H Νότια Αφρική συνδέθηκε με το χειρότερο καθεστώς φυλετικών διακρίσεων, το γνωστό Απαρτχάιντ, όμως πρόκειται για μια χώρα με μεγάλες φυσικές ομορφιές και ιδιαίτερο κλίμα, που της έχει επιτρέψει να μπει στον παγκόσμιο οινικό χάρτη με σπουδαία κρασιά. Είναι η χώρα του Pinotage και του Chenin Blanc, των ιδιαίτερων Sauvignon Blanc αλλά και της νεοκοσμίτικης έκφρασης των Bordeaux blends.
Η χώρα του Νέλσον Μαντέλα είχε μια μακρά ιστορία παραγωγής κρασιού, περισσότερο από τρεις αιώνες. H ευρωπαϊκή αριστοκρατία για πάνω από 350 χρόνια απολάμβανε το περίφημο γλυκό κρασί της Constantia, το οποίο ακόμη και σήμερα συγκρίνεται επάξια με επιδόρπια κρασιά όπως το Château d’Yquem. Tα χρόνια του Απαρτχάιντ, η πολιτική και οικονομική απομόνωση της Νότιας Αφρικής επηρέασε αναμφισβήτητα την οινοπαραγωγή, η οποία όμως με την αλλαγή του καθεστώτος επανήλθε, αντιμετωπίζοντας πολλές προκλήσεις προκειμένου να γίνει ξανά ανταγωνιστική. Μικροί παραγωγοί κατάφεραν να αναπτυχθούν σε περιοχές με μοναδικό terroir, κυρίως στην περιοχή του Cape Town, και η ονομασία προέλευσης του Stellenboch απέκτησε μεγάλη αναγνωρισιμότητα, με την παραγωγή εξαιρετικών κρασιών.
IΣΤΟΡΙΑ
Δεν είναι γνωστό, αλλά η οινοποιητική ιστορία της Νότιας Αφρικής πηγαίνει πίσω περισσότερα από 350 χρόνια. Ολλανδοί και Γάλλοι έφεραν αμπέλια και δημιούργησαν αμπελώνες για να προμηθεύουν με κρασί τα εμπορικά πλοία της Ολλανδικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών. Εκμεταλλευόμενοι το εύφορο έδαφος, αξιοποίησαν γρήγορα τις γνώσεις τους για την καλλιέργεια. Σε έναν Ολλανδό χειρουργό και μετέπειτα κυβερνήτη της περιοχής, τον Jan van Riebeeck, ανατέθηκε η διαχείριση και η φύτευση αμπελώνων για την παραγωγή κρασιών και σταφυλιών. Η πρώτη συγκομιδή έγινε στις 2 Φεβρουαρίου 1659 (όπως σημειώνεται στο ημερολόγιο του Van Riebeeck), ενώ ο πρώτος αμπελώνας φυτεύτηκε το 1655. Σήμερα, περισσότεροι από 10.000 παραγωγοί δημιουργούν τα μοναδικά κρασιά.
ΚΛΙΜΑ
Η Νότια Αφρική θα έπρεπε να έχει θερμό κλίμα, ωστόσο, παρότι σε συγκεκριμένες περιοχές της ενδοχώρας η καλοκαιρινή θερμοκρασία μπορεί να ανέβει πολύ και να ξεπεράσει τους 30°C, πολλοί αμπελώνες υπόκεινται σε ψυχρές επιρροές. Οι πιο σημαντικές από αυτές προέρχονται από τον Νότιο Ωκεανό. Το ψυχρό ρεύμα Μπενγκουέλα ανεβαίνει από την Ανταρκτική, διασχίζοντας την άκρη και τη δυτική ακτή της Αφρικής και προκαλώντας πτώση της θερμοκρασίας στις παράκτιες περιοχές. Αυτό μεγιστοποιείται από τους τακτικούς δυνατούς νοτιοανατολικούς καλοκαιρινούς ανέμους, γνωστούς τοπικά ως Cape Doctor.
Κρύος αέρας έρχεται προς την ενδοχώρα από τον ωκεανό, κατεβάζοντας τη θερμοκρασία έως και δύο βαθμούς σε ορισμένες περιοχές. Αλλά και οι οροσειρές της Νότιας Αφρικής παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία από υψόμετρα, προσανατολισμούς και εδάφη, συμβάλλοντας έτσι στις διαφορές κλίματος μεταξύ τοποθεσιών.
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Το σύστημα GI της Νότιας Αφρικής ονομάζεται Wine of Origin Scheme (WO). Έτσι, τα κρασιά που στην ετικέτα τους αναφέρουν τον συγκεκριμένο όρο έχουν σφραγίδα πιστοποίησης. Ο νόμος αναγνωρίζει τέσσερις διαφορετικές περιοχές παραγωγής. Η σημαντικότερη είναι η Western Cape. Εκεί παράγονται premium κρασιά, δεδομένου ότι επιτρέπεται να αναμειγνύουν τα καλύτερα σταφύλια από διαφορετικές περιοχές. Η Western Cape χωρίζεται σε περιοχές (Regions) με βάση κυρίαρχα γεωλογικά στοιχεία, με πιο σημαντικές τις Costal Region, Breeds River Valley και Cape South Coast.
Κρασιά Estate
Πρέπει να παράγονται σε ένα μοναδικό Κτήμα και όλα τα σταφύλια να προέρχονται από τους αμπελώνες του Κτήματος που καλύπτουν μια μεμονωμένη γεωγραφική περιοχή. Το Κτήμα θα πρέπει επίσης να διαθέτει εγκαταστάσεις που να επιτρέπουν την επεξεργασία των σταφυλιών και του κρασιού, συμπεριλαμβανομένης και της εμφιάλωσης. Ο νόμος αυτός επιτρέπει στους κορυφαίους παραγωγούς να κυκλοφορούν στο εμπόριο τα Estate wines, αλλά την ίδια στιγμή να κυκλοφορούν κι άλλα κρασιά WO με το εμπορικό του όνομα.
Άλλοι όροι ετικετών
Όπως και πολλές άλλες οινοπαραγωγικές χώρες και περιοχές, έτσι και η Νότια Αφρική έχει πρόγραμμα εθελοντικής βιώσιμης γεωργίας, που εδώ ονομάζεται ολοκληρωμένη παραγωγή κρασιού: Ιntegrated Production of Wine – IPW.
ΕΡΥΘΡΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
Cabernet Sauvignon
Είναι η πιο πολυφυτεμένη μαύρη ποικιλία. Aναμειγνύεται με Merlot και Cabernet Franc για χαρμάνια τύπου Bordeaux. Από μόνο του μπορεί να δώσει κρασιά γεμάτου σώματος, με αρώματα δαμάσκηνου.
Syrah
Είναι επίσης ευρέως φυτεμένο. Σε καυτά κλίματα δίνει πλούσια, γεμάτου σώματος ερυθρά που έχουν συχνά υψηλό αλκοόλ και επιδεικνύουν αρώματα ώριμων μαύρων φρούτων, ορισμένες φορές με γήινο αλλά και ζωικό χαρακτήρα. Καλλιεργείται επίσης σε ορισμένες πιο ψυχρές περιοχές, όπου δίνει κρασιά με λιγότερο γεμάτο σώμα και πιπεράτο χαρακτήρα.
Pinot Noir
Αγαπά λιγότερο το καυτό κλίμα της Νότιας Αφρικής και είναι φυτεμένο σε μικρή έκταση στις πιο ψυχρές παράκτιες περιοχές.
Pinotage
Πρόκειται για διασταύρωση Pinot Noir και Cinsault και είναι η μόνη άλλη μαύρη ποικιλία με σημαντικές φυτεύσεις. Δημιουργήθηκε στη Νότια Αφρική, αφού δεν καλλιεργείται σχεδόν πουθενά αλλού στον κόσμο. Αναμειγνύεται επίσης με διεθνείς ποικιλίες, δημιουργώντας ένα blend που είναι γνωστό ως Cape Blend. Από μόνο του μπορεί να δώσει ελαφριά, φρουτώδη κρασιά με αρώματα κόκκινων φρούτων του δάσους, ενώ κρασιά από παλαιά, σε μορφή θάμνου κλήματα μπορεί να έχουν γεμάτο σώμα με πλούσια αρώματα φρούτων του δάσους και νότες μπαχαρικών. Όταν ζυμώνεται ή παλαιώνει σε δρύινα βαρέλια, το Pinotage μπορεί να αποκτήσει έντονα αρώματα καφέ ή σοκολάτας. Τα κρασιά αυτά με το ιδιαίτερο στιλ τους είναι πολύ δημοφιλή σε ορισμένους καταναλωτές.
ΛΕΥΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
Chenin Blanc
Είναι η πλέον φυτεμένη ποικιλία. Δίνει ευκολόπιοτα κρασιά με αρώματα πυρηνόκαρπων φρούτων, ωστόσο τα κρασιά από τη συγκεκριμένη ποικιλία μπορούν να εξελιχθούν και σε πιο συμπυκνωμένα, με περίπλοκα αρώματα και πιο γεμάτο σώμα. Η ζύμωση και η παλαίωση σε βαρέλι μπορούν να προσθέσουν επιπλέον σώμα και αρώματα δρυός σε ορισμένα από τα κρασιά.
Colombard
Παραμένει η δεύτερη πιο φυτεμένη λευκή ποικιλία. Σημαντική αναλογία της χρησιμοποιείται στην παραγωγή brandy.
Sauvignon Blanc
Καλλιεργείται επίσης ευρέως. Τα κρασιά παράγονται σε μια σειρά από διαφορετικά στιλ, αλλά η καλύτερη εκδοχή τους έρχεται από τις ψυχρές περιοχές, με καθαρά αρώματα εσπεριδοειδών. Σε θερμότερες περιοχές τα σταφύλια πρέπει να συλλέγονται νωρίς, για να διατηρούν αυτά τα αρώματα, όπως και τα υψηλά επίπεδα οξύτητας.
Chardonnay
Μπορεί να δώσει κρασιά εξαιρετικής ποιότητας, ειδικά σε πιο ψυχρές περιοχές. Οι τεχνικές της Βουργουνδίας, όπως η ζύμωση σε βαρέλι και η ανάδευση οινολασπών, συμβάλλουν στον χαρακτήρα πολλών premium παραδειγμάτων.
Μοσχάτο Αλεξανδρείας
Εδώ ονομάζεται Hanepoot. Δεν καλλιεργείται τόσο ευρέως όσο άλλες ποικιλίες, αλλά χρησιμοποιείται στην παραγωγή επιδόρπιων κρασιών όψιμου τρύγου, όπου τα σταφύλια συχνά αφήνονται να σταφιδιάσουν στο αμπέλι. Η ευγενής σήψη (noble rot) μπορεί επίσης να συμβάλει στη δημιουργία αυτών των κρασιών.
Τέλος, οι φυτεύσεις του Viognier έχουν αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών. Συνήθως δίνει πλούσια αρωματικά κρασιά που έχουν ίχνη από καψαλισμένη δρυ.
ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Western Cape
Πάνω από το 90% των κρασιών της Νότιας Αφρικής παράγονται στο Western Cape, το οποίο χωρίζεται στις παρακάτω περιοχές:
COASTAL REGION
Stellenbosch
Αναμφίβολα, η πιο γνωστή περιοχή της Νότιας Αφρικής είναι το Stellenbosch, αφού εδώ βρίσκεται η καρδιά των πιο εκλεκτών κρασιών της χώρας. Απλώνεται από την ακτή στο Somerset West μέχρι τα βουνά που περιβάλλουν την πόλη Stellenbosch. To κλίμα είναι ιδανικό, με πολλές βροχοπτώσεις τον χειμώνα και καλοκαίρια που σπάνια είναι πολύ ζεστά, χάρη στους δροσερούς ανέμους από το False Bay. Εκείνο ωστόσο που χαρίζει ιδιαιτερότητα στην περιοχή αυτή, που είναι μικρή σε έκταση, είναι τα διαφορετικά υψόμετρα, οι προσανατολισμοί και τα εδάφη της. Εδώ παράγονται κορυφαία ερυθρά από Cabernet Sauvignon και Merlot, αλλά και από Syrah. Στις πιο δροσερές περιοχές παράγονται υψηλής ποιότητας Chardonnay και Sauvignon Blanc.
Paarl
Είναι μια μεγάλη περιοχή που εκτείνεται βόρεια του Stellenbosch. Καθώς είναι λιγότερο εκτεθειμένη στις ψυχρές επιρροές της θάλασσας, οι θερμοκρασίες εδώ το καλοκαίρι είναι πιο υψηλές, αν και μετριάζονται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Όπως και στο Stellenbosch, υπάρχουν και εδώ διαφορετικά υψόμετρα, προσανατολισμοί και εδάφη.
Constantia
Οι αμπελώνες συγκαταλέγονται στους παλαιότερους του Cape. Απλώνονται στις ανατολικές πλαγιές του βουνού Table. O Cape Doctor, o φημισμένος νοτιοανατολικός άνεμος των ακτών της Νότιας Αφρικής, επηρεάζει άμεσα τους αμπελώνες αυτούς και η περιοχή φημίζεται ιδιαίτερα για τα Sauvignon Blanc της. Εδώ παράγεται και ένα από τα πιο διάσημα γλυκά κρασιά του κόσμου, το περίφημο Vin de Constance.
Cape Point
Απλώνεται νότια του Cape Town και, όπως και η Constantia, επηρεάζεται από τον ωκεανό. Η περιοχή είναι σχετικά καινούργια, η παραγωγή κρασιού εδώ ξεκίνησε το 2000 και οι βασικές ποικιλίες είναι το Sauvignon Blanc και το Semillon. Σε θερμότερες τοποθεσίες καλλιεργούνται επίσης Shiraz και Cabernet Sauvignon.
Swartland
Αν και θεωρείται πηγή φθηνών κρασιών, παράγει πλέον εξαιρετικά Syrah και Chenin Blanc από παλαιά κλήματα.
Durbanville
Περιλαμβάνει αμπελώνες σε πλαγιές βόρεια του Cape Town, οι οποίοι δέχονται την ψυχρή επίδραση της θαλάσσιας αύρας. Εδώ παράγονται επίσης μερικά από τα καλύτερα Sauvignon Blanc της Νότιας Αφρικής.
ΒREEDΕ RIVER VALLEY
Worcester
Bρίσκεται στο δυτικό άκρο της κοιλάδας του ποταμού Breede. To κλίμα είναι θερμό και ξηρό και η άρδευση από το ποτάμι είναι απαραίτητη. Με πλούσια αλλουβιακά εδάφη, η περιφέρεια αυτή παράγει περίπου το ένα τέταρτο της ετήσιας παραγωγής κρασιού της Νότιας Αφρικής, κυρίως από Chenin Blanc και Colombard.
Robertson
Bρίσκεται ανατολικά του Worcester. Έχει παρόμοιο αλλά λίγο ψυχρότερο κλίμα και τα λιγότερο γόνιμα ασβεστολιθικά της εδάφη δίνουν άριστα Syrah, Chardonnay αλλά και Sauvignon Blanc.
CAPE SOUTH COAST
Walker Bay
Εδώ καλλιεργούνται μερικά από τα καλύτερα Chardonnay και Pinot Noir της Νότιας Αφρικής.
Elgin
Μεγάλα υψόμετρα και χαμηλές θερμοκρασίας δίνουν έντονα και φρέσκα Sauvignon Blanc, καθώς επίσης και Pinot Noir και Syrah.
Elim
Φημίζεται για τα ιδιαίτερα Sauvignon Blanc της.
FACTS
1. Το Pinotage είναι μια διασταύρωση Pinot Noir και Cinsault. Δημιουργήθηκε το 1925 από τον Abraham Perold, τον πρώτο καθηγητή αμπελουργίας του Stellenbosch.
2. Παρά τη μεγάλη ιστορία – περισσότερα από 300 χρόνια– στην παραγωγή κρασιού, ελάχιστοι είχαν την ευκαιρία στην Ευρώπη να δοκιμάσουν τα κρασιά της Νότιας Αφρικής, εξαιτίας των εμπορικών περιορισμών του καθεστώτος του Απαρτχάιντ. Η αλλαγή του καθεστώτος τη δεκαετία του ’90 άνοιξε στα κρασιά της Νότιας Αφρικής τον δρόμο προς τις ξένες αγορές.
3. Η καλλιεργητική περίοδος της ΝΑ ξεκινά τον Σεπτέμβριο και ο τρύγος τον Φεβρουάριο, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.
4. Eίναι η 8η μεγαλύτερη οινοπαραγωγική περιοχή στον κόσμο.
5. Στο περίφημο Stellenbosch, τα βουνά από γρανίτη είναι περίπου 600 εκατ. ετών, δηλαδή τρεις φορές πιο παλιά από το έδαφος στη Νάπα.
6. Το νοτιοαφρικανικό κρασί έχει ιστορία που χρονολογείται από το 1659, με το πρώτο μπουκάλι να παράγεται στο Cape Town από τον ιδρυτή – κυβερνήτη της πόλης, Jan Van Riebeeck.
7. Οι οινοπαραγωγικές περιοχές χωρίζονται σε Regions, Districts και Wards.
