Μια λευκή Στροφιλιά στη μέση του τραπεζιού, ένα πιάτο με τυριά και πολλή, μα πολλή κουβέντα. Ήταν κάπου στη δεκαετία του ’90, αρχές μάλλον, που η παρέα ανακάλυψε το μοναδικό wine bar της Αθήνας, όπου περνάγαμε λίγο πιο «σοφιστικέ» βραδιές, μετά από κάποια θεατρική παράσταση, κάποια ταινία που είχαμε απολαύσει λίγο πιο πάνω, στο Αττικόν.
Κάπου στο βάθος του μυαλού μας ίσως να ξέραμε ότι το Εντευκτήριο Οίνου Στροφιλιά στην πλατεία Καρύτση είχε σχέση με κάποιο οινοποιείο, αλλά οι γνώσεις μας και το ενδιαφέρον μας για το κρασί μέχρι εκεί έφταναν. Σίγουρα πάντως δεν γνωρίζαμε ότι οι άνθρωποι πίσω από τη Στροφιλιά ήταν δύο φίλοι που συναντήθηκαν τυχαία, ως εργαζόμενοι στον Δήμο Αθηναίων λίγο μετά τη Μεταπολίτευση, μηχανικοί και οι δύο, παιδιά της γενιάς του Πολυτεχνείου που ήθελαν να γυρίσουν την πλάτη σε όλα όσα ήξεραν μέχρι τότε και να πάρουν τη ζωή αλλιώς. Κατηφορίζοντας προς το οινοποιείο της Στροφιλιάς στην Ανάβυσσο, είχα στο μυαλό μου την ιστορία του Γιάννη Μαλτέζου και του Αχιλλέα Λαμψίδη, αλλά σκόπευα να επικεντρωθώ στην επόμενη γενιά. Στην κόρη του Γιάννη Μαλτέζου, Μαρία, την οποία είχα τη χαρά να γνωρίσω από κοντά σε μια εκδήλωση που είχε διοργανώσει λίγες ημέρες πριν, αφιερωμένη στη νέα εποχή του Κτήματος Στροφιλιά. Η ιστορία όμως έχει πάντα μια αρχή:
«Μετά τη Μεταπολίτευση είχαμε στο μυαλό μας διάφορα ρομαντικά, να μη γίνουμε υπάλληλοι, να μην κάνουμε καριέρα, τα σνομπάραμε αυτά. Πρότεινα στον Αχιλλέα Λαμψίδη, συνάδελφο μηχανικό, να πάρουμε τα κτήματα που είχα στην Ανάβυσσο και να γίνουμε καλλιεργητές, να τα κάνουμε μπαξέδες. Τόσα στρέμματα όμως μπαξέδες;… Αποφασίσαμε να βάλουμε αμπέλι. Προσπαθήσαμε πολύ με τον Αχιλλέα, δεν ήμασταν οινολόγοι ούτε αμπελουργοί, διαβάσαμε, μελετήσαμε πολύ και φυτέψαμε τα αμπέλια».
Οι πρώτες φυτεύσεις ήταν Cabernet Sauvignon και Uni Blanc, «μοδάτες» ποικιλίες της εποχής. «Για πάρα πολλά χρόνια κάναμε διπλές δουλειές, δουλεύαμε ως μηχανικοί, εγώ έκανα μεταφράσεις τεχνικών εγχειριδίων από τα γερμανικά στα ελληνικά, ο Αχιλλέας δούλευε σε ένα τεχνικό περιοδικό. Όμως τα πράγματα ήταν αλλιώς, η Ελλάδα ήταν σε μια φάση ανοδική, όλα πήγαιναν προς τα πάνω, έκανες το κέφι σου και πήγαινε καλά», θυμάται ο Γιάννης Μαλτέζος. «Ήμασταν μια γενιά κακομαθημένη από αυτή την άποψη». Πόσο διαφορετικό είναι το κλίμα για τη σημερινή γενιά, που «μπήκε γρήγορα στα δύσκολα», μπαίνει στην κουβέντα η Μαρία Μαλτέζου. «Είμαστε μόνιμα σε μια ανηφόρα. Προσωπικά αυτό με κινητοποιεί, μου δίνει κίνητρο, πεισμώνω. Με την οικονομική κρίση πείσμωσα, είπα δεν θα αφήσω τόσα χρόνια δουλειάς και προσπάθειας να πάνε χαμένα, είπα ότι το παιχνίδι θα γυρίσει και γύρισε. Με την πανδημία είναι αλλιώς όμως, έχει φόβο, αν και θέλω να πιστεύω ότι, ενώ παγώσαμε, αρχίζουμε να βλέπουμε λίγο φως».«Αυτό που άλλαξε από τότε», συμπληρώνει ο πατέρας της, είναι «το ότι με πολύ λίγα εφόδια ήταν εύκολο να πετύχεις. Αλλά αυτό μας δημιούργησε και έναν εφησυχασμό. Τώρα γίνεται το ανάποδο, είναι τόση η τάση της απογοήτευσης, χάνει κανείς εύκολα την αυτοπεποίθησή του».
Η αυτοπεποίθηση, ωστόσο, δεν φαίνεται να λείπει καθόλου από τη Μαρία Μαλτέζου. Γεννημένη μέσα στο κρασί, δεν είχε πάντα στο μυαλό της να ασχοληθεί με αυτό, όμως τελικά την κέρδισε. Με σπουδές οινολογίας αλλά και ένα έμφυτο ταλέντο στην επικοινωνία, αποφάσισε τελικά να ασχοληθεί με αυτό το κομμάτι της δουλειάς, ξανασυστήνοντας στο κοινό την ιστορική Στροφιλιά, που έχει περάσει πλέον σε μια νέα φάση. «Είμαι πολύ τυχερή που ο πατέρας μου ποτέ δεν με μπλόκαρε, ποτέ δεν με φρέναρε σε κάτι που ήθελα να κάνω».
«Μα, όταν φτάσεις στο σημείο που τα πράγματα αλλάζουν τόσο γρήγορα –όχι μόνο στο κρασί, παντού–, δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Βλέπω τη Μαρία και δεν καταλαβαίνω ούτε τα μισά που κάνει, χαίρομαι όμως, δεν πρέπει να το καταλαβαίνω. Αυτό που έλειπε από τη δική μου γενιά ήταν το commitment, εμείς κάπου τσαλαβουτούσαμε, κάπου χανόμασταν με πολλά πράγματα. Όταν βλέπεις ότι υπάρχει δέσμευση, πρέπει να αφήσεις να εξελιχθεί. Πρέπει να γίνεις παρατηρητής, αφού δεν καταλαβαίνεις κάποια πράγματα».
Ο Γιάννης Μαλτέζος όμως μόνο παρατηρητής δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί, αφού εξακολουθεί να έχει απολύτως ενεργό ρόλο στην παραγωγή, που πια έχει μπει σε μια νέα φάση.
Σε μια φάση όπου πρωταγωνιστεί η επιστημονική καινοτομία. Με τη συνδρομή του τρίτου μέλους της ομάδας της Στροφιλιάς και συνεταίρου πια στο εταιρικό σχήμα, χημικού – οινολόγου Γιάννη Λίγκα, μπήκαν μπροστά διάφορα projects τα οποία ήταν στο μυαλό του Μαλτέζου και του Λαμψίδη εδώ και πολλά χρόνια. «Ήταν μια περιέργεια για διάφορα πράγματα, που τα βάλαμε μπροστά. Πάντα πιστεύαμε ότι το κρασί γίνεται στο αμπέλι. Εκεί, με πρωτοβουλία του συνεταίρου μου του Αχιλλέα φτιάξαμε διαμορφώσεις και φυτεύσεις που τελικά δούλεψαν. Αφού προστέθηκε στην ομάδα μας και ο Γιάννης Λίγκας, είχαμε στη διάθεσή μας ένα άρτια εξοπλισμένο εργαστήριο, για να τσεκάρουμε ορισμένα πράγματα, να δούμε από κοντά την εξέλιξη. Όχι να φτιάξουμε κρασί στο εργαστήριο, αλλά να επιβεβαιώσουμε κάποιες από τις παρατηρήσεις μας. Από τότε που μπορούμε κι έχουμε πίσω μας μια τέτοια επιστημονική υποδομή, μπορούμε να μιλάμε για innovation (ή oenovation, όπως είναι το πολύ επιτυχημένο logo του νέου λανσαρίσματος της εταιρείας). Μέσα από αυτές τις καινοτόμες πρακτικές γεννήθηκε η σειρά Σπάνιες Γαίες, που περιλαμβάνει τέσσερις ετικέτες. Η τελευταία προσθήκη, ο Μαύρος Κώνος, ένα 100% Αγιωργίτικο από τον ιδιόκτητο αμπελώνα στoν Ασπρόκαμπο Νεμέας, που βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μ., είναι «παιδί» της επιστημονικής έρευνας η οποία ξεκίνησε από το αμπέλι με τη διαμόρφωση του αμπελώνα σε σύστημα Lyra και επεκτάθηκε στις πρακτικές οινοποίησης, με τη χρήση υπερήχων κατά τη διάρκεια των εκχυλίσεων πριν και μετά τη ζύμωση.
«Οι Σπάνιες Γαίες έχουν μια ιστορία τουλάχιστον δέκα ετών. Φυτεύτηκαν γι’ αυτή τη δουλειά. Θα μπορούσα να πω ότι στην ουσία φυτέψαμε κρασί. Με την έννοια ότι, όταν φυτεύαμε αυτούς τους αμπελώνες, είχαμε κάτι πολύ συγκεκριμένο στο μυαλό μας και μας βγήκε. Ακόμη και το Γαλάρι, που είναι ένα blend, οι ποικιλίες είναι φυτεμένες όπως τις είχαμε στο μυαλό μας σαν κρασί», εξηγεί ο Γιάννης Μαλτέζος. «Η καινοτομία θέλει πολλά χρόνια. Μεγάλη επένδυση κεφαλαίου. Σημαίνει όμως ότι πρέπει να περνάς καλά κάθε μέρα, να εξαργυρώνεις τον μισθό σου σε καθημερινή χαρά, αλλιώς τα πράγματα δεν βγαίνουν. Εμείς είχαμε την τύχη να περάσουμε καλά. Μερικές φορές μού φαίνεται απίστευτο πόσο καλά περάσαμε στην καθημερινότητά μας, κι ας δουλεύαμε 12 και 14 ώρες την ημέρα».
Τέσσερις ταλαντούχοι άνθρωποι έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους και το αποτέλεσμα φαίνεται ξεκάθαρα στα ποτήρια μας. «Η Στροφιλιά ήταν πάντα ομαδική δουλειά. Είναι απαραίτητο σε αυτή τη δουλειά να έχεις εμπιστοσύνη σε αυτό που κάνει ο άλλος», προσθέτει. «Ο καθένας έχει αναλάβει έναν ρόλο στη δουλειά, που είναι μοναδικός. Το βλέπω πια ξεκάθαρα. Μας βοήθησαν τα ταλέντα μας να αναλάβει ο καθένας το κομμάτι που πρέπει να αναδείξουμε στη Στροφιλιά», τονίζει από την πλευρά της η Μαρία. Πού βλέπει τα πράγματα σε δέκα χρόνια από σήμερα; «Αυτό που επιθυμώ είναι να βλέπω τη Στροφιλιά πάντα ανάλαφρη, μοντέρνα, μέσα στα πράγματα. Αν μπορέσουμε να διατηρήσουμε αυτό, θα είναι μεγάλη επιτυχία. Αυτό που θέλω πραγματικά είναι να μη γίνουμε ποτέ σοβαροφανείς και βαρετοί, ούτε εμείς ούτε τα κρασιά μας».
Όσο για τον Γιάννη Μαλτέζο, όταν τον ρωτώ ποια συμβουλή θα έδινε στην επόμενη γενιά, μου απαντά αφοπλιστικά: «Οι συμβουλές είναι για τους ανόητους. Όταν η Μαρία ήταν μικρή, μου έμαθε ένα πράγμα, ως παιδί που ήταν. Αντικαθρέφτιζε αυτό που έκανα, όχι αυτό που της έλεγα. Τα λόγια δεν έχουν νόημα. Μιμητικά όντα είμαστε, όχι εγκεφαλικά». •
