Όταν σκέφτεται κανείς την Ήπειρο, ο νους του δεν πάει αυτομάτως στο κρασί. Ο αμπελώνας της είναι μικρός, η οινοτουριστική ανάπτυξη περιορισμένη. Τα δυνατά χαρτιά της είναι η φυσική ομορφιά –με την περιοχή γύρω από τα Ζαγοροχώρια να διατηρεί τα πρωτεία–, τα υπέροχα πέτρινα γεφύρια της, η ηπειρώτικη αρχιτεκτονική και,σε ό,τι αφορά τη γαστρονομία της, οι περίφημες ηπειρώτικες πίτες.
Και όμως, μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες γηγενείς ελληνικές ποικιλίες βρίσκονται εδώ, με προεξάρχουσα τη λευκή Ντεμπίνα αλλά και τις ερυθρές Βλάχικο και Μπεκάρι. Η αμπελουργία της Ηπείρου αναπτύχθηκε στην περιοχή της Ζίτσας και αργότερα στην περιοχή του Μετσόβου.
Έχοντας ήδη επισκεφθεί το Μέτσοβο και το εμβληματικό Κατώγι Αβέρωφ, σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη της οινοπαραγωγής στην περιοχή, με τους μοναδικούς ορεινούς αμπελώνες του και πάνω από μισό αιώνα ζωής, αποφασίσαμε ότι είχε έρθει η ώρα να εξερευνήσουμε ένα εν πολλοίς άγνωστο οινικό μονοπάτι, το οποίο ξεκινά από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και τους ορεινούς αμπελώνες της Ζίτσας με τα γνωστά αφρώδη της και εκτείνεται νότια προς τον Αμβρακικό Κόλπο, περνώντας από τις πλαγιές της Θεσπρωτίας.
Ολόκληρη η περιοχή συνδυάζει την παράδοση με τον εκσυγχρονισμό, τόσο στο αμπελουργικό όσο και στο οινολογικό κομμάτι, και κρύβει εκπλήξεις. Νέοι άνθρωποι που με κέφι και φρέσκια ματιά αποφάσισαν να ξεφύγουν από τη χωρική οινοποίηση και να προχωρήσουν, παντρεύοντας την παράδοση με τη σύγχρονη τεχνολογία, διεκδικούν μερίδιο στον ελληνικό οινικό χάρτη.
Οι προσπάθειές τους σε συνδυασμό με την τουριστική άνθηση που γνωρίζει η περιοχή, χάρη στον εκσυγχρονισμό του οδικού δικτύου που έφερε την Ήπειρο πιο κοντά, τόσο με τον νότο όσο και με τον βορρά, αλλά και με την πληθώρα εξαιρετικής ποιότητας τοπικών προϊόντων, που εκτείνονται από την κτηνοτροφία και την ιχθυοκαλλιέργεια –καπνιστά χέλια και χαβιάρι στον Αμβρακικό– μέχρι τα γαλακτοκομικά, τα εσπεριδοειδή και τα ακτινίδια, δίνουν μια νέα πνοή στην περιφέρεια της Ηπείρου, που έτσι κι αλλιώς ήταν γνωστή για τη γαστρονομία της.
Τα Ίωάννινα, πόλη με μεγάλη ιστορία και σημαντικό σήμερα αριθμό φοιτητών, έχουν εξελιχθεί σε κέντρο γαστρονομίας της περιοχής, με σημαντικές προσπάθειες διάσωσης και μετεξέλιξης των πολλών και υπέροχων παραδοσιακών ηπειρώτικων συνταγών. Έίναι μια περιοχή της Έλλάδας όπου η πληρότητα τους χειμερινούς μήνες αγγίζει σχεδόν το εκατό τοις εκατό.
Eίναι όμως και μια περιοχή που σιγά σιγά ανακαλύπτεται και από τον ξένο τουρισμό, κυρίως τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Και όλα αυτά οδηγούν σε μια ανάπτυξη που ευνοεί και την οινοπαραγωγή. Οι ημέρες που περάσαμε εκεί τα είχαν όλα: υπέροχες οδικές διαδρομές, εξαιρετικό φαγητό, πολλή ιστορία και φυσικά πολύ ενδιαφέροντα κρασιά και ανθρώπους με όραμα και μεγάλη αγάπη για τον τόπο τους.
ΚΑΤΩΓΙ ΑΒΕΡΩΦ
Έίναι ένα από τα ιστορικότερα οινοποιεία της Έλλάδας, βαθιά συνδεδεμένο με τον ιδρυτή του, Έυάγγελο Αβέρωφ, σπουδαία προσωπικότητα που αφιέρωσε τη ζωή του στην ανάπτυξη της ιδιαίτερης πατρίδας του, του Μετσόβου, με άξονες την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την παραγωγή και τη γαστρονομία.
«Κλήματα από τη Γαλλία σε χώμα ελληνικό ορεινό», έγραφε η ετικέτα του πρώτου κρασιού που κυκλοφόρησε από τα κλήματα της ποικιλίας Cabernet Sauvignon, τα οποία με δική του πρωτοβουλία ταξίδεψαν μέσα σε διπλωματικό σάκο από τη Γαλλία και φυτεύτηκαν για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του ’50 στις απόκρημνες πλαγιές της Πίνδου. Τα πρώτα κρασιά οινοποιήθηκαν στο κατώγι του σπιτιού του, στο σπίτι της Βασιλαρχόντισσας. Το Κατώγι Αβέρωφ είχε γεννηθεί.
Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, και σήμερα το Κατώγι Αβέρωφ έχει περάσει πια στην επόμενη φάση του, υπό τον εγγονό του Έυάγγελου Αβέρωφ, Αλέξανδρο Ίωάννου. Σήμερα, στα 150 στρέμματα του αμπελώνα στο Μέτσοβο, του πιο ορεινού αμπελώνα της Έλλάδας, αφού βρίσκεται σε υψόμετρο 950-1.000 μ., έχουν προστεθεί άλλα 450 στρέμματα αμπελώνων στη Βόρεια Έλλάδα και έτσι το Κτήμα Αβέρωφ παράγει συνολικά 14 ετικέτες, που χωρίζονται στις σειρές ΚΑΤΩΓΙ ΑΒΕΡΩΦΙΝΙΜΑ, DI MUNTE (Rossiu και Alba), ΦΛΟΓΕΡΟ και BLACK SQUIRREL.
Ναυαρχίδα του Κτήματος παραμένει το Cabernet Sauvignon, το οποίο συμμετέχει στο blend της σειράς Κατώγι Αβέρωφ, ενώ από τα παλαιά κλήματα του Γινιέτς δημιουργείται το μονοποικιλιακό Cabernet Sauvignon της σειράς Rossiu di Munte. Iδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοπική ερυθρή ποικιλία Βλάχικο, με τις έντονες, πιπεράτες νότες της, ενώ τα στέμφυλα από τη σειρά ΚΑΤΩΓΊ ΑΒΈΡΩΦ προορίζονται για το τσίπουρο που παράγει το Κτήμα.
Νέα ετικέτα, το Gardina, ένα απόσταγμα οίνου από τις ξεχασμένες ντόπιες ποικιλίες Πυκνοάσσα, Γκουντούμπα, Βλαχαβόνα και Ντόπιο Πρώιμο Μετσόβου. Η επίσκεψη στο Κατώγι Αβέρωφ αποτελεί μια μοναδική εμπειρία που συνδυάζει το κρασί, την τέχνη και τη φιλοξενία.― katogiaveroff.gr
ΖΟΙΝΟS WINERY
Μέσα στην πρωινή ομίχλη που κάλυπτε την πόλη των Ίωαννίνων, ξεκινήσαμε την περιήγησή μας στην Ήπειρο από την ΠΟΠ ζώνη της Ζίτσας και τα δύο οινοποιεία που βρίσκονται εκεί. Πρώτος σταθμός το οινοποιείο Ζoinos, ένα συνεταιριστικό οινοποιείο που ιδρύθηκε το 1974 από την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ίωαννίνων και στο οποίο οφείλονται εν πολλοίς η διατήρηση και η ανάπτυξη της αμπελουργικής ζώνης της Ζίτσας.
Από το 2006 λειτουργεί ως ΑΈ συνεταιριστικής βάσης υπό την επωνυμία Ζoinos. Mας υποδέχεται η οινολόγος Έλένη Σίντου, η οποία μας ξετυλίγει όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες πτυχές του οινοποιείου. Οι τοίχοι της αίθουσας όπου γίνεται η κουβέντα μας είναι διακοσμημένοι με υπέροχα χαρακτικά, έργα σημαντικών Έλλήνων καλλιτεχνών που έχουν φιλοτεχνήσει κάποιες από τις ετικέτες του οινοποιείου.
Έργα τους συναντά κανείς στην Πινακοθήκη Χαρακτικής που βρίσκεται στο χωριό της Ζίτσας. Το σήμα Z του οινοποιείου είναι φιλοτεχνημένο από τον γνωστό Έλληνα ζωγράφο Κώστα Μαλάμο, ο οποίος έχει καταγωγή από την περιοχή και πρωτοστάτησε στη δημιουργία της πινακοθήκης.Έδώ οι αμπελώνες είναι όλοι ορεινοί και βρίσκονται στα 550 έως 750 μ. υψόμετρο.
Έίναι βιολογικοί και όλες οι εργασίες γίνονται χειρωνακτικά. Έίναι από τις λίγες περιοχές της Έλλάδας που έχουν ευνοηθεί από την κλιματική αλλαγή, καθώς έχουν περιοριστεί οι βροχοπτώσεις που δημιουργούσαν προβλήματα με τον βοτρύτη.
Κυριαρχεί η βασική ποικιλία της περιοχής, η Ντεμπίνα, από την οποία παράγονται όλες οι ΠΟΠ ετικέτες και, όπως μας εξηγεί κ. Σίντου, καταβάλλονται προσπάθειες ώστε να αναδειχθεί σε ΠΟΠ ποικιλία και το Βλάχικο, ώστε η ζώνη να διαθέτει μία λευκή και μία ερυθρή.
Έδώ μπορεί κανείς να δει ξεκάθαρα τις πολλές δυνατότητες που έχει η πολυδύναμη Ντεμπίνα, που παράγεται σε διάφορες εκδοχές με έμφαση στην παραδοσιακή οινοποίηση, από την οποία προκύπτει η Debina Respect, ένα orange κρασί που θυμίζει πολύ την παραδοσιακή κεχριμπαρένια Ντεμπίνα. Υπό την επίβλεψη άλλων τριών οινολόγων που πλαισιώνουν την κ. Σίντου, το οινοποιείο παράγει αφρώδεις οίνους τόσο από Ντεμπίνα –τυπικό αφρώδες κλειστής δεξαμενής, το οποίο πίνεται ως απεριτίφ, αλλά συνοδεύει τέλεια και λευκά κρέατα, θαλασσινά και πίτες–, όσο και από Βλάχικο και Μπεκάρι, μια ποικιλία που καταβάλλουν σοβαρές προσπάθειες να αναβιώσουν.
Δίνοντας μεγάλη έμφαση στην έρευνα, το οινοποιείο Zoinos συμμετέχει σε προγράμματα διάσωσης και αναβίωσης παλαιών ποικιλιών της περιοχής και, όπως μας επισημαίνει η κ. Σίντου, έχουν ήδη εντοπιστεί συνολικά 32 ποικιλίες που μελετώνται. Υπό την αιγίδα του προγράμματος «Πύρρου Άμπελος», έχει δημιουργηθεί ήδη ένας πειραματικός αμπελώνας με στόχο τη μελέτη των ποικιλιών που έχουν βρεθεί.
Σύμφωνα με την κ. Σίντου, το Βλάχικο είναι επίσης μια πολλά υποσχόμενη ποικιλία που δίνει κρασιά τα οποία μπορούν να καταναλωθούν ελαφρώς κρύα και το καλοκαίρι.
Όλα τα κρασιά που παράγονται εδώ είναι μέτριου προς χαμηλού αλκοόλ, με συνολική παραγωγή 280.000 φιαλών από 13 ετικέτες. Το οινοποιείο είναι επισκέψιμο και, όπως μας ενημερώνει η κ. Σίντου, δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών, κυρίως το καλοκαίρι.― zoinos.gr
ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟΟ ΓΚΛΙΝΑΒΟΣ
Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, επίσης εντός της ΠΟΠ ζώνης της Ζίτσας, συναντάμε το οινοποιείο Γκλίναβος. Το οινοποιείο ιδρύθηκε το 1978 από τον Λευτέρη Γκλίναβο, έναν από τους πρωτοπόρους του ελληνικού κρασιού, με σπουδές Οινολογίας στο Bordeaux, o oποίος δημιούργησε, μεταξύ άλλων, και το Τμήμα Οινολογίας στο ΤΈΊ Αθήνας, το 1985.
Συνέχισε τη μεγάλη παράδοση της περιοχής στους αφρώδεις οίνους με κυρίαρχη την Ντεμπίνα, αποφάσισε όμως ταυτόχρονα να φυτέψει έναν αμπελώνα με διεθνείς ποικιλίες, θεωρώντας ότι ήταν το διαβατήριο προκειμένου η Έλλάδα να μπει στον παγκόσμιο οινικό χάρτη. Έτσι εδώ, στα 120 ιστρέμματα ιδιόκτητου αμπελώνα, συναντά κανείς Chardonnay, Sauvignon Blanc, Traminer, Cabernet Sauvignon, Syrah, Merlot, αλλά η αδιαμφισβήτητη «βασίλισσα» είναι η Ντεμπίνα, η οποία παράγεται σε τρεις εκδοχές: αφρώδη, ξηρή και orange. Δεν λείπουν όμως το Βλάχικο και το Μπεκάρι.
H εμβληματική ετικέτα του οινοποιείου είναι το Παλιοκαιρίσιο, ένα orange ημιαφρώδες, ημίγλυκο που αποτελεί προσομοίωση των παραδοσιακών αφρωδών της περιοχής και γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό. Ξεχωρίζει επίσης η Ζitsa Wild Ferment. ― glinavos.gr
ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΜΑΡΚΑΤΣΕΛΗΣ
Αφήνοντας πίσω την ΠΟΠ ζώνη της Ζίτσας, παίρνουμε τον παλαιό δρόμο Ίωαννίνων – Ηγουμενίτσας κατευθυνόμενες νοτιοδυτικά, προς τα Φιλιατοχώρια. Οι απότομες στροφές του δρόμου, σε συνδυασμό με την ομίχλη που έχει έρθει και πάλι να μας συναντήσει, δίνουν στο τοπίο μια απόκοσμη αίσθηση, μια εικόνα άγριας ομορφιάς. Συναντάμε φαράγγια και ποτάμια καθώς κατεβαίνουμε το όρος Μουργκάνα για να φτάσουμε τελικά στον προορισμό μας, το οινοποιείο της οικογένειας Μαρκατσέλη.
Ο οδοντίατρος πατέρας του αποφάσισε το 1992 να ασχοληθεί ερασιτεχνικά με το κρασί, φυτεύοντας αμπέλια στα κτήματα που βρίσκονταν στην κατοχή της οικογένειας από το 1920. Το 2006 δημιουργείται το πρώτο επίσημο οινοποιείο της Θεσπρωτίας στο κτίριο του πρώην οδοντιατρείου και ο νεαρός Αλέξανδρος, έχοντας επιστρέψει από σπουδές Οινολογίας στη Φλωρεντία, αναλαμβάνει να το «τρέξει».
Οι δυσκολίες πολλές, όπως μας εξομολογείται ο ίδιος, είναι όμως γεμάτος φρέσκες ιδέες και έχει μεγάλη όρεξη για δουλειά. Το οινοποιείο δίνει την αίσθηση του garage wine making και ο τρόπος που είναι τοποθετημένα τα πάντα προδιαθέτει ευχάριστα τον επισκέπτη. Όπως μας επισημαίνει, με τις παρούσες συνθήκες οι δυνατότητες παραγωγής είναι περιορισμένες, στην καλύτερή τους χρονιά που ήταν το 2022 έφτασαν τις 22.000 φιάλες, υπάρχουν όμως πλάνα για κάποια επέκταση. Έίναι υπέρ της βιολογικής καλλιέργειας και της ήπιας οινοποίησης με ελάχιστες παρεμβάσεις, ενώ ιδιαίτερης αισθητικής είναι και οι ετικέτες.
Το οινοποιείο δεν διαθέτει σύγχρονη τεχνολογία, π.χ. ελεγχόμενες θερμοκρασίες, αλλά, όπως λέει και ο ίδιος, «με αυτά που διαθέτουμε ως βάση προσπαθούμε να κάνουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τη δουλειά μας». Ο αμπελώνας φτάνει τα 35 στρέμματα, με τρία διαφορετικά αμπελοτόπια σε διαφορετικά σημεία, με το υψηλότερο να βρίσκεται σε 300 μ. υψό- μετρο. Καλλιεργούνται ποικιλίες όπως Ροδίτης και Μοσχάτο Αλεξανδρείας, Ασύρτικο, Μαλβαζία, Chardonnay, Merlot και Syrah, οι οποίες οινοποιούνται μονοποικιλιακά (η τριλογία Mr Shepherd) και σε blend (Δύο Γενιές και Ποιμένας). Το Οrange του 2021, από Ασύρτικο και Μοσχάτο Αλεξανδρείας, που δοκιμάσαμε ήταν πραγματικά εξαιρετικό.
Οι ζύμες που χρησιμοποιούνται είναι όλες γηγενείς και όλα τα κρασιά οινοποιούνται με skin contact. Έχοντας αντιληφθεί την αύξηση του τουρισμού στην περιοχή, ο νεαρός Αλέξανδρος έχει μπει στη λογική του οινοτουρισμού ακολουθώντας ένα μάλλον πρωτότυπο μονοπάτι: προσφέρει tour και γευσιγνωσίες σε ξένους που επισκέπτονται την περιοχή με τροχόσπιτα ή αυτοφερόμενα και αναζητούν ασφαλή μέρη για διανυκτέρευση. «Προσφέρουμε παράδοση και οικογενειακό κλίμα και οι ξένοι ξετρελαίνονται», μας λέει. Έκτός από το κρασί, πουλάει και το λάδι που παράγεται από τις 200 ελιές που διαθέτουν τα κτήματα.― markatseliswinery.gr
ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΖΕΡΒΑΣ
Μερικές στροφές και έναν χωματόδρομο πιο κάτω, βρισκόμαστε έξω από το Οινοποιείο Ζέρβας, στην κοιλάδα που ορίζει ο αρχαίος ποταμός Θύαμις. Άλλη εικόνα εδώ, πιο πεδινή, ένα πλατό περιτριγυρισμένο από βουνά και στη μέση μια καλαίσθητη open air κατασκευή για γευσιγνωσίες μπροστά από το νέο οινοποιείο, που μετρά μόλις τέσσερα χρόνια λειτουργίας.
Ο ιδιοκτήτης Γιώργος Ζέρβας, ο οποίος και μας προϋπάντησε, δεν είναι ούτε οινολόγος ούτε αμπελουργός. «Όταν ήμουν μικρός, δοκίμαζα από τα σταφύλια που είχαμε στο οικογενειακό αμπέλι και από το κρασί που φτιάχναμε και σκεφτόμουν ότι αυτά τα δύο δεν συμβαδίζουν», μας λέει. «Το κλικ έγινε σε ένα ταξίδι στη Γερμανία, όταν βρέθηκα από λάθος ανάμεσα σε αμπελώνες. Όπα, είπα, κι εγώ έχω αμπέλι, αλλά δεν είναι έτσι».
Κάπως έτσι αποφάσισε να ασχοληθεί πιο σοβαρά με την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποίηση, και με πολύ πολύ διάβασμα και πολύτιμη βοήθεια από έμπειρους ανθρώπους του χώρου, όπως ο οινολόγος Γιάννης Φλεριανός, στήθηκε το σημερινό οινοποιείο.
Δίπλα του βρίσκεται η οινολόγος Βάσω Μαρτίνη και συνοδοιπόρος του η σύζυγός του Κική, η οποία συνδράμει παρασκευάζοντας χειροποίητες μαρμελάδες και chutneys που συνοδεύουν τα τοπικά τυριά, καθώς και πίτες που πλαισιώνουν τις γευστικές δοκιμές – τις οποίες είχαμε κι εμείς την ευκαιρία να γευτούμε. Έδώ οι καλλιέργειες διαφοροποιούνται σε σχέση με ό,τι έχουμε συναντήσει μέχρι στιγμής.
Η έμφαση δίνεται στο τοπικό Ασπρούδι, το οποίο οινοποιείται σε διάφορες εκδοχές: single vineyard (Τhiamis), με έντονο αρωματικό χαρακτήρα, ένα πιο ήπιο αρωματικά λευκό φαγητού (Υades), ένα orange με γηγενείς ζύμες και μικροοξυγόνωση, καθώς και το νέο Cuvée, το οποίο κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό φιαλών.
Συνολικά παράγονται οκτώ ετικέτες, στις οποίες περιλαμβάνονται ροζέ από Syrah (Yades), ερυθρό από Βερτζαμί και Syrah (Yades) και ένα ακόμη λευκό μονοποικιλιακό από Μαλαγουζιά (Terra Argila), με συνολική παραγωγή 20.000-22.000 φιαλών.
Η φιλοσοφία του οινοποιείου βασίζεται στον συνδυασμό παλαιών τεχνικών με τη σύγχρονη τεχνολογία, την οποία πιστοποιεί και η κατασκευή βιοκλιματικού οινοποιείου βαρύτητας. Και εδώ η αύξηση του τουρισμού έχει ευνοήσει και τον κλάδο του κρασιού, και το οινοποιείο υποδέχεται πολλούς ξένους επισκέπτες για τους οποίους οργανώνονται, εκτός από γευσιγνωσίες, και μαθήματα μαγειρικής. ― zervaswinery.gr
JIMA WINERY AND VINEYARDS
Oδηγώντας νότια με κατεύθυνση προς την Άρτα, φτάνουμε στον Αμβρακικό Κόλπο και στις εκβολές του ποταμού Άραχθου. Άλλο πάλι σκηνικό, πεδινό, με θαλάσσια αύρα που έρχεται από τον κόλπο. Έδώ στα Καλομόδια Άρτας επέλεξε ο χημικός – οινολόγος Πάνος Τζίμας, Dip WSET να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στην οινοπαραγωγή, φυτεύοντας τον αμπελώνα το 2013 και ξεκινώντας το 2018 με τις πρώτες οινοποιήσεις.
Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, ο αμπελώνας των αρχικών πέντε στρεμμάτων έφτασε τα 15 και σε αυτόν προστέθηκαν και άλλα 73 στρέμματα στη Ζίτσα και πιο βόρεια στην περιοχή της Κόνιτσας, με αποτέλεσμα σήμερα να διαχειρίζεται περίπου 120 στρέμματα με διαφορετικές ποικιλίες.
Στον αμπελώνα του Αμβρακικού συναντάμε Merlot και Cabernet Franc, που οινοποιούνται σε blend αλλά και μονοποικιλιακά, σε ροζέ και ερυθρές εκδοχές, με τη χρήση αμφορέων και βαρελιών για παλαίωση στα ερυθρά. Πριν από δύο χρόνια φυτεύτηκε και Βερτζαμί, μια σπάνια επτανησιακή ποικιλία, που όπως σημειώνει ο κ. Τζίμας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Έδώ συναντάμε και τη μέθοδο appassimento, τη χρήση δηλαδή ενός ποσοστού σταφυλιών που έχουν αποξηρανθεί στον ήλιο και ενσωματώνονται στον φρέσκο χυμό, οινοποίηση από την οποία προκύπτει περιορισμένος αριθμός φιαλών – και η πιο ακριβή ετικέτα του οινοποιείου.
Στην περιοχή της Ζίτσας παράγονται η Nτεμπίνα και το Βλάχικο, ενώ στον αμπελώνα της Κόνιτσας, όπου υπάρχουν φυτεύσεις Gewürztraminer, ο κ. Τζίμας σκέπτεται να επικεντρωθεί στην Ντεμπίνα και στο Βλάχικο με νέες φυτεύσεις. Συνολικά το οινοποιείο παράγει έξι διαφορετικά στιλ κρασιών και περίπου 10.000 φιάλες, με την προοπτική αύξησης του όγκου της παραγωγής, ώστε να φτάσει τις 50.000-60.000 φιάλες.― jimawinery.com
BIZAS WINERY AND DISTILLERY
Σε μικρή απόσταση από εκεί που ήμασταν βρίσκεται το οινοποιείο του γεωπόνου Δημήτρη Μπίζα, το νεότερο της περιοχής, αφού άρχισε να λειτουργεί μόλις το 2021. Κεφάτος και επικοινωνιακός, ο κ. Μπίζας μάς υποδέχθηκε στο βιομηχανικού τύπου οινοποιείο του, το οποίο όπως μας λέει ξεκίνησε από το μηδέν.
Η οικογένεια παραδοσιακά παρήγε τσίπουρο, αλλά ο ίδιος είχε μεγάλη αδυναμία στο αμπέλι. Στους ιδιόκτητους αμπελώνες του 15 στρεμμάτων καλλιεργεί Ροδίτη και Merlot. Έχει ήδη κάνει δύο τρύγους και παράγει την ερυθρή ετικέτα «Άρτιος» από Αγιωργίτικο και την ομώνυμη λευκή από Μοσχάτο και Ροδίτη. Στο οινοποιείο υπάρχει και αποστακτήριο, από το οποίο παράγεται το τσίπουρο «Αγλαΐτσα».
Η ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Γαστρονομικός παράδεισος, αν το καλοσκεφτείς, είναι η Ήπειρος. Θαλασσινά, παστά, μέλια, τυριά, αυγοτάραχο, γάμπαρες, ψάρια, βότανα, λάδια και κηπευτικά αναμειγνύονται. Η παράδοση (βλ. το κείμενο του Νίκου Λουκάκη για τις πίτες και το κρασί) συναντά τη μοντέρνα κουζίνα και τα παντρέματά τους είναι εξαιρετικά.
«ΦΡΟΥΤΑ»ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Στο ταξίδι μας είχαμε τη χαρά να δοκιμάσουμε, πάνω στη θάλασσα, μια «ελληνική» χειμωνιάτικη μέρα, τις περίφημες γαρίδες Αμβρακικού. Για αιώνες αποτελούν ένα μοναδικό προϊόν, βασική πηγή εισοδήματος των ψαράδων του κόλπου, μια τοπική λιχουδιά που ανέκαθεν προτιμούσαν οι καλοφαγάδες αλλά και όλοι όσοι αγαπούν τους θαλασσινούς μεζέδες. Έίναι αρκετά μεγάλες, αφού το εμπορεύσιμο μέγεθός τους υπερβαίνει τα 10 εκατοστά, αλλά, αν κάτι τις κάνει τόσο ξακουστές, είναι η μοναδική, ακαταμάχητη γεύση τους.
Έκτός από τις γαρίδες, ο τόπος φημίζεται και για τα όστρακα, τις σαρδέλες, τον μικρό, πεντανόστιμο γαύρο του, που με τα πριάρια (όπως λένε οι ντόπιοι τις βάρκες) οι ψαράδες γεμίζουν τα δίχτυα τους. Και τα χέλια όμως έχουν περίοπτη θέση στη γαστρονομική λίστα της περιοχής. Το καπνιστό χέλι είναι ένα ιδιαίτερο έδεσμα, που το επιλέγουν φανατικά οι γευσιγνώστες απ’ όλο τον κόσμο. Έχει έντονη βουτυρένια γεύση και καπνιστό άρωμα. Συναντήσαμε μεγάλες μονάδες που παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας.
ΧΕΛΙΑ
Tα χέλια που εκτρέφονται στη μονάδα προέρχονται από τη Θάλασσα των Σαργασσών, μια περιοχή ζεστής θάλασσας στη μέση του ψυχρού Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού. Έδώ φτάνουν αεροπορικώς και αμέσως τοποθετούνται σε μικρές, στεγασμένες δεξαμενές, όπου αρχίζει η εκτροφή τους με τον πιο φυσικό τρόπο.
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΑΒΙΑΡΙ
Και ενώ οι ντόπιοι αποκαλούν το υπέροχο αυγοτάραχο της περιοχής χαβιάρι, εμείς ανακαλύψαμε στην Άρτα το πρώτο αυθεντικό χαβιάρι που παράγεται εντός ελληνικού εδάφους! Το όνομά του είναι Thesauri και το επιτυχημένο εγχείρημα πιστώνεται στην οικογένεια Παπαγιάννη, η οποία ξεκίνησε αρχικά με την εκτροφή χελιών και τώρα έχει μπει δυναμικά και στο χαβιάρι, φέρνοντας ψάρια και ειδικούς από τη Ρωσία.
Το όνομα Thesauri δεν επιλέχθηκε τυχαία, καθώς περιγράφει την αφοσίωση στη δημιουργία ενός πραγματικού ελληνικού θησαυρού. Η φάρμα (aquafarm) της εταιρείας Thesauri στο Ψαθοτόπι της Άρτας εκτείνεται σε 330 στρέμματα και η δυναμικότητα της μονάδας μπορεί να φτάσει τα 3.000 κιλά τον χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 70-100 τόνους οξύρρυγχου. Υπάρχουν 25 είδη οξύρρυγχου, ωστόσο χαβιάρι παίρνουμε από ελάχιστα.
Στο Thesauri εκτρέφουν οξύρρυγχο Huso huso, τα αυγά του οποίου είναι το εξαιρετικό χαβιάρι Beluga, Acipenser gueldenstaedtii ή αλλιώς οξύρρυγχο Ρωσίας, από τον οποίο παράγεται το χαβιάρι Ossetra, και οξύρρυγχο Σιβηρίας ή Acipenser baerii, από τον οποίο παράγεται το χαβιάρι Baerii. Οι ειδικοί προτείνουν να το απολαύσετε αυστηρά στη σωστή θερμοκρασία, μεταξύ -2 και +2°C, και να το δοκιμάσετε με ένα μη μεταλλικό κουτάλι ή απευθείας από το χέρι σας, στο σημείο ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείκτη. Το αφήνουμε στη γλώσσα μέχρι να αναδείξει τον υφάλμυρο, βουτυράτο, σπάνιο γευστικό του πλούτο.
ΤΟ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΘAMÕN ΣΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Η γαστρονομική μας περιήγηση στην περιοχή έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο, σε ένα εστιατόριο στο κέντρο των Ίωαννίνων που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τα αθηναϊκά. Στο Θamõn είχαμε τη χαρά να δοκιμάσουμε τα καλύτερα τοπικά προϊόντα, μαγειρεμένα δημιουργικά, με επιρροές από την ηπειρώτικη παραδοσιακή κουζίνα, παρέα με τα κρασιά της περιοχής. Μάλλον ο πλέον γεμάτος τρόπος να συμπυκνώσει κανείς τις γεύσεις της όμορφης Ηπείρου.
Ξεκινήσαμε με παντζάρι με κολοκύθα, βασιλικό, φουντούκι και καδοτύρι από την Έλευθερία Μπούμπα, το οποίο συνόδευσε την Αφρώδη Ντεμπίνα του Βαϊμάκη. Καπνιστή πέστροφα με κουνουπίδι, λαδολέμονο και λάδι δυόσμου με το Liberte, Jima Winery Cabernet Franc/Merlot. Ψάρι ημέρας με χόρτα γιαχνί, σάλτσα bianco και λάδι chorizo με το Lacrima Imperator, Ίερά Μονή Βοτσά, Τraminer. Έλάφι γιουβέτσι με πεκορίνο και λάδι από έλατο με την Debina, Jima Winery και το Bλάχικο, οινοποιείο Γκλίναβος. Κέικ αμυγδάλου, φιστίκι Αιγίνης, γιαούρτι και γλυκό τριαντάφυλλο.
