη χαρά του για το γεγονός ότι μας καλωσορίζει σε αυτό το νέο κτίριο, που φιλοξενεί τους χώρους παραγωγής, τα γραφεία των εργαζομένων, καθώς και την εξαιρετικά καλαίσθητη αίθουσα γευσιγνωσίας.
Δικαιολογημένα, καθώς το σημείο όπου βρίσκεται, στον Άγιο Παντελεήμονα, διαθέτει καταπληκτική θέα στη λίμνη Βεγορίτιδα, η οποία, κάτω από το φως του ήλιου που δύει, αποκτά μια ομορφιά απόκοσμη. Αυτή την πανέμορφη εικόνα θα είχε δει και ο κυρ Γιάννης όταν έφτιαχνε την πρώτη εκείνη παράγκα σε αυτό το σημείο, για να οινοποιεί τα σταφύλια από τον ιδιόκτητο αμπελώνα του Κτήματος στον οποίο καλλιεργούνται, εκτός από Ξινόμαυρο, και αρκετές άλλες ποικιλίες, όπως Sauvignon Blanc, Aσύρτικο, Ροδίτης, Syrah.
Χάρη στην επιμονή και στο όραμα του γιου του Στέλλιου, που είχε εδώ και χρόνια στο μυαλό του να μετατρέψει σε επισκέψιμο και αυτό το οινοποιείο της Κυρ-Γιάννη, μεγάλωσε για να μπορεί σήμερα να δέχεται τους επισκέπτες που επιθυμούν να γνωρίσουν από κοντά τις ετικέτες του Αμυνταίου που παράγει το Κτήμα. Βιομηχανικό στιλ, σε συνδυασμό με ένα ζεστό κόκκινο χρώμα τερακότας, χαρακτηρίζει το εξωτερικό του κτιρίου, ενώ και ο σχεδιασμός του εσωτερικού με τη βιομηχανική οροφή προδίδει μια ιδιαίτερα προσεγμένη προσέγγιση της ανακαίνισης. Ο χώρος της παραγωγής είναι μεγάλος και άνετος, ώστε να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες για την παραγωγή όλων των ετικετών αλλά και των πειραματικών οίνων.
Η πιο πρόσφατη προσθήκη στον μακρύ κατάλογο των projects που εμπνέονται τα ακούραστα μυαλά των ανθρώπων του Κτήματος Κυρ-Γιάννη, η Scaperdas Frères –τα νέα αφρώδη που παράγονται από Ξινόμαυρο με την παραδοσιακή μέθοδο–, καταλαμβάνει μεγάλο τμήμα του χώρου παραγωγής με τον εξοπλισμό που απαιτείται. Ο κ. Κιοσέογλου μας μιλάει με ενθουσιασμό γι’ αυτή τη νέα προσπάθεια που έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει καρπούς, «έχει όμως δρόμο μπροστά της», όπως παραδέχεται ο ίδιος. H ετικέτα οφείλει την ονομασία της στον προπάππου του Στέλλιου Μπουτάρη, ο οποίος ξεκίνησε από την Καστοριά με ελάχιστα εφόδια και μεγαλούργησε στο Παρίσι στις αρχές του 20ού αιώνα.
Δεξαμενές, βαρέλια, αμφορείς, οινοποιητές από γυαλί, όλα παραταγμένα στη διάθεση του οινολόγου, που δεν κουράζεται ποτέ να πειραματίζεται με νέες μεθόδους οινοποίησης και σταφύλια που δεν έχουν παραδοσιακά σχέση με την περιοχή, όπως Βιδιανό, Δαφνί, Κυδωνίτσα.
Οι πολύ γνωστές ετικέτες, όπως οι Ακακίες, η Σαμαρόπετρα, το Ντρούμο, οι Τέσσερις Λίμνες, το Πάλπο, ο Ταρσανάς, η Καλή Ρίζα, παράγονται εδώ, ενώ σύντομα ενδέχεται να δούμε στην αγορά και νέες εμφιαλώσεις, όπως το εξαιρετικό Ράσκο, μία από τις καλύτερες εκφράσεις του Ξινόμαυρου Αμυνταίοu από το ομώνυμο αμπελοτόπι, το οποίο θεωρείται ότι βγάζει το καλύτερο Ξινόμαυρο για την παραγωγή ξηρού ερυθρού. H ξενάγησή μας στους ομολογουμένως εντυπωσιακούς χώρους της παραγωγής ολοκληρώνεται και οι φιάλες που βρίσκονται παραταγμένες στον φιλόξενο χώρο της γευσιγνωσίας μάς περιμένουν για δοκιμή, υπό την καθοδήγηση του Αντώνη Κιοσέογλου και της οινολόγου Μαργαρίτας Kουμπιού.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ:
- Scaperdas Frères, Blanc de Noir Brut
100% Ξινόμαυρο, παραδοσιακή μέθοδος. Τρύγος 2018, με δεύτερη ζύμωση στη φιάλη το 2019, παρέμεινε δύο χρόνια στις οινολάσπες. Ζωντανές οξύτητες και εξαιρετικός αφρισμός. - Ακακίες Αφρώδες Ροζέ, 2014
100% Ξινόμαυρο που προήλθε από παλαιά αμπέλια. Εξαιρετική μύτη, με πολύ καλές οξύτητες, οινοποιήθηκε με τη μέθοδο charmant, παρέμεινε τέσσερα-πέντε χρόνια με τις οινολάσπες. Κρασί με εξαιρετική δομή, που αποδεικνύει την αντοχή του αφρώδους Ξινόμαυρου στον χρόνο. - Σαμαρόπετρα 2024
100% Sauvignon Blanc. Εξαιρετική, έντονη μύτη, αρώματα εσπεριδοειδών και απίστευτη φρεσκάδα. - Ντρούμο 2023
100% Sauvignon Blanc, μονοποικιλιακό Single Vineyard από το αμπελοτόπι Ντρούμο. Από τις καλύτερες χρονιές της συγκεκριμένης ετικέτας, που χαρακτηρίζεται από την κομψότητα και την πολυπλοκότητά της και βρίσκεται δικαίως στην κορυφή των Sauvignon Blanc που παράγονται στην Ελλάδα. - Καλή Ρίζα 2021
Πολύ χαρακτηριστική έκφραση του Ξινόμαυρου από το ψυχρό κλίμα του Αμυνταίου. Μια πολύ καλή χρονιά για τη συγκεκριμένη ετικέτα, με εξαιρετική οξύτητα, μαλακές τανίνες και δυνατότητα παλαίωσης 20 ετών.
Κατά τη διάρκεια της γευσιγνωσίας είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε:
- Ένα πειραματικό Βιδιανό του 2024, που μας αποκάλυψε μια εκρηκτική μύτη και οξύτητα.
- Ροδίτη Orange 2024, blend τριών διαφορετικών οινοποιήσεων του Ροδίτη που ζυμώθηκε με τα στέμφυλα.
- Ασύρτικο του 2023, που παρέμεινε έξι χρόνια στο βαρέλι.
Σταθήκαμε ιδιαίτερα σε ένα νέο Ξινόμαυρο από τον αμπελώνα Ράσκο και τον τρύγο του 2023, ένα κρασί με απίστευτα αρώματα βιολέτας, τριαντάφυλλου και πασχαλιάς, πολλά υποσχόμενο, το οποίο ενδεχομένως να δούμε να κυκλοφορεί το επόμενο διάστημα.
KTHMA AΛΦΑ
Το Κτήμα Άλφα δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Πρόκειται για ένα από τα εμβληματικά οινοποιεία της περιοχής, που ιδρύθηκε το 1997 από τον έμπειρο οινολόγο Άγγελο Ιατρίδη και τον αμπελουργό Μάκη Μαυρίδη. Η βαθιά τους γνώση και η αγάπη τους για το κρασί, αλλά και η σταθερή τους προσήλωση στις νέες τεχνολογίες, που βοηθούν στη βελτίωση της παραγωγής, έχουν καταστήσει το Κτήμα Άλφα ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, αφού ετικέτες του Κτήματος κοσμούν πολλές από τις λίστες σπουδαίων εστιατορίων και κερδίζουν διαρκώς διακρίσεις τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
Ξινόμαυρο, Syrah, Merlot, Pinot Noir, Tannat, Μαλαγουζιά, Sauvignon Blanc, Chardonnay, Gewürztraminer και Ασύρτικο είναι οι βασικές ποικιλίες που καλλιεργούνται στο Κτήμα, ενώ στις πιο γνωστές του ετικέτες περιλαμβάνονται η ερυθρή S.M.X. (ΠΓΕ Φλώρινα), που είναι χαρμάνι Syrah (60%), Merlot (20%) και Ξινόμαυρου (20%), και οι δύο ΠΟΠ Αμύνταιο, το single plot Μπαρμπα Γιάννης Ξινόμαυρο Reserve Παλαιά Κλήματα και το ροζέ single vineyard Σκαντζόχοιρος από 100% Ξινόμαυρο.
Το Κτήμα Άλφα μάς έχει συνηθίσει στην καινοτομία, και η αλήθεια είναι ότι κάθε φορά που ο δρόμος μάς φέρνει προς τα εδώ, πάντα κάτι καινούργιο έχουμε να ανακαλύψουμε. Αυτή τη φορά, η πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα μας με τον Άγγελο Ιατρίδη επικεντρώθηκε στα νέα projects του Κτήματος τα οποία «τρέχει» η νέα γενιά που έχει πια μπει δυναμικά στην παραγωγή.
Η Αγγελική Ιατρίδη και η Εμορφίλη Μαυρίδου βρίσκονται πίσω από τη δημιουργία μιας νέας ετικέτας που ανήκει στον χώρο των αφρωδών οίνων, στους οποίους το γνωστό Κτήμα επιθυμεί να επενδύσει. Πρόκειται για το Αnda Lune Vine Rosé, που ανήκει στο καινούργιο brand που «χτίζει» το Κτήμα Άλφα σε ένα νέο οινοποιείο κοντά στο Ξινό Νερό, με την επωνυμία ΓΗΟΙΝΟΣ, και το οποίο οινοποιείται με την παραδοσιακή μέθοδο της Σαμπάνιας. Τα σταφύλια προέρχονται από τον παλαιότερο καταγεγραμμένο αμπελώνα με Ξινόμαυρο στην Ελλάδα, το αμπελοτόπι Μπαρμπαγιάννης, που έχει φυτευτεί στο Αμύνταιο το 1919.
Παράλληλα, προχωρά και ένα ακόμη project: την κατασκευή ενός νέου οινοποιείου που θα ονομάζεται Φίλος, σε κοντινή απόσταση από το σημερινό οινοποιείο, όπου θα οινοποιούνται λευκές ποικιλίες, στοχεύοντας σε μερίδιο της αγοράς που δεν καλύπτεται από τις υφιστάμενες ετικέτες. Στόχος της νέας πρωτοβουλίας είναι να στηριχθούν οι τοπικοί παραγωγοί.
Συνεταιρισμός Αμυνταίου (Amyntas Winery)
Ο Συνεταιρισμός Αμυνταίου, που ιδρύθηκε το 1959, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς της ελληνικής οινοποιίας, συνδυάζοντας την πλούσια αμπελουργική κληρονομιά της περιοχής με σύγχρονες τεχνολογίες παραγωγής. Η δημιουργία του ήταν πρωτοβουλία των αμπελουργών της περιοχής, οι οποίοι συνεργάστηκαν για να ιδρύσουν ένα οινοποιείο που θα εξέφραζε τη μοναδικότητα του Αμυνταίου και των κρασιών του. Σήμερα, με περισσότερα από 1.000 στρέμματα αμπελώνων και περίπου 60 μέλη, ο συνεταιρισμός συνεχίζει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην οινική παραγωγή της περιοχής.
Η ζώνη ΠΟΠ Αμυνταίου, γνωστή για την κύρια ποικιλία της, το Ξινόμαυρο, είναι μοναδική στην Ελλάδα, καθώς παράγει ερυθρούς, ροζέ και αφρώδεις οίνους με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται περιλαμβάνουν, πέρα από το Ξινόμαυρο, τον Ροδίτη και διεθνείς ποικιλίες, όπως το Chardonnay, το Gewürztraminer, το Syrah και το Merlot. Με ετήσια παραγωγή που φτάνει τις 300.000 φιάλες και συνολικά 13 ετικέτες, ο συνεταιρισμός είναι γνωστός για την υψηλή ποιότητα των προϊόντων του, ενώ εφαρμόζει πιστοποιημένες πρακτικές ολοκληρωμένης διαχείρισης και διαδικασίες παραγωγής σύμφωνα με τα πρότυπα ISO 22.000 και BRC 9.
Οι τσιμεντένιες δεξαμενές που φιλοξενούσαν τη σταφυλομάζα για ζύμωση έχουν πλέον μουσειακή αξία, αλλά εξακολουθούν να αναδεικνύουν τη μακρά οινοποιητική παράδοση της περιοχής.
Σήμερα, η παραγωγή πραγματοποιείται σε σύγχρονες, ανοξείδωτες δεξαμενές, με συνολική χωρητικότητα 2.000 τόνων, εξοπλισμένες με συστήματα ελέγχου θερμοκρασίας που διασφαλίζουν την ποιότητα του κρασιού κατά τη διάρκεια της ζύμωσης και της σταθεροποίησης.
Ο συνεταιρισμός ήταν επίσης πρωτοπόρος στην παραγωγή αφρωδών οίνων στην Ελλάδα. Από το 1971 ξεκίνησαν πειραματικές δοκιμές, που κατέληξαν στην αναγνώριση της ζώνης ΠΟΠ Αμυνταίου το 1972. Οι αφρώδεις οίνοι παράγονται με τη μέθοδο κλειστής δεξαμενής (charmat), όπου η δεύτερη ζύμωση πραγματοποιείται σε ειδικές δεξαμενές υψηλής πίεσης. Η διαδικασία αυτή προστατεύει τον αφρισμό και διατηρεί τα μοναδικά χαρακτηριστικά του κρασιού. Η εμφιάλωση γίνεται με ισοβαρικές μηχανές, που εξασφαλίζουν μηδενικές οξειδώσεις και υψηλή ποιότητα του τελικού προϊόντος.
Παράλληλα, ο συνεταιρισμός κοιτάζει προς το μέλλον, με εξαγωγές σε πολλές αγορές και συνεργασίες για την παραγωγή ιδιωτικών ετικετών. Σήμερα, αποτελεί τον πυρήνα της αμπελουργικής ζωής της περιοχής, φιλοξενώντας όχι μόνο τη δική του παραγωγή, αλλά και την παραγωγή κρασιών για τρίτους.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
- Αμύντας Brut Rosé
100% Ξινόμαυρο. Πρόκειται για μια νέα ετικέτα, που μόλις κυκλοφόρησε ένα αφρώδες κλειστής δεξαμενής. Χαρακτηριστική έκφραση του Ξινόμαυρου, με πολύ ωραίο αρωματικό προφίλ. Ένα γαστρονομικό αφρώδες, το οποίο ωστόσο πίνεται και ως απεριτίφ. - Αμύντας Blanc de Noir Sec
100% Ξινόμαυρο. Μέθοδος κλειστής δεξαμενής, υψηλές οξύτητες, ανθικός χαρακτήρας, λευκόσαρκα φρούτα στο στόμα, αρκετή πολυπλοκότητα, μπορεί να συνοδεύσει εξαιρετικά πιάτα της περιοχής του Αμυνταίου. - Αμύντας Rosé Demi Sec (ΠΟΠ Αμύνταιο)
100% Ξινόμαυρο. Η πιο «δυνατή» ετικέτα του οινοποιείου, τα σάκχαρα γεμίζουν το στόμα και το αρωματικό προφίλ του Ξινόμαυρου προσφέρει ένα κρασί που μπορεί να συνοδεύσει ιδανικά τη βασιλόπιτα.
Κτήμα Καρανίκα
Οδηγώντας προς το Κτήμα Καρανίκα, η περιέργειά μας να γνωρίσουμε από κοντά τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από τα πιο εκλεκτά αφρώδη της Ελλάδας ήταν μεγάλη. Μας υποδέχθηκε χαμογελαστή η Annette Van Kampen, που μαζί με τον σύζυγό της Λώρενς Χάρτμαν εγκατέλειψαν τη ζωή τους στην Ολλανδία και προσγειώθηκαν ως… ιπτάμενοι Ολλανδοί στο Αμύνταιο, κάπου στα μέσα του 2000, για να μπουν στην οινοπαραγωγή.
Το ψυχρό κλίμα της περιοχής και τα χαρακτηριστικά της πολυδύναμης ποικιλίας του Ξινόμαυρου τους οδήγησαν στην παραγωγή αφρώδους οίνου με την παραδοσιακή μέθοδο, καθιστώντας τους πρωτοπόρους σε μια ζώνη που είχε παράδοση στην παραγωγή αφρώδους με τη μέθοδο κλειστής δεξαμενής. Αγόρασαν και φύτεψαν αμπέλια, δημιουργώντας έναν αμπελώνα σε διαφορετικές τοποθεσίες εντός της ζώνης του Αμυνταίου, και μελέτησαν με λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά του σταφυλιού που έπαιρναν από κάθε περιοχή.
Οι αμπελώνες κοντά στις όχθες της λίμνης των Πετρών, κάποιοι από τους οποίους είναι αυτόρριζοι, δίνουν το Ξινόμαυρο που παράγει τις premium ετικέτες των αφρωδών τους κρασιών. Τα παλιά αμπέλια στη θέση Ράστο δίνουν το Ξινόμαυρο που οινοποιείται ως ξηρός ερυθρός για την ετικέτα Παλαιά Κλήματα.
Οπαδοί της βιολογικής καλλιέργειας και των βιοδυναμικών μεθόδων στην οινοποίηση (ακολουθούν πιστά το βιοδυναμικό ημερολόγιο), παράγουν κρασιά με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση, σαν αυτά που δοκίμαζε ο Λώρενς όταν ήταν φοιτητής στην Ολλανδία και κόλλησε το «μικρόβιο» του οινόφιλου.
Κρασιά που, όπως λέει ο ίδιος, είχαν προσωπικότητα και αντικατόπτριζαν το terroir, πριν από την εποχή της εμπορευματοποίησης της δεκαετίας του ’90, που άλλαξε τις διαδικασίες οινοποίησης, όπως τονίζει. Ακούραστος εργάτης δίπλα στους ανθρώπους που ασχολούνται με τα αμπέλια του Κτήματος Καρανίκα, ο Φανούρης, το μουλάρι που τραβάει το άροτρο, καθώς όλες οι εργασίες, συμπεριλαμβανομένου και του οργώματος, γίνονται χειρωνακτικά.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
- Karanika Cuvée Special Extra Brut 2022
Μια Blanc de Noir από το κορυφαίο Ξινόμαυρο του ψυχρού κλίματος του Αμυνταίου. Το τέλειο απεριτίφ, το οποίο όμως μπορεί να συνοδεύσει εξαιρετικά και πιάτα όπως ο καπνιστός σολομός και αλλαντικά όπως το ισπανικό jamón. - Karanika Cuvée Rosé 2022
Πολυπλοκότητα και λίγο περισσότερα υπολειμματικά σάκχαρα από το προηγούμενο. Ιδανική εναλλακτική στις ροζέ Σαμπάνιες. - Karanika Extra Cuvée de Reserve 2017
Η κορυφαία ετικέτα του Κτήματος, μια Blanc de Noir από αυτόρριζους αμπελώνες Ξινόμαυρου, που κρύβει μέσα της όλη την εμμονή του Λώρενς Χάρτμαν με την αριστεία.
Οινοποιείο Vegoritis
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το οινοποιείο αυτό είναι ένα ακόμη πνευματικό παιδί του Γιάννη Μπουτάρη, που ως άνθρωπος με όραμα πάντα ενθάρρυνε όσους συνεργάτες του το επιθυμούσαν να δημιουργήσουν κάτι δικό τους. Όπως μας εξηγεί ο Χρήστος Μπόσκος, ο οποίος μας υποδέχεται, η μακρόχρονη εμπειρία του κοντά στον κυρ Γιάννη τον οδήγησε τελικά το 2011 στη δημιουργία του δικού του οινοποιείου, που ξεκίνησε με την παραγωγή κρασιού σε συσκευασίες ασκού, για να προχωρήσει στη συνέχεια στις πρώτες εμφιαλώσεις και στη δημιουργία των ετικετών Μύλος, εμπνευσμένων από τον ανεμόμυλο της περιοχής.
Διαθέτει 70 στρέμματα ιδιόκτητων αμπελώνων και συνεργάζεται με τοπικούς παραγωγούς. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται περιλαμβάνουν ελληνικές, όπως Ξινόμαυρο και Ροδίτης, και διεθνείς (Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Syrah).
Η τοποθεσία, κοντά σε τέσσερις λίμνες, συμβάλλει στη δημιουργία ενός ιδανικού μικροκλίματος για την αμπελοκαλλιέργεια, με έντονο αρωματικό δυναμικό και φυσική αντοχή στις ασθένειες. Η ετήσια παραγωγή φτάνει τις 140.000 φιάλες, με 14 ετικέτες που περιλαμβάνουν κόκκινα, λευκά, ροζέ και αφρώδη κρασιά. Η δημοφιλέστερη σειρά είναι ο Μύλος, με blends όπως Ξινόμαυρο-Merlot και Ξινόμαυρο-Syrah.
Μεγάλο μέρος της παραγωγής εξάγεται στη Γερμανία και την Ολλανδία. Όπως μας εξηγεί ο κ. Μπόσκος, το Οινοποιείο Vegoritis έχει επενδύσει στην καινοτομία, με νέες ποικιλίες και τεχνικές παραγωγής, όπως τα αφρώδη κρασιά που ξεκίνησαν σε συνεργασία με τον Συνεταιρισμό Αμυνταίου. Το οινοποιείο είναι επισκέψιμο, εστιάζοντας στην προώθηση του οινοτουρισμού στην περιοχή.
ΔΟΚΙΜΑΣΑΜΕ
- Riesling 2021
100% Riesling, έντονη ορυκτότητα και υψηλή οξύτητα. Μακρά επίγευση. - Sauvignon Blanc 2023
Τροπικά φρούτα, γεμάτο σώμα, συνοδεύει τέλεια λιπαρά ψάρια και πιάτα της τοπικής κουζίνας. - Mylos 2023, Blend Ροδίτης, Chardonnay, Μαλαγουζιά
Ένα εύκολο κρασί που συνοδεύει πολλά από τα πιάτα της ελληνικής κουζίνας. - Mylos 2023, Ροζέ, Ξινόμαυρο, Syrah
Έντονα αρώματα από μαρμελάδα αγριοφράουλα. Ένα ροζέ φαγητού. - Mylos 2019, Ξινόμαυρο, Merlot
Ένα εύκολο blend που παντρεύει ωραία το Merlot με το Ξινόμαυρο. - Σταθμός 2023, Ροζέ ημίγλυκος
Το Ξινόμαυρο συναντά το Merlot και το Syrah. Γλυκά αρώματα από μαρμελάδα φράουλα. - Xinomavro 2019
Έντονο φρούτο, έντονες τανίνες. Στη μύτη παρουσιάζει μια ιδιαίτερη φυτικότητα, που εκφράζεται κυρίως με την παρουσία της ντομάτας, της κόκκινης πιπεριάς και των ώριμων κόκκινων φρούτων.Κτήμα Δημόπουλος
Το Κτήμα Δημόπουλος ιδρύθηκε το 2015 από την οικογένεια Δημόπουλου και η φιλοσοφία του βασίζεται στη δημιουργία κρασιών που εκφράζουν αυθεντικά τον χαρακτήρα του αμπελώνα του Αμυνταίου. Οι ιδιόκτητοι αμπελώνες του Κτήματος, συνολικής έκτασης 500 στρεμμάτων, βρίσκονται σε υψόμετρο 600 μ. και έχουν λευκές και ερυθρές ποικιλίες, με αιχμή του δόρατος το Ξινόμαυρο.
Η γκάμα των κρασιών του Κτήματος Δημόπουλου περιλαμβάνει κόκκινα, λευκά και ροζέ κρασιά, με το Ξινόμαυρο να έχει κυρίαρχο ρόλο. Ξεχωριστές ετικέτες περιλαμβάνουν μονοποικιλιακά κρασιά αλλά και blends, που εκφράζουν την πολυπλοκότητα και την ισορροπία του terroir του Αμυνταίου.
Από τις ετικέτες του Κτήματος ξεχωρίζουν τα ερυθρά Ξινόμαυρο Reserve ΠΟΠ Αμύνταιο, που ωριμάζει για 25 μήνες σε δρύινα βαρέλια, και η Κοντή Καρυδιά με ένδειξη ΠΓΕ Φλώρινα. Επίσης, ιδιαίτερο είναι το ροζέ από Ξινόμαυρο με ένδειξη ΠΟΠ Αμύνταιο.
Noema
Μια σχετικά πρόσφατη άφιξη στην περιοχή, η Noema αποτελεί το εγχείρημα του Αμερικανού επενδυτή David Wittig. Το εγχείρημα είναι αρκετά πρόσφατο και προς το παρόν έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά μόλις δύο ετικέτες ΠΟΠ Αμύνταιο:
- Το ροζέ Eruption από 100% Ξινόμαυρο.
- Το ερυθρό Invicta, με παλαίωση οκτώ μηνών στο βαρέλι.
