Η Δράμα, σε αντίθεση με περιοχές όπως η Σαντορίνη, η Νεμέα, η Κρήτη ή η Νάουσα, εμφανίστηκε στα οινικά πράγματα της χώρας μόλις τη δεκαετία του 1980.
Στην περιοχή αυτή, πριν από 40 χρόνια δεν υπήρχαν επαγγελματικοί αμπελώνες ούτε δεδομένες αμπελουργικές πρακτικές και, φυσικά, δεν υπήρχε οινική παράδοση παρά μόνο ερασιτεχνικές οινοποιήσεις. Η Δράμα δεν παρήγε οργανωμένα κρασί για τουλάχιστον τέσσερις αιώνες πριν από την εμφάνιση του πρώτου επαγγελματικού οινοποιείου, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980.
Τα οινοποιεία της Δράμας ιδρύθηκαν κυρίως από επενδυτές από τον κλάδο της εξόρυξης μαρμάρου και των κατασκευών και άντλησαν τεχνογνωσία από την παγκόσμια βιβλιογραφία, εισάγοντας την πιο σύγχρονη τεχνολογία που ήταν διαθέσιμη εκείνη τη στιγμή στη Γαλλία και την Ιταλία. Δημιουργήθηκε έτσι μια περιοχή συνυφασμένη με το σύγχρονο ελληνικό κρασί, με εντυπωσιακά οινοποιεία, μοναδικά κρασιά, φιλόδοξους οινοποιούς και ικανούς και πρωτοπόρους επιχειρηματίες.
Σήμερα, με όλο το νερό που έχει πέσει στο αυλάκι του ελληνικού κρασιού, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πόσο σημαντική ήταν η συμβολή αυτών των οινοποιείων σε πανελλήνιο επίπεδο, τον ρόλο που διαδραμάτισαν στη δημιουργία και την ενηλικίωση του ελληνικού οινόφιλου κοινού και τελικά πόσο τα κρασιά της περιοχής αυτής έσπρωξαν τα κρασιά άλλων περιοχών προς την πρόοδο, «αναγκάζοντάς» τα να εκσυγχρονιστούν, ξεπερνώντας το περιθωριακό, ρουστίκ παρελθόν τους.
Το Κτήμα Τέχνη Οίνου γράφει εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια τη δική του ιστορία στην οινική πορεία της χώρας, καθώς οι δύο συνέταιροι, σπάζοντας την αποκλειστική ποιοτική κυριαρχία των Λαζαρίδηδων, συνέβαλαν καθοριστικά ώστε η Δράμα να εξελιχθεί σε φυτώριο ταλαντούχων παραγωγών και πηγή δημιουργίας σπουδαίων κρασιών.
Το οινοποιείο βρίσκεται στο χωριό Μικροχώρι, μόλις έξι χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Δράμας. Στην άκρη του χωριού, το 1998 χτίστηκε το πρώτο τμήμα του οινοποιείου, στη συμβολή δύο τοπικών οδών. Λίγα χρόνια αργότερα, αγοράστηκε το οικόπεδο ακριβώς απέναντι από τον δρόμο, όπου χτίστηκε η επέκταση του οινοποιείου το 2007. Παλιό και νέο οικόπεδο συνδέονται υπογείως με τη δημιουργία ενός τούνελ, που έχει μετατραπεί σε μια συγκλονιστική υπόγεια κάβα όπου φυλάσσονται, εκτός από τα δρύινα βαρέλια, και ένα εκτεταμένο αρχείο φιαλών με παλιές σοδειές.
Επιστρέφοντας στους ανθρώπους, η δεύτερη γενιά, παιδιά των ιδρυτών, έχει αναλάβει καίριες θέσεις στο οινοποιείο. Ο Άκης Παπαδόπουλος είναι χημικός οινολόγος και υπεύθυνος εξαγωγών του Κτήματος, ενώ στις πωλήσεις δραστηριοποιείται και η Ναταλία Καλαϊτζίδου, κόρη του Γιάννη Καλαϊτζίδη. Ο Άκης σπούδασε στο Χημικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια Οινολογία στο Πανεπιστήμιο του Bordeaux. Το μήνυμά του είναι ξεκάθαρο: το Κτήμα Τέχνη Οίνου αγαπάει την τεχνολογία, μια τόσο παρεξηγημένη έννοια στον χώρο του κρασιού. Η σύγχρονη τεχνολογία βοηθά τον παραγωγό να μεταφέρει στις φιάλες την υγεία και τον πλούτο των σταφυλιών με τις μικρότερες δυνατές απώλειες.
Τα σταφύλια μεταφέρονται στο οινοποιείο σε μικρά τελάρα, εντός ψυχόμενων, κλειστών φορτηγών, ενώ η ταινία διαλογής εξασφαλίζει τη χρήση μόνο τέλεια υγιών τσαμπιών. Όμως τη μεγάλη διαφορά την κάνει ένας μοναδικός πύργος ψύξης, που ελάχιστα οινοποιεία στην Ελλάδα διαθέτουν και ο οποίος λειτουργεί με υγρό διοξείδιο του άνθρακα και είναι σε θέση να κατεβάσει τη θερμοκρασία των σταφυλιών από 28°C σε 10°C μέσα σε μόλις πέντε λεπτά. Επιπλέον, η πίεση του διοξειδίου αρκεί από μόνη της για να μεταφέρει τον σταφυλοπολτό προς πάσα κατεύθυνση χωρίς καθόλου χρήση αντλίας. Το monitoring της κάθε δεξαμενής και της θερμοκρασίας της ανά πάσα στιγμή είναι αυτονόητο για ένα οινοποιείο αυτών των προδιαγραφών.
ΤΑ ΚΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΣ
Δοκιμάζοντας τα κρασιά του Κτήματος, βρισκόμαστε μάρτυρες σε μία από τις πιο άρτιες συλλογές κρασιών της Ελλάδας. Από το εκρηκτικό και υπέροχα εξωτικό Τέχνη Αλυπίας Λευκό (80% Sauvignon Blanc, 20% Ασύρτικο) έως το γεμάτο φυτικά αρώματα και εξωτικά φρούτα Plano Μαλαγουζιά και το καθαρό, εκφραστικό, λεμονάτο Plano Ασύρτικο, το νεύρο και η δροσιά δίνουν τον τόνο. Τη σκυτάλη παίρνει η λευκή πληθωρικότητα με το Ήδυσμα Δρυός Ασύρτικο, ίσως το πιο value βαρελάτο Ασύρτικο της χώρας, με αρώματα από ροδάκινο, ζυμάρι, ξηρούς καρπούς και αλατισμένα κάσιους, αλλά και με το Ήδυσμα Δρυός Chardonnay, ένα βαρελάτο Chardonnay που έχει γράψει ιστορία με αρώματα από βερίκοκο, κυδώνι, crème pâtissière και ζύμες. Το σαρκώδες, χυμώδες Τέχνη Αλυπίας Ερυθρό αλλά και τα κορυφαία Ήδυσμα Δρυός Merlot και Ήδυσμα Δρυός Xi δείχνουν τις ικανότητες του Κτήματος να προσφέρει ερυθρή απόλαυση. Τα ροζέ Τέχνη Οίνου ροζέ και Pink Bang, αλλά και τα μονοποικιλιακά Touriga Nacional, Nebbiolo και Anafora Limniona κλείνουν ιδανικά τη συλλογή.
Η ευρύτερη περιοχή της Δράμας είναι ένα λεκανοπέδιο το οποίο περικλείεται από τα βουνά Φαλακρό στον Βορρά, Μενοίκιο στα δυτικά και Παγγαίο στον Νότο. Ακόμα και λίγο πριν από τη θάλασσα, κοντά στην Καβάλα, το παραθαλάσσιο βουνό Σύμβολο εμποδίζει την επιρροή του νερού, δημιουργώντας σε όλη την περιοχή ένα κυρίως ηπειρωτικό κλίμα, με σημαντικές διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ ημέρας και νύχτας, γεγονός που καθυστερεί την ωρίμανση και ευνοεί την αρωματική έκφραση.
Η καρδιά του Κτήματος, όπως και κάθε ποιοτικού οινοπαραγωγού, χτυπά στους γραμμικούς αμπελώνες του, υπό την επίβλεψη και τη φροντίδα του γεωπόνου Ηρακλή Τοπαλίδη. Το Κτήμα καλλιεργεί 610 στρέμματα, με τα 520 από αυτά –ποσοστό άνω του 85%– να είναι ιδιόκτητα. Οι αμπελώνες του Κτήματος Τέχνη Οίνου χωρίζονται σε κρύους και πολύ πιο κρύους! Οι απλώς κρύοι βρίσκονται χαμηλά, στα 100 μέτρα (Μικροχώρι, 200 στρέμματα) και στα 250 μέτρα (Καλή Βρύση, 270 στρέμματα). Στο Μικροχώρι, στην περιοχή όπου βρίσκεται το οινοποιείο, καλλιεργούνται οι λευκές ποικιλίες Ασύρτικο και Μαλαγουζιά, ενώ στην Καλή Βρύση, στους πρόποδες του Μενοικίου στα δυτικά, βρίσκουμε Sauvignon Blanc, Μαλαγουζιά και Ασύρτικο. Οι ερυθρές ποικιλίες Αγιωργίτικο, Ξινόμαυρο, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Nebbiolo και Touriga Nacional καλλιεργούνται αποκλειστικά σε αυτούς τους χαμηλότερους αμπελώνες. Μαζί με αυτούς, που είναι ιδιόκτητοι, καλλιεργείται και ένας συνεργα- ζόμενος αμπελώνας 35 στρεμμάτων στο Καλλίφυτο, στους νότιους πρό- ποδες του Φαλακρού, μόλις 8 χιλιόμετρα από το κέντρο της Δράμας (Sauvignon Blanc, Ασύρτικο).
Και πάμε στους πολύ κρύους αμπελώνες. Το μοναδικό, αρωματικό, εκφραστικό, ξεμυαλιστικό Sauvignon Blanc αποτελεί το ένα τρίτο των σταφυλιών που καλλιεργεί το οινοποιείο, καθώς το πασίγνωστο Τέχνη Οίνου λευκός, με 80% Sauvignon Blanc και 20% Ασύρτικο, παράγεται σε 150.000 φιάλες, αποτελώντας περίπου τη μισή παραγωγή του Κτήματος. Η εμπορική σημασία που έχει το Sauvignon Blanc για το Κτήμα Τέχνη Οίνου αλλά και η επιτυχία του, σε συνδυασμό με τα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής, έθεσαν ως επιτακτική την ανάγκη για τη μεταφορά της ποικιλίας σε ψυχρότερα εδάφη και έτσι, αποκλειστικά για χάρη της, έχουν στηθεί δύο αμπελώνες σε οινοπέδια ακραίου ψύχους: ένας αμπελώνας 40 στρεμμάτων σε ένα μπαλκονάκι σκαρφαλωμένο στο Μενοίκιο, πάνω από τη Μικρόπολη, στα 1.100 μέτρα (φύτευση 2021), και ένας ακόμα αμπελώνας 22 στρεμμάτων δίπλα στην τεχνητή λίμνη στα Λευκόγεια, στα 650 μέτρα, στη βόρεια πλευρά του Φαλακρού. Ο αμπελώνας στη Μικρόπολη, σύμφωνα με το μητρώο, είναι ο πιο υψηλός στην Ελλάδα, ενώ τα Λευκόγεια στα 650 μέτρα ανήκουν στον Δήμο Νευροκοπίου, το καταγεγραμμένα ψυχρότερο μέρος της Ελλάδας.
Την άνοιξη του 2024 θα φυτευθούν επίσης 30 στρέμματα Sauvignon Blanc στο Χρυσοκέφαλο, κοντά στα Λευκόγεια, και έτσι θα έχει μεταφερθεί σχεδόν αποκλειστικά όλη η καλλιέργεια της ποικιλίας σε υψόμετρα 650-1.100 μ. και σε πολύ κρύες συνθήκες.
Η δουλειά του Κτήματος είναι αθόρυβη, τα κρασιά όμως του έχουν χαρίσει τη λάμψη και τη σιγουριά ενός εδραιωμένου, ουσιαστικού παραγωγού με έντονη αίσθηση ταυτότητας. Φεύγοντας από το οινοποιείο και βλέποντας τους δύο πύργους εκατέρωθεν του δρόμου να απομακρύνονται, σκέφτηκα πόσο ταλέντο, πόσο πάθος και πόσα όνειρα έχουν ταξιδέψει στα δημιουργικά ποτάμια του ελληνικού κρασιού. Πόσο πολύ κέρδισε το κρασί όταν άνθρωποι από άλλους χώρους έφεραν στον χώρο του κρασιού την κουλτούρα, την άποψη και την αισθητική τους. Γι’ αυτό και μόνο θα πρέπει να ευχαριστούμε τους δύο φίλους, τους δύο Γιάννηδες, τους δύο μηχανικούς, που ξεκίνησαν πριν από 30 χρόνια, αλλά και τον Άκη και τη Ναταλία, για την έμπνευση και το όραμά τους.
