Ο οινοτουρισμός έρχεται. Τον θέλουμε;
Όταν ξεκινάς έστω και νοερά να ταξιδέψεις την Ελλάδα για να ανακαλύψεις προορισμούς που είναι ή θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον πόλος έλξης οινόφιλων, χωρίς δεύτερη σκέψη κάνεις την πρώτη στάση στη Σαντορίνη και από εκεί πετάγεσαι στην Κρήτη.
Με 600.000 επισκέπτες το χρόνο, η Santo Wines είναι ίσως το μοναδικό οινοποιείο στην Ελλάδα που έχει καταφέρει τα έσοδα του από τον οινοτουρισμό, να συγκρίνονται ευθέως με εκείνα της εμπορικής του δραστηριότητας. Όπως μας λέει ο Αναστάσιος Τερζίδης, marketing manager της SantoWines, οι φετινές εκτιμήσεις κοιτούν ακόμα ψηλότερα όσον αφορά στον αριθμό των επισκεπτών, ο οποίος έχει ενισχυθεί σημαντικά από τα κρουαζιερόπλοια που σταματούν στο νησί. Ο χώρος της οινογνωσίας έχει κάδρο την καλντέρα και το ηλιοβασίλεμα έρχεται στο πιάτο. Μετά από τη γευστική δοκιμή, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα τις απογευματινές ώρες να συνεχίσει στο εστιατόριο, το οποίο φέτος έχει στόχο τα 120 κουβέρ ημερησίως.
Η Σαντορίνη ωστόσο δεν τελειώνει στη SantoWines. Ενδεικτικά το Κτήμα Σιγάλα υποδέχεται 22.000 επισκέπτες ετησίως και το οινοποιείο Anhydrous είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με 21.000 επισκέπτες.
Οπότε, με σχεδόν 20 οινοποιεία σε Θήρα και Θηρασιά,ο συνολικός αριθμός επισκεπτών αποτελεί κάτι το εξωπραγματικό για οποιαδήποτε άλλη περιοχή στην Ελλάδα σε αυτήν τη φάση. Το μέγεθος αυτό μεταφράζεται και σε ένα εξίσου εξωπραγματικό μέγεθος εσόδων, καθώς το μέσο έσοδο ανά επισκέπτη, ακόμα και με τη βασική υπηρεσία που προσφέρουν τα οινοποιεία, ξεπερνά τα 20 ευρώ.
Κατεβαίνοντας νότια σταματάμε διαδοχικά στο Ηράκλειο και στα Χανιά, όπου βρίσκονται τα οινοποιεία Λυραράκη και Μανουσάκη αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε, τα δύο οινοποιεία έχουν τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην Κρήτη με μέσο όρο 12.000 και 24.000 επισκέπτες το χρόνο. Και τα δύο οινοποιεία προσφέρουν δυνατότητα εστίασης κατόπιν κράτησης, οπότε έχουν την δυνατότητα να αυξήσουν σημαντικά το μέσο έσοδο ανά επισκέπτη, το οποίο στην Κρήτη είναι κάτω από τα 15 ευρώ κατά μέσο όρο λαμβάνοντας υπόψιν μόνο τη βασική υπηρεσία των επισκέψιμων οινοποιείων.
Στους Δρόμους Κρασιού της Κρήτης πέρσι το Νοέμβριο άνοιξαν τις πόρτες τους 23 οινοποιεία. Συνολικά όμως, ο αριθμός των επισκεπτών πιθανότατα δεν ξεπερνά τους 70.000 ανά έτος. Μια διαφοροποίηση, σε σχέση με τη Σαντορίνη, είναι ότι στο σύνολο των επισκεπτών, το ποσοστό μοναδικών επισκεπτών είναι μεγαλύτερο, δεδομένου ότι οι αποστάσεις μεταξύ των οινοποιείων είναι μεγάλες.
Η αναφορά στην εκτίμηση των 70.000 επισκεπτών επί του συνόλου των οινοποιείων της Κρήτης δεν έγινε τυχαία. Το δεύτερο μεγαλύτερο σε επισκεψιμότητα οινοποιείο στην Ελλάδα, είναι η Ορεάλιος Γη στην Κεφαλλονιά (ο Συνεταιρισμός της Ρομπόλας στα Βαλσαμάτα), με 70.000 επισκέπτες ετησίως. Αν στον αριθμό αυτό αθροίσουμε και τους επισκέπτες των υπόλοιπων οινοποιείων του νησιού, τότε η Κεφαλλονιά αναδεικνύεται στο δεύτερο μεγαλύτερο πόλο έλξης οινοτουρισμού στην Ελλάδα, ξεπερνώντας κατά πάσα πιθανότητα και τη Νεμέα των 40 οινοποιείων.
Οι ανερχόμενες δυνάμεις- Νεμέα…
Αν σήμερα ρωτάγαμε στην αγορά του κρασιού, ποιος είναι ο περισσότερα υποσχόμενος αναδυόμενος οινοτουριστικός προορισμός, μάλλον οι περισσότερες ψήφοι θα πήγαιναν στη Νεμέα.
Με σχεδόν 40 επισκέψιμα οινοποιεία, συγκεντρωμένα σε μια μικρή σχετικά έκταση, ο επισκέπτης θα μπορούσε να χρειαστεί μέχρι και μέρες, προκειμένου να τα επισκεφθεί όλα.
Η πραγματικότητα σε αυτήν τη φάση, είναι ότι για τη διαμονή του θα έπρεπε να επιλέξει κάποια σχετικά κοντινή πόλη, όπως για παράδειγμα το Ναύπλιο, καθώς οι διαθέσιμες κλίνες στη Νεμέα είναι ελάχιστες.
Το Κτήμα Σκούρα, το οποίο βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο, (στο δρόμο από τη Νεμέα προς το Ναύπλιο) υποδέχεται περίπου 12.000 επισκέπτες το χρόνο και προσφέρει δυνατότητα εστίασης κατόπιν κράτησης. Το Κτήμα Παλυβού στην Αρχαία Νεμέα, ανεβάζει τον πήχη στους 16.500 επισκέπτες. Μια από τις αιτίες αυτής της επιτυχίας, είναι η ξεχωριστή παρουσία του Κτήματος στις εορταστικές εκδηλώσεις για το κρασί, όπως οι Μεγάλες Μέρες της Νεμέας. Ωστόσο, δεν είναι η μόνη.
Η Ευαγγελία Παλυβού απαρίθμησε μια σειρά σημαντικών παραγόντων, όπως η δυνατότητα επίσκεψης 365 μέρες το χρόνο, η ποιότητα της εξυπηρέτησης και η παρουσία των ιδιοκτητών στις επισκέψεις, ξεναγήσεις και γευσιγνωσίες που οργανώνονται στις εγκαταστάσεις.
Από εκεί και πέρα, στο βαθμό που μπορούμε να γνωρίζουμε βάσει των στοιχείων που συλλέξαμε, τα υπόλοιπα οινοποιεία απέχουν αρκετά σε αριθμό επισκεπτών. Στην τρίτη θέση για παράδειγμα φαίνεται να είναι το Κτήμα Σεμέλη με 8.500 επισκέπτες και από εκεί και πέρα τα μεγέθη κατεβαίνουν αρκετά.
Ωστόσο, ο στόχος να αλλάξει αυτή η εικόνα είναι ξεκάθαρος. Όπως λέει η Σοφία Στάϊκου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Κτήματος Σεμέλη, «Η Νεμέα είναι ο μεγαλύτερος ενιαίος ΠΟΠ αμπελώνας της Ελλάδας και μια περιοχή με πλούσια ιστορία. Η πόλη με τις κατάλληλες επενδύσεις σε υποδομές φιλοξενίας και εστίασης μπορεί να αξιοποιήσει σημαντικά και να εκμεταλλευτεί το φυσικό της πλούτο που απορρέει από τη γη και την ιστορία της».
Η ίδια έχει επιλέξει για το Κτήμα Σεμέλη, το οποίο διαθέτει χώρους φιλοξενίας, αυτοί να είναι διαθέσιμοι μόνο για εκδηλώσεις και προσωρινά δεν υπάρχει διάθεση για αλλαγή αυτής της πολιτικής.
Το Κτήμα Μπαραφάκας, στην ίδια περιοχή, έχει ξεκινήσει ήδη ένα επενδυτικό σχέδιο για τη δημιουργία ενός νέου αμπελώνα συνολικής έκτασης 50 στρεμμάτων, όπου στις αρχές του 2024, αναμένεται να ξεκινήσουν οι εργασίες και για τη δημιουργία νέου οινοποιείου και καταλυμάτων. Τα καταλύματα θα είναι εναρμονισμένα με το περιβάλλον, θα περιβάλλονται από αμπελώνες και θα έχουν θέα το οινοπέδιο της Νεμέας. Το συνολικό ύψος της επένδυσης υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 3 εκατομμύρια ευρώ.
Ο Χρήστος Μπαραφάκας συμφωνεί ότι είναι πρόβλημα η περιορισμένη διαθεσιμότητα καταλυμάτων στην περιοχή της Νεμέας, βλέπει όμως το τελευταίο διάστημα να γίνονται επενδύσεις που έχουν στόχο να αλλάξουν αυτήν την κατάσταση. Άλλωστε και για τον ίδιο είναι μακροπρόθεσμα επιθυμητός στόχος, τα έσοδα από οινοτουρισμό να ξεπεράσουν αυτά της εμπορικής δραστηριότητας.
Όσον αφορά τις επενδύσεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν επικουρικά στον οινοτουρισμό, ήδη στη Νεμέα λειτουργούν δύο εστιατόρια με σύγχρονη κουζίνα και μέχρι τέλος του έτους, σύμφωνα με πληροφορίες του grapemag.gr, θα έχουν ξεκινήσει τη λειτουργία τους τρεις νέες ξενοδοχειακές μονάδες δυναμικής 90 κλινών. Η μια μάλιστα από αυτές ετοιμάζεται να ανοίξει τις πόρτες της μέσα στο φετινό καλοκαίρι.
… και Δράμα
Η περιοχή της Δράμας, που βρίσκεται πιο κοντά στους επισκέπτες των βόρειων περιοχών της Ελλάδας και των τουριστών που εισέρχονται από τις βόρειες πύλες της χώρας, έχει καταφέρει να αποκτήσει μια οινοτουριστική υπόσταση, η οποία είναι ήδη πετυχημένη και επιπλέον δημιουργεί προσδοκίες για μεγαλύτερα επιτεύγματα. Από το 2015, σχεδόν όλα τα οινοποιεία της Δράμας ήταν επισκέψιμα, γεγονός που, όπως και στη Νεμέα, είναι σημαντικό πλεονέκτημα για τον ταξιδιώτη, ο οποίος είναι προσανατολισμένος να κάνει ένα οινικό ταξίδι.
Η επισκεψιμότητα των οινοποιείων φτάνει κατά μέσο όρο κοντά στα 5.000 άτομα ετησίως και συνδυάζεται με ένα μέσο έσοδο ανά επισκέπτη, το οποίο ξεπερνά αυτό της Νεμέας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέξαμε, περίπου το 70% των επισκεπτών των οινοποείων της Δράμας είναι Έλληνες ταξιδιώτες, στην πλειοψηφία τους κάτοικοι των βορείων περιοχών της Ελλάδας. Η Δραμοινογνωσία (πλέγμα εκδηλώσεων με επίκεντρο το κρασί που διοργανώνεται κάθε Μάιο) που είναι ένα βασικός πόλος έλξης για τους περισσότερους επισκέπτες στα οινοποιεία, είναι και ο λόγος που ένα μεγάλο ποσοστό των επισκεπτών είναι κοινοί για όλα τα οινοποιεία, δεδομένου ότι βοηθούν και οι μικρές σχετικά αποστάσεις μεταξύ τους.
Η άλλη Ελλάδα
Η εικόνα της υπόλοιπης Ελλάδας μοιάζει περισσότερο με ένα χάρτη φάρων. Σίγουρα, με την έρευνα μας δεν έχουμε ανακαλύψει όλους τους φάρους, θεωρούμε όμως ότι έχουμε εντοπίσει τους πιο λαμπερούς.
Μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις της έρευνας ήταν το Κτήμα Ακράνι στην Κω, το οποίο υποδέχεται κοντά στους 30.000 επισκέπτες ετησίως. Λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη το Κτήμα Γεροβασιλείου υποδέχεται 18.000 επισκέπτες.
Κτήμα Άλφα στο Αμύνταιο και Κατώγι Αβέρωφ στο Μέτσοβο είναι κοντά στους 14.000 επισκέπτες. Και τέλος το Κτήμα Κυρ Γιάννη που είναι ένα από τα ελάχιστα με οργανωμένο εστιατόριο στις εγκαταστάσεις του, υποδέχεται 10.000 επισκέπτες. Στις μερικές χιλιάδες επισκέπτες είναι αρκετά ακόμα οινοποιεία, όπως μπορείτε να δείτε στην απεικόνιση, αλλά τα περισσότερα δεν είναι εύκολο να ενταχθούν στην ίδια ημερήσια επίσκεψη, ώστε να αποτυπώσουν ένα πιο χαρακτηριστικό στίγμα της περιοχής που βρίσκονται.
Εστιάζοντας στο Κατώγι Αβέρωφ, καθώς είναι το πρώτο οινοποιείο στην Ελλάδα που δημιούργησε χώρο φιλοξενίας, με ξενοδοχείο και εστιατόριο που λειτουργούν στις εγκαταστάσεις του, συζητήσαμε με τον Αλέξανδρο Ιωάννου, ο οποίος έχει πλέον στην αρμοδιότητά του τη διοίκηση του ομώνυμου οινοποιείου και ξενοδοχείου. Όπως μας λέει, «η δημιουργία του ξενοδοχείου έγινε από ανάγκη να φιλοξενούνται στο Μέτσοβο επισκέπτες του οινοποιείου. Μιλάμε για το 2007, όταν τα υπόλοιπα καταλύματα της περιοχής δεν ήταν επαρκή».
Με το πέρασμα του χρόνου και καθώς τα έξοδα γίνονταν πιο απαιτητικά, το ξενοδοχείο μετουσιώθηκε σε μια αυτοδύναμη πηγή εσόδων. Θα μπορούσαν άραγε τα έσοδα από τον οινοτουρισμό να ξεπεράσουν την εμπορική δραστηριότητα του οινοποιείου; «Μάλλον δύσκολα», λέει ο Αλέξανδρος Ιωάννου, «δεδομένου ότι η εμπορική δραστηριότητα τοποθετεί το οινοποιείο στην κατηγορία των μεσαίων οινοποιητικών επιχειρήσεων». Ο ίδιος όμως, δεν αποκλείει στο μέλλον τα έσοδα από τον οινοτουρισμό, να φτάσουν μέχρι και το 50% της εμπορικής δραστηριότητας της επιχείρησης.
Δεδομένων των θετικών αλλαγών τόσο στο πλήθος, όσο και στην ποιότητα των επισκεπτών του Μετσόβου, αλλά και άλλων περιοχών στο Νομό Ιωαννίνων, οι επενδύσεις στον οινοτουριστικό τομέα για το Κατώγι Αβέρωφ είναι διαρκείς. Πέρα από τις ανακαινίσεις που έγιναν πρόσφατα στο ξενοδοχείο, βρίσκεται σε εξέλιξη η βελτίωση της επισκέψιμης διαδρομής με τη χρήσης και της υψηλής τεχνολογίας.
Αποτελέσματα της έρευνας συμφωνούν με την προσδοκία των οινοποιών
H Tourix, η οποία ειδικεύεται στο ψηφιακό μάρκετινγκ στον τομέα του τουρισμού, υλοποίησε μια έρευνα σχετικά με τον οινοτουρισμό με βάση τις αναζητήσεις που έγιναν από τους χρήστες του διαδικτύου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι αναζητήσεις ήταν αυξημένες κατά 41% το 2022 (σε σχέση με το 2021) και επιπλέον αυξημένες κατά 42% το πρώτο τρίμηνο του 2023.
Πιο συγκεκριμένα, οι γενικές αναζητήσεις βρίσκονται στην πρώτη θέση με 31,8% και ακολουθούν αναζητήσεις για Σαντορίνη και Κρήτη με 29,9% και 10,2% αντίστοιχα. Την πεντάδα συμπληρώνουν Αττική και Νεμέα. Ένα από τα ενδιαφέροντα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι το 22% των αναζητήσεων έγινε από άτομα που ήταν ήδη στην Ελλάδα, οπότε πρακτικά αναζήτησαν κάποιο τρόπο να περάσουν ευχάριστα τον περισσευούμενο χρόνο τους.
Ειδικά για την περιοχή της Αττικής, η οποία φιλοξενεί κάποια οινοποιεία που έχουν καταφέρει να συγκεντρώσουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών, όπως η Οινότρια Γη και το Οινοποιείο Παπαγιαννάκου με 7.000 και 6.000 επισκέπτες το χρόνο αντίστοιχα, η ανάδειξη της ποικιλίας του Σαββατιανού στην αγορά της Βρετανίας (δείτε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ του grapemag.gr), δημιουργεί και μια ευκαιρία για προσέλκυση επισκεπτών από αυτή τη χώρα.
Λίγο μύθος, λίγη θάλασσα και λίγο κρασί
Οι καιροί αλλάζουν, τα τρία S δεν είναι πλέον σήμα κατατεθέν μόνο της Ελλάδας. Άλλωστε το ένα από αυτά ξεφτίζει σταθερά από τη δεκαετία του 80 και έπειτα. Ο ταξιδιώτης που αναζητά εμπειρίες στις διακοπές του και είναι οινολάτρης δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη πρόσκληση. Θα κάνει μια αναζήτηση και θα εντοπίσει τα οινοποιεία που τον ενδιαφέρουν κοντά στον προορισμό ή στη διαδρομή του.
Όμως, η συγκεκριμένη κατηγορία είναι η μειοψηφία. Οι περισσότεροι επιλέγουν να είναι καθοδηγούμενοι από τουριστικούς πράκτορες που προτιμούν τη λύση ενός αυστηρού προγράμματος απόλυτα σχεδιασμένου με γνώμονα τη μείωση και τον περιορισμό απρόοπτων και λειτουργικών εξόδων. Οπότε, η δυσάρεστη ίσως πραγματικότητα για κάποιους οινοποιούς, είναι ότι θα πρέπει να συντονιστούν αρχικά μεταξύ τους και στη συνέχεια με αρμόδιους φορείς των Περιφερειών και των Δήμων, ώστε να δημιουργήσουν μια δυνατή φωνή που θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των μεσαζόντων του τουρισμού.
Ελάχιστες είναι οι περιοχές της Ελλάδας που έχουν προχωρήσει αρκετά προς αυτό το στόχο. Οι περισσότερες Περιφέρειες στις οποίες απευθυνθήκαμε για την έρευνα, μετά βίας γνώριζαν τον αριθμό των οινοποιείων που δραστηριοποιούνται στα όρια τους. Όσον αφορά το συντονισμό μεταξύ των οινοποιείων, η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη και για αυτό έχει συμβάλει στην αναπτυξιακή πορεία του οινοτουρισμού. Ωστόσο, από τους 27,8 εκατομμύρια τουρίστες που επισκέφθηκαν την Ελλάδα πέρσι, ένα ποσοστό μόλις κοντά στο 5% επισκέφθηκε ένα οινοποιείο. Αν μάλιστα αφαιρέσουμε τη Σαντορίνη από την εξίσωση, το ποσοστό πέφτει κάτω από το 2%. Ακόμα και ο πιο απαισιόδοξος δύσκολα θα έβλεπε αυτό το ποσοστό ως ταβάνι, οπότε μπορούμε μάλλον να συμφωνήσουμε ότι είναι μια καλή αρχή.
Η έρευνα έδωσε και ειδήσεις
Ένα όνειρο που ξεκίνησε το 2007 με την επωνυμία “Νερόμυλος”, μετουσιώθηκε φέτος στο ξενοδοχείο Atrium Vinea Brintziki Winery, το οποίο επεκτείνει τις δραστηριότητες του Κτήματος Μπριντζίκη.
Τα τρία συνολικά συγκροτήματα μπορούν να εξυπηρετήσουν 24 επισκέπτες όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Όπως συμβαίνει και με το οινοποιείο του Κτήματος Μπριντζίκη, τα καταλύματα είναι ενεργειακά αυτόνομα, χρησιμοποιώντας ως πηγή ενέργειας τον Ήλιο και τη γεωθερμία. Πρόκειται για ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τους ταξιδιώτες που λαμβάνουν πλέον υπόψιν το αποτύπωμα άνθρακα του ταξιδιού τους.
Σε αυτή τη φάση, το οινοποιείο επισκέπτονται 600 έως 800 άτομα ετησίως, αλλά ο στόχος μετά και τις νέες επενδύσεις είναι 5.000 επισκέπτες ετησίως.
Όπως λέει η Διονυσία Μπριτζίκη, διευθύντρια της επιχείρησης, «έχουν γίνει πολλά χρόνια προεργασίας για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος και τα αποτελέσματά της θα αρχίσουν να φαίνονται τα ερχόμενα χρόνια. Σημαντική αλλαγή αναμένεται να φέρει η ολοκλήρωση του δρόμου ταχείας κυκλοφορίας που θα συνδέσει την Πάτρα με τον Πύργο, καθώς και το άνοιγμα της κρουαζιέρας μετά την πανδημία, δεδομένου ότι το οινοποιείο είναι σχετικά κοντά στο Κατάκολο, λιμάνι που δένουν πολλά κρουαζιερόπλοια στη διάρκεια του καλοκαιριού».
Πρόσφατα ξεκίνησε τη λειτουργία του ο ξενώνας του Οινοποιείου Sarris στην Κεφαλλονιά με δυναμική μέχρι 4 κλίνες, οι οποίες είναι διαθέσιμες σε όλους τους επισκέπτες. Για τον Πάνο Σαρρή είναι εφικτός ο στόχος τα έσοδα από οινοτουρισμό να ξεπεράσουν τα έσοδα από εμπορικές δραστηριότητες τα ερχόμενα χρόνια, δεδομένου ότι η Κεφαλλονιά υποδέχεται ετησίως πάνω από 400.000 τουρίστες και μόνο ένα μικρό ποσοστό επισκέπτεται το οινοποιείο για γευσιγνωσία.
Το Κτήμα Μέγα Σπήλαιο στην περιοχή Χελμού-Βουραϊκού, όπου υπάρχουν ιστορικά στοιχεία για καλλιέργεια αμπελιού από το 1550, άνοιξε το φετινό καλοκαίρι τις πόρτες του. Στις παρεχόμενες υπηρεσίες περιλαμβάνεται ξενάγηση και οινογνωσία, ενώ στον επισκέψιμο χώρο λειτουργεί πωλητήριο από όπου ο επισκέπτης μπορεί να αγοράσει μεταξύ άλλων κρασιά από παλιές χρονιές και σπάνιες ειδικές εμφιαλώσεις.
Έχοντας ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο κομμάτι των εργασιών που ξεκίνησαν το 2022, το οινοποιείο Monsieur Nicolas είναι επισκέψιμο από φέτος και σύμφωνα με τον Γιώργο Καραμήτρο, στόχος είναι να υποδέχεται 2 έως 3 χιλιάδες επισκέπτες ετησίως με σημαντικότερο κοντινό πόλο έλξης τη λίμνη Πλαστήρα.
Πριν το τέλος της χρονιάς αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες, ώστε να είναι επισκέψιμο το Κτήμα Θυμιόπουλος.
